Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

SÖKMEN, ALEV; Benk, Osman; yazıcıoğlu, irfan

Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Alev SÖKMEN, (Kastamonu Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, Kastamonu/Türkiye)

İrfan YAZICIOĞLU, (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü, Ankara/Türkiye)

Osman BENK (Gümüşhane Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Beşeri Bilimler Bölümü Kaynak yönetimi, Gümüşhane/Türkiye)

Journal of Tourism and Gastronomy Studies

7 3

Yıl: 2021 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1836 - 1857 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-12-2021

Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Öz:

Bu çalışmanın amacı araçsal liderlik, örgütsel güven, iş tatmini ve işten ayrılma niyetiarasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmanın verileri Antalya’da faaliyet gösteren otelişletmelerinin yiyecek ve içecek departmanında çalışan 304 kişiden elde edilmiştir.Değişkenler arasındaki ilişkilerin ve araştırma hipotezlerinin test edilmesi için korelasyonve regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, araçsal liderliğin çalışanlarınişten ayrılma niyetini anlamlı ve negatif; örgütsel güveni ve iş tatminini ise anlamlı vepozitif yönde etkilediğini göstermiştir. Bununla birlikte örgütsel güvenin; araçsal liderlik veiş tatmini arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü ve araçsal liderlik ve işten ayrılma niyetiarasındaki ilişkide tam aracılık rolü saptanmıştır.

Anahtar Kelime:

The Mediation Role of Organizational Trust in the Effect of Instrumental Leadership on Job Satisfaction and Turnover Intention: A Research about Food-Beverage Employees

Öz:

The aim of this study is to examine the relationships between instrumental leadership,organizational trust, job satisfaction and turnover intention. The data were obtained from atotal of 304 individuals working in food and beverage department from hotels in Antalya.Correlation and regression analysis were performed to test the relationships betweenvariables and research hypotheses. The results reveal that instrumental leadership has asignificant and negative impact on employee’s turnover intention and has significant andpositive impacts on both job satisfaction and organizational trust. In addition,organizational trust; has a partial mediator role on the relationship between instrumentalleadership and job satisfaction and also has a full mediator role on the relationship betweeninstrumental leadership and turnover intention

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Agho, A. O., Price, J. L., & Mueller, C. W. (1992). Discriminant validity of measures of job satisfaction, positive affectivity and negative affectivity. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 65(3), 185-196.
Alexander, J., Lichtenstein, R., Oh, H., & Ullman, E. (1998). A causal model of voluntary turnover among nursing personnel in long-term psychiatric settings. Research in nursing & health, 21(5), 415-427.
Antonakis, J., & House, R. J. (2002). The full-range leadership theory: The way forward. In B.J.Avolio & F. J. Yammarino (Eds.), Transformational and charismatic leadership: The road ahead (pp. 3-34). Amsterdam: JAI.
Antonakis, J., & House, R. (2004). On instrumental leadership: Beyond transactions and transformations. Omaha: UNL Gallup Leadership Institute Summit. Retrieved from: http://www.hec.unil.ch/jantonakis/On%20Instrumental%20Leadership,%20UNL%20Gallup%20paper%20Fina l%20June%2020_205.pdf Erişim Tarihi:07.06.2021.
Antonakis, J., & House, R. J. (2014). Instrumental leadership: Measurement and extension of transformational– transactional leadership theory. The Leadership Quarterly, 25(4), 746-771.
Aypar S., Sökmen, A., & Ekmekçioğlu, E.B..(2018). İş tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13), 116-124.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173- 1182.
Bıyık, Y., Şimşek, T., & Sökmen, A. (2016). Etik iklimin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisinde örgütsel bağlılığın aracı rolü: Bir holdingin yöneticilerine yönelik araştırma. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 237-249.
Bijlsma, K. M., & Van De Bunt, G. G. (2003). Antecedents of trust in managers: A bottom up approach. Personnel Review, 32(5), 638-664.
Blau, P.M. (1964). Exchange and power in social life, Wiley, New York, NY.
Bluedorn, A.C. (1982). A unified model of turnover from organizations. Human Relations, 35(2), 135-153.
Bromiley, P., & Harris, J. (2006). Trust, transaction cost economics, and mechanisms. In Handbook of Trust Research, R. Bachmann & A. Zaheer eds. 124- 143, Edward Elgar.
Crockett, W. J. (1970). Team building-one approach to organizational development. The Journal of Applied Behavioral Science, 6(3), 291-306.
Cummings, L. L., & Bromiley, P. (1996). The Organizational Trust Inventory (OTI): Development and validation.
In R. M. Kramer & T. R. Tyler (Eds.), Trust in organizations: Frontiers of theory and research (p. 302-330), Sage Publications, Inc.
Deutsch, M. (1958). Trust and suspicion. Journal of Conflict Resolution, 2(4), 265-279.
Dirks, K. T., & Ferrin, D. L. (2002). Trust in leadership: Meta-analytic findings and implications for research and practice. Journal of Applied Psychology, 87(4), 611-628.
Dixon, M., & Hart, L. (2010). The impact of path-goal leadership styles on work group effectiveness and turnover intention. Journal of Managerial Issues, 22(1), 52-69.
Erdoğdu, F. B., & Sökmen, A. (2019). Örgütsel bağlılık ile iş tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının aracılık rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (1), 244-264.
Fleishman, E. A., Mumford, M. D., Zaccaro, S. J., Levin, K. Y., Korotkin, A. L., & Hein, M. B. (1991). Taxonomic efforts in the description of leader behavior: A synthesis and functional interpretation. The Leadership Quarterly, 2(4), 245-287.
Gaertner, K. N., & Nollen, S. D. (1992). Turnover intentions and desire among executives. Human Relations, 45(5), 447-465.
Gil, F., Rico, R., Alcover, C. M., & Barrasa, Á. (2005). Change-oriented leadership, satisfaction and performance in work groups: Effects of team climate and group potency. Journal of Managerial Psychology, 20(3-4), 312-328.
Gilbert, J. A., & Tang, T. (1998). An examination of organizational trust antecedents. Public Personnel Management, 27(3), 321-338.
Griffeth, R. W., Hom, P. W., & Gaertner, S. (2000). A meta-analysis of antecedents and correlates of employee turnover: Update, moderator tests, and research implications for the next millennium. Journal of Management, 26(3), 463-488.
Gould-Williams, J., & Davies, F. (2005). Using social exchange theory to predict the effects of hrm practice on employee outcomes. Public Management Review, 7, 1-24.
Gouldner, A.W. (1960). The norm of reciprocity. American Sociological Review, 25(2), 161-178.
Güres, C. G., & Sökmen, A. (2015). Yönetici liderlik yaklaşımının çalışanın örgütsel bağlılığı, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi: Türkiye'deki ceza infaz kurumlarında bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi,7(3), 59-74.
Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
Hooijberg, R., Lane, N., Perrinjaquet, M., & Antonakis, J.(2014). Instrumental leadership: The nuts and bolts of leadership. IMD Research and Knowledge, 38. https://www.imd.org/contentassets/b3abae4975b641eeb01d5c1b9a9aae69/38---instrumental-leadership.pdf Erişim Tarihi:07.06.2021.
Hoppock, R. (1935). Job satisfaction, New York, NY: Harper & Brothers.
House, R. J. (1971). A path goal theory of leader effectiveness. Administrative Science Quarterly, 16(3), 321-339.
House, R.J., & Dessler, G. (1974). The Path-Goal Theory of Leadership: Some Post Hoc and A Priori Tests’. In Hunt, J.G., & Larson, L.L. (Eds.). Contingency Approaches to Leadership, Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
Hsu, J., Hsu, J. C., Huang, S. Y., Leong, L., & Li, A. M. (2003). Are leadership styles linked to turnover intention: An examination in mainland China. Journal of American Academy of Business, Cambridge, 3(1/2),37-43.
Hurley, P., & Siebers, J. (2007). Companies without trust will fail to thrive. Strategic Communication Management, 11(4), 7.
Kenek, G., & Sökmen, A. (2018). İş özelliklerinin işten ayrılma niyetine etkisinde kariyer tatmininin aracı rolü. Journal of Business Research-Turk, 10, 622-639.
Laschinger, H.K.S., Shamian, J., & Thomson, D. (2001). Impact of magnet hospital characteristics on nurses' perceptions of trust, burnout, quality of care, and work satisfaction. Nursing Economics, 19 (5), 209-219.
Lee, T. W., & Mowday, R. T. (1987). Voluntarily leaving an organization: An empirical investigation of Steers and Mowday's model of turnover. Academy of Management Journal, 30(4), 721-743.
Lee, C.-K., Song, H.-J., Lee, H.-M., Lee, S., & Bernhard, B. J. (2013). The impact of CSR on casino employees' organizational trust, job satisfaction, and customer orientation: An empirical examination of responsible gambling strategies. International Journal of Hospitality Management, 33, 406-415.
Lesic, S.A.(1999). Using instrumental leadership to manage change. Radiology Management, 21(3), 44-52.
Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? . Organizational Behavior & Human Performance, 4(4), 309-336.
Loi, R., Hang-yue, N., & Foley, S. (2006). Linking employees' justice perceptions to organizational commitment and intention to leave: The mediating role of perceived organizational support. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 79, 101-120.
Mayer, R.C., Davis, J. H., & Schoorman, F.D. (1995). An integrative model of organizational trust. Academy of Management Review, 20(3), 709-734.
Mbah, S. E. & Ikemefuna, C. O. (2012). Job satisfaction and employees’ turnover intentions in total Nigeria Plc. in Lagos State. International Journal of Humanities and Social Science, 2(14), 275-287.
Mobley, W. (1982). Some unanswered questions in turnover and withdrawal research. The Academy of Management Review, 7(1), 111-116.
Mohamed, M.S., Kader, M. M. A., & Anisa, H. (2012). Relationship among organizational commitment, trust and job satisfaction: An empirical study in banking industry. Research Journal of Management Sciences, 1(2), 1-7.
Morgeson, F. P., DeRue, D. S., & Karam, E. P. (2010). Leadership in teams: A functional approach to understanding leadership structures and processes. Journal of Management, 36(1), 5-39.
Mowday, R.T., Steers, R.M., & Porter, L.M. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
Mullins, J.L. (2005). Management and organizational behavior, Seventh Edition, Pearson Education Limited, Essex. http://www.mim.ac.mw/books/Management%20&%20Organizational%20Behaviour,%207th%20edition.pdf Erişim Tarihi:07.06.2021.
Mumford, M. D., & Van Doorn, J. R. (2001). The leadership of pragmatism: Reconsidering Franklin in the age of charisma. The Leadership Quarterly, 12(3), 279-309.
Mumford, M. D., Zaccaro, S. J., Harding, F. D., Jacobs, T. O., & Fleishman, E. A. (2000). Leadership skills for a changing world: Solving complex social problems. The Leadership Quarterly, 11(1), 11-35.
Nadler, D.A., & Tushman, M.L. (1990). Beyond the charismatic leader: Leadership and organizational change. California Management Review, 32, 77-97.
Neves, P., & Caetano, A. (2006). Social exchange processes in organizational change: The roles of trust and control. Journal of Change Management, 6(4), 351-364.
Nienaber, A.-M., Romeike, P. D., Searle, R., & Schewe, G. (2015). A qualitative meta-analysis of trust in supervisor- subordinate relationships. Journal of Managerial Psychology, 30(5), 507-534.
Oshagbemi, T. (2000). Gender differences in the job satisfaction of university teachers. Women in Management Review, 15(7), 331-343.
Paillé, P., Bourdeau, L., & Galois, I. (2010). Support, trust, satisfaction, intent to leave and citizenship at organizational level: A social exchange approach. International Journal of Organizational Analysis, 18(1), 41- 58.
Porter, L. W., & Steers, R. M. (1973). Organizational, work, and personal factors in employee turnover and absenteeism. Psychological Bulletin, 80(2), 151-176.
Price, J. I. (2001). Reflections on the determinants of voluntary turnover. International Journal of Manpower, 22(7), 624-660.
Purani, K., & Sahadev, S. (2008). The moderating role of industrial experience in the job satisfaction, intention to leave relationship: An empirical study among salesmen in India. Journal of Business & Industrial Marketing, 23(7), 475-485.
Rempel, J. K., Holmes, J. G., & Zanna, M. P. (1985). Trust in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 49, 95-112.
Rousseau, D.M., Sitkin, S.B., Burt, R.S., & Camerer, C. (1998). Not so different after all: A cross-discipline view of trust. Academy of Management Review, 23(3), 393-404.
Rotter, J. B. (1967). A new scale for the measurement of interpersonal trust. Journal of personality, 35(4), 651-665.
Schneider, B., & Snyder, R. A. (1975). Some relationships between job satisfaction and organization climate. Journal of Applied Psychology, 60(3), 318-328.
Schoorman, F. D., Mayer, R. C., & Davis, J. H. (2007). An integrative model of organizational trust: Past, present, and future. The Academy of Management Review, 32(2), 344-354.
Seppänen, R., Blomqvist, K., & Sundqvist, S. (2007). Measuring inter-organizational trust-a critical review of the empirical research in 1990-2003. Industrial Marketing Management, 36(2), 249-265.
Sharkie, R. (2009). Trust in leadership is vital for employee performance. Management Research News, 32(5), 491- 498.
Sitkin, S. B., & Roth, N. L. (1993). Explaining the limited effectiveness of legalistic remedies for trust/distrust. Organization Science, 4(3), 367-392.
Sökmen, A. (2019). Etik liderlik, örgütsel güven, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Bir hastane işletmesinde araştırma. 3.Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(2), 917-934.
Sökmen, A., & Ekmekçioğlu, E.B. (2019). Katılımcı liderliğin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisinde duygusal bağlılığın aracı rolü: Turizm sektöründe bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (4), 2907- 2919.
Sökmen, A., & Kenek, G. (2020). Normatif bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: İş tatmininin düzenleyicilik etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 1008-1024.
Sökmen, A., & Şimşek, T. (2016). Örgütsel bağlılık, örgütle özdeşleşme, stres ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: Bir kamu kurumunda araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 606-620.
Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Self-efficacy and work-related performance: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 124(2), 240-261.
Sweeney, P. J., Thompson, V., & Blanton, H. (2009). Trust and influence in combat: An interdependence model. Journal of Applied Social Psychology, 39(1), 235-264.
Şimşek, T. (2020). Dönüştürücü liderliğin örgütsel güven üzerindeki etkisi: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Global Journal of Economics and Business Studies, 9(18), 184-194.
Takase, M. (2010). A concept analysis of turnover intention: Implications for nursing management. Collegian, 17, 3-12.
Tan, H. H., & Tan, C. S. (2000). Toward the differentiation of trust in supervisor and trust in organization. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(2), 241-260.
Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on meta-analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293.
Tian‐Foreman, W. (2009). Job satisfaction and turnover in the Chinese retail industry. Chinese Management Studies, 3, 356-378.
Velez, P., & Strom, T. (2012). Effects of organizational trust. Organizational Development Journal, 30(2), 39-50.
Weiss, H. M. (2002). Deconstructing job satisfaction: Separating evaluations, beliefs and affective experiences. Human Resource Management Review, 12(2), 173-194.
Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A., & Werner, J. M. (1998). Managers as initiators of trust: An exchange relationship framework for understanding managerial trustworthy behavior. Academy of Management Review, 23(3), 513-530.
Yavan, A.A., Sökmen, A., & Bıyık, Y. (2018). Karizmatik liderlik ve örgütsel özdeşleşmenin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisi. Journal of Business Research-Turk, 10, 898-913.
Yazıcıoğlu, İ., (2009). Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duyguları ile iş tatmini ve işten ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 235-249.
Zand, D. E. (1972). Trust and managerial problem solving. Administrative Science Quarterly, 17(2), 229-239.
Zhao, H., Wu, J., Sun, J., & Chen, C.B. (2012). Organizational citizenship behavior in Chinese society: A reexamination. The International Journal of Human Resource Management, 23, 4145-4165.

APA	SÖKMEN A, yazıcıoğlu i, Benk O (2021). Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. , 1836 - 1857.
Chicago	SÖKMEN ALEV,yazıcıoğlu irfan,Benk Osman Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. (2021): 1836 - 1857.
MLA	SÖKMEN ALEV,yazıcıoğlu irfan,Benk Osman Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. , 2021, ss.1836 - 1857.
AMA	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. . 2021; 1836 - 1857.
Vancouver	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. . 2021; 1836 - 1857.
IEEE	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O "Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma." , ss.1836 - 1857, 2021.
ISNAD	SÖKMEN, ALEV vd. "Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma". (2021), 1836-1857.

APA	SÖKMEN A, yazıcıoğlu i, Benk O (2021). Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(3), 1836 - 1857.
Chicago	SÖKMEN ALEV,yazıcıoğlu irfan,Benk Osman Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 9, no.3 (2021): 1836 - 1857.
MLA	SÖKMEN ALEV,yazıcıoğlu irfan,Benk Osman Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, vol.9, no.3, 2021, ss.1836 - 1857.
AMA	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2021; 9(3): 1836 - 1857.
Vancouver	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 2021; 9(3): 1836 - 1857.
IEEE	SÖKMEN A,yazıcıoğlu i,Benk O "Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma." Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9, ss.1836 - 1857, 2021.
ISNAD	SÖKMEN, ALEV vd. "Araçsal Liderliğin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Örgütsel GüveninAracılık Rolü: Yiyecek-İçecek Çalışanları Üzerine Bir Araştırma". Journal of Tourism and Gastronomy Studies 9/3 (2021), 1836-1857.