Yıl: 2020 Cilt: 8 Sayı: 22 Sayfa Aralığı: 159 - 170 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-12-2021

KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ

Öz:
Mısır ve Suriye’de XIII-XVI. yüzyıllarda devrin siyasî ve askerî koşulları ile uluslararası ticaret potansiyeli kapsamında örgütlendiği öngörülen Memlûk Devleti şehirler sisteminin; yönetim, üretim-dağıtım mekanizması, fiziksel yapılanmalar gibi bileşenlerden müteşekkil olduğu bilinmektedir. Bu bileşenlerin tümü olmamakla birlikte çalışmamızda sosyo-ekonomik tarafı ağır basanlar üzerinde durulacaktır. Manevî ve siyasî etkenlerle Memlûk dönemindeki şehirleri organize etme çalışmalarının arttığı görülür. O dönemin yıpratıcı-oyalayıcı Moğol saldırılarını atlattıktan sonra Memlûkler tabi olarak bilhassa mekansal örgütlenme ve daimî işlevsel imar ihtiyacı hissetti. Yapılan şehir örgütlenmeleri ve stratejik sistemler herşeyden önce Haçlı saldırılarını püskürten Müslümanlar’ın hala var ve tarihte etkin olduklarını kanıtlıyordu. Yerinde askerî adımlar sonrası iç istikrarı temin eden Memlûkler’in iktisadî ve mimarî geleneği ile hayat verdiği hakimiyet sahasında asayiş sağlanmış, bunun neticesinde oluşan sükunet ortamında da medenî inkişafa varılmıştır. Çalışmamızda ele aldığımız şehirlerin inşası konusunda sultanların ve emirlerin gayretleri dikkate şayan bir durumdur. Haçlı facialarının unutulmadığı ve Müslüman-Hristiyan ilişkilerinin gerginleştiği hatta savaşların gerçekleştiği bir dönemde bu kimselerin memleketlerinin nizama sokulması konusunda istekli olmaları Türkİslam devlet yapısını miras edinmiş Memlûk Sultanlığı’nın genel yapısı hakkında fikir verir mahiyettedir. Mısır-Suriye coğrafyasında yer alan stratejik şehirlerin üretim, ticaret, savunma vb. bakımlardan mühim yerler hale gelmesinde Memlûk sultanları tarafından tatbik edilen imar planlarının payı yadsınamaz. Memlûk idaresi bu durumu keyfi uygulamalardan ziyade Mısır ve Suriye’de başvurduğu iktisadî bütünlüğü korumaya yönelik tedbirlerle sağlamıştır.
Anahtar Kelime:

THE CITY OF MAMLUK WITH FEATURED TEXTURES OF CHARACTERISTIC ARCHITECTURE

Öz:
Egypt and Syria XIII-XVI. century, the political and military conditions of the period and the international trade potential of the Mamluk State system that is organized within the scope of the system; management, production-distribution mechanism, physical structures. Although not all of these components, our study will focus on those who dominate the socio-economic side. It is seen that with the spiritual and political factors, efforts to organize cities in Mamluk period increased. After surviving the atrocious-distracting Mongol attacks of the time, the Mamluks, in particular, felt the need for spatial organization and permanent functional reconstruction. The city organizations and strategic systems proved that Muslims, who had erupted the Crusade attacks, still existed and were active in history. In order to ensure internal stability after military steps, the Mamluks were given the order of civilization by the economic and architectural traditions, and as a result of this, the civilization was achieved in the calm environment. The efforts of the sultans and the commandments regarding the construction of the cities we have discussed in our study are remarkable. In a period when the crusaders disasters were not forgotten and Muslim-Christian relations were strained and even wars took place, their willingness to introduce the country to the order of the state gives an idea about the general structure of the Mamluk Sultanate that inherited the Turkish state structure. Production, trade, defense etc. of strategic cities in Egypt-Syria geography. The share of development plans implemented by the Mamluk sultans cannot be denied. The Mamluk administration provided this with measures to protect the economic integrity it applied in Egypt and Syria rather than arbitrary practices.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AYALON, David, (1971), “Memlûkler ve Deniz Kuvvetleri”, (çev. Salih Özbaran), İ.Ü.E.F.D., S. 25, İstanbul: 39-50.
  • BARTHOLD, William, (1963), İslâm Medeniyeti Tarihi, (haz. Fuad Köprülü) (2), Ankara: T.T.K. Yayınları.
  • CARDINI, Franco, (2004), Avrupa ve İslam, (çev.Gürol Koca), İstanbul: Literatür Yayınları.
  • DÛRİ, Abdülaziz, (2014), İslâm Iktisat Tarihine Giriş, (çev.Sabri Orman), İstanbul: İnsan Yayınları.
  • GIBB, Hamilton A. R, (1991), İslâm Medeniyeti Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Endülüs Yayınları.
  • GÖKBEL, Ahmet, (2000), Kıpçak Türkleri, (Siyâsî ve Dinî Tarihi), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
  • HEYD, Wilhelm, (1975), Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, (Çev. Enver Ziya Karal), Ankara: T.T.K. Yayınları.
  • HOLT, P. Malcom, (2011), Memlük Kurumu, Ortadoğu Tarihi, (haz. Youssef M. Choueiri), İstanbul: İnkılap Yayınları.
  • HUMPREYS, R. Stephan, (2000), “Eyyubi Konfedarasyonun Kökenleri”, Selahaddin’in Mirası, (çev. Serdar Şengül, Bilal Öztunç). İstanbul: Avesta Yayınları.
  • HUMPREYS, R. Stephan, (2007), “XIII. Yüzyılda Eyyûbiler, Memlûkler ve Latin Doğu”, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI/1.
  • İBN HALDÛN, (1990), Mukaddime, (Ter. Zâkir Kâdiri Ugan), c.2, İstanbul: M.E.B. Yayınları.
  • İBN ŞEDDÂD, İzzeddîn, (2000), Baypars Tarihi: al-Melik-al-Zahir (Baypars) Hakkındaki Tarihin İkinci Cildi (çev. M. Şerefüddin Yaltkaya), Ankara: T.T.K. Yayınları.
  • KORKMAZ, Fahrettin, (2004), Gazâli’de Devlet Yönetimi, Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
  • LAPIDUS, Ira Marvin, (1967), Muslim Cities in The Later Middle Ages, Harvard University Press.
  • LEVANONI, Amalia, (2005), “The Al-Nashw Episode”, Mamluk Studies Review, Vol. IX, no. 1.
  • MAKDÎSÎ, Muhibbeddîn Ebû Hamid, (2019), Mısır’daki İslam Devletleri ve Türk Memlûklerin Faziletleri. (çev. Ramazan Şeşen), İstanbul: Yeditepe Yayınları.
  • EL-MAKRÎZÎ, Takıyyüddîn Ahmed, (1997), Kitâbü’s-Sülûk li-Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk, I-II, III-IV, (neşr. Muhammed Ali), Beyrut: Dâru’l-Kütüb el-İlmiyye.
  • EL-MANSURÎ, Baybars, (2016), Et-Tuhfetu’l-Mulûkiyye fi’d-Devleti’t-Turkiyye: Türk Devletleri Konusunda Sultanlara Armağan (1252-1312). (çev. Hüseyin Polat). Ankara: T.T.K. Yayınları.
  • EL-ÖMERÎ, Şerâfeddin Fazlullah, (1986), Mesâliku’l-Ebsâr fî-Memâliku’l-Emsâr, Devleti’l-Memâliku’l-Ûlâ, (neşr. Dorothea Kravulsky), VI.bab, Beyrut: el-Merkezu’lİslâmî li’l-Behûs.
  • EL-ÖMERÎ, Şerâfeddin Fazlullah, (1992), Et-Ta’rif bi’l-Mustalahi’ş-Şerif, (Tah. Semir ed-Durûbi), el-Kerek.
  • EL-ÖMERÎ, Şerâfeddin Fazlullah, (2014), Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım, (çev. D. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yayınları.
  • ÖZBEK, Süleyman, (2018), Moğolları Durduran Türk Sultan Baybars, Ankara: Berikan Yayınevi.
  • ŞEKER, Mehmet, (2019), “Orta Çağ‟da Şam Diyarının Stratejik Bir Kalesi: Aclûn Kalesi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4): 3799-3807.
  • PALABIYIK, M. Hanefi, (2013), “Müslümanlarda Kitap Kültürü ve Kütüphaneler”, İslam Kuramları Tarihi, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • RAYMOND, Andre, (2016), Yeniçerilerin Kâhiresi Abdurrahman Kethüda Zamanında Bir Osmanlı Kentinin Yükselişi, (çev. Alp Tümertekin), İstanbul: Yap Kredi Yayınları.
  • WEBER, Max, (2015), Şehir, Modern Kentin Oluşumu, (çev. Musa Ceylan), İstanbul: Yarın Yayınları.
  • YİĞİT, İsmail, (2008), İslâm Tarihi, Memlûkler, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
  • YİĞİT, Fatma, (2015), “İskenderiye’de Venedik Ticareti, Konsolosları ve Fondaco’su”, Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi.
APA Güler H (2020). KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. , 159 - 170.
Chicago Güler Hatice KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. (2020): 159 - 170.
MLA Güler Hatice KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. , 2020, ss.159 - 170.
AMA Güler H KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. . 2020; 159 - 170.
Vancouver Güler H KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. . 2020; 159 - 170.
IEEE Güler H "KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ." , ss.159 - 170, 2020.
ISNAD Güler, Hatice. "KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ". (2020), 159-170.
APA Güler H (2020). KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 159 - 170.
Chicago Güler Hatice KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8, no.22 (2020): 159 - 170.
MLA Güler Hatice KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.8, no.22, 2020, ss.159 - 170.
AMA Güler H KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2020; 8(22): 159 - 170.
Vancouver Güler H KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2020; 8(22): 159 - 170.
IEEE Güler H "KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8, ss.159 - 170, 2020.
ISNAD Güler, Hatice. "KARAKTERİSTİK MİMARÎSİNİN ÖNE ÇIKAN DOKULARI İLE MEMLÛK ŞEHRİ". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/22 (2020), 159-170.