II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)
Yıl: 2021 Cilt: 19 Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 37 - 62 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.46953/askeritarih.885413 İndeks Tarihi: 29-07-2022
II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)
Öz: II. Mahmut döneminin Osmanlı Devleti için her alanda buhranlı bir süreç olduğu bilinmektedir. Modernleşme adına köklü adımlar bu dönemde atılmaya başlanmış ve askerlik sisteminin yenilenmesi de bu dönemde gerçekleşmiştir. Bu araştırmanın amacı, ağır ceza uygulamalarının askerî personele nasıl, neden ve ne süre ile uygulandığı sorularına yanıtlar bulmaya çalışmaktır. Ayrıca askerî cezalarla sivillere uygulanan cezaların fark ve benzerlikleri irdelenmiştir. Modernleşmeye engel teşkil eden Yeniçeri Ocağının kaldırılma sürecinde (1823-1826 yılları arası) 37 Numaralı Kalebent Defteri’ne konu olan askerî personele uygulanan ağır ceza hükümleri tasniflenmiştir. Askerî personelin işlediği suç türleri, aldıkları ağır ceza çeşitleri, cezalandırılma mahalleri ve cezaların sona erdirilme süreçlerine dair meseleler de aydınlatılmaya çalışılmıştır. Askerî personele uygulanan ağır cezalar sürgün ve kalebent olmak üzere iki kategoride şekillenmiştir. 17 ayrı suç türü sürgün cezasına, 8 ayrı suç türü de kalebentlik cezalarına sebep olmuştur. Askerî personelin cezalandırılma süreçlerinde bağlı bulundukları ocak yetkilisi etkin rol üstlenmiştir. Bazı durumlarda cezalandırılmış olan askerî personelin ceza süresi bitiminde göreve dönmesine müsaade edildiği bulgularına da ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: HEAVY PENALTIES IMPOSED ON THE MILITARY PERSONNEL DURING THE PERIOD OF MAHMUT II (1823-1826)
Öz: It is known that the period of Mahmut II was a depressive process for the Ottoman State in every field. Fundamental steps began to be taken in the name of modernization and the renewal of the military system was also realized in this period. The purpose of this study is to try to find answers to questions of how, why and for what duration severe punishment practices were applied to the military personnel. In addition, the differences and similarities between military penalties and those imposed on civilians are examined. This study classifies the severe penalty provisions applied to the military personnel in the abolition process of the Janissary Corps (between 1823-1826), which are the subject of the Kalebent Book Numbered 37. It further tries to clarify the types of crimes committed by military personnel, the types of heavy penalties they received, the places of punishment and the processes of ending the sentences. The severe punishments imposed on military personnel have been divided into two categories as exile and kalebent[prisoner in fortress]. 17 different types of crimes led to the punishment of exile, and 8 different types of crimes were punished with the penalty of imprisonment in a fortress. During the punishment process of military personnel, the authorized officer to which they were affiliated played an active role. In some cases, it was found that the punished military personnel were allowed to return to duty at the end of the term.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- BOA (T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi); Divan-ı Hümayun Defterleri Kataloğu, A.DVNS.KLB.D (Kalebend Defterleri), nr. 37.
- ACEHAN, Abdullah; “Osmanlı Devleti'nin Sürgün Politikası ve Sürgün Yerleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, I/5, 2008.
- AGOSTON, Gabor; Osmanlı’da Savaş ve Serhad, çev. ve haz. Kahraman ŞAKUL, Timaş Yayınları, İstanbul 2013.
- AGOSTON, Gabor; Osmanlı’da Strateji ve Askerî Güç, Çev. M. Fatih ÇALIŞIR, Timaş Yayınları, İstanbul 2015
- AKGÜNDÜZ, Ahmet; Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri / Yavuz Sultan Selim Devri Kanunnameleri, C III, OSAV, İstanbul 1991.
- AKSAN, Virginia H.; Kuşatılmış Bir İmparatorluk Osmanlı Harpleri 1700-1870, çev. Gül ÇAĞALI GÜVEN, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
- AVCI, Mustafa; “Osmanlı Uygulamasında İnfazı Özellik Gösteren Hapis Türleri: Kalebent, Kürek ve Prangabentlik”, Yeni Türkiye Dergisi, III/45, 2002.
- BAŞ, Yaşar; “Merkez ve Taşrada Yerleşik Yeniçeri-Halk Çekişmesi,” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, XIII/49, 2014.
- BAYTİMUR, Suha Oğuz; “Osmanlı Devleti’nde Kalabend ve Sürgün Cezalarının Uygulamaları ile Mahkûmların Serbest Bırakılmaları (1789- 1839)”, II. Türk Hukuk Tarihi Kongresi (13-14 Mayıs 2016), Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2016.
- DAŞÇIOĞLU, Kemal; İskân Suç ve Ceza Osmanlı’da Sürgün, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2007.
- DAŞÇIOĞLU, Kemal; “Yeniçeri Ocağı ve Bektaşi Zaviyelerinin Kapatılması”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Aaştırma Dergisi, 34, 2005.
- DAVISON, Roderic H.; Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856- 1876, Agora Yayınevi, İstanbul, 2005.
- DEMİR, Mustafa; 16. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Suç ve Suçlular: İstanbul Örneği, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktara Tezi, Ankara, 2016.
- GÖKÇEN, Ahmet; Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza Müeyyideleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1987.
- GÜLÇE, Münevver; Tanzimat Sonrası Osmanlı Devletinde Sürgün Cezası Uygulamaları, Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 2005.
- GÜNEŞ, Mehmet; “Osmanlı Devleti’nde Sürgün Cezası ve Karahisarı Sahib’e Yapılan Sürgünler (1815-1839)”, History Studies, VIII/1, 2016.
- KAYNAR, Reşat; Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara, 2010.
- KÖKSAL, Osman; “Osmanlı Hukukunda Bir Ceza Olarak Sürgün ve İki Osmanlı Sultanının Sürgünle İlgili Hatt-ı Hümayunları”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S 19, 2006.
- KUNDAKÇI, Sibel K.; “Yeniçeri Ocağının Kaldırılmasından Sonra Devam Eden Yeniçerilik Gayretkeşliği Üzerine Bazı Düşünceler”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VIII/1, 2017.
- MENEKŞE, Ömer; XVII Ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hırsızlık Suçu ve Cezası, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1998.
- ÖYÜNÇ, Seyfettin; 37 Numaralı Kal’abend Defteri’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi, Kırşehir Ahi Evran Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir, 2020.
- PAKALIN, M. Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C I, MEB Yayınları, İstanbul, 1993.
- PAKALIN, M. Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C II, MEB Yayınları, İstanbul, 1993.
- PAKALIN, M. Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C III, MEB Yayınları, İstanbul, 1993.
- POYRAZ, Özlem; “20. yüzyılda Osmanlı’da Kadın Mahkûmlar” Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın (1-2 Nisan 2016), Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun, 2016.
- POYRAZ, Özlem; “Abdülmecid Dönemi Hürriyet Bağlayıcı ve Kısıtlayıcı Ceza Uygulamalarına Dair Bir İnceleme”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (SEFAD), 43, 2020.
- SEZER, Hamiyet; “Yeniçeri Ocağının Kaldırılışının Taşraya Yansıması 1826-1827”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XIX/30, 1997.
- TANER, Tahir; Tanzimat Devri’nde Ceza Hukuku, Tanzimat I, Maarif Yayınevi, İstanbul, 1940.
- TAŞBAŞ, Erdal; “Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet Görevlilerinin Sürgün Edilmesi: 19. Yüzyıl Kıbrıs Örneği”, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, II/1, 2012.
- TOROSER, Tayfun; Kavanin-i Yeniçeriyan, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2011.
- TÜRCAN, Talip; “Sürgün”, TDV İslam Ansiklopedisi, TDV Yayınları, XXXVIII, 2010.
- ULUÇAY, M. Çağatay; “Sürgünler, Yeni ve Yakın Çağlarda Manisa’ya ve Manisa’dan Sürülenler”, Belleten, XV/60, 1951.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı; Kapıkulu Ocakları I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.
- ÜÇOK, C. / MUMCU, A. / BOZKURT, G.; Türk Hukuk Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
- YILDIZ, Gültekin; Mapusâne Osmanlı Hapishanelerinin Kuruluş Serüveni (1839-1908), Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2012.
- YILDIZ, Gültekin; Osmanlı Kara Ordusunda Yeniden Yapılanma ve Sosyo-Politik Etkileri (1826-1839) Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2008.
- YURTSEVEN, Yılmaz; “Klasik Dönem Osmanlı Ceza Hukukunda Ta’zir Suç ve Cezaları” , Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, IX/3- 4, 2001.
| APA | POYRAZ Ö, ÖNER M (2021). II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). , 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| Chicago | POYRAZ ÖZLEM,ÖNER MERVE II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). (2021): 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| MLA | POYRAZ ÖZLEM,ÖNER MERVE II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). , 2021, ss.37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| AMA | POYRAZ Ö,ÖNER M II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). . 2021; 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| Vancouver | POYRAZ Ö,ÖNER M II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). . 2021; 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| IEEE | POYRAZ Ö,ÖNER M "II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)." , ss.37 - 62, 2021. 10.46953/askeritarih.885413 |
| ISNAD | POYRAZ, ÖZLEM - ÖNER, MERVE. "II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)". (2021), 37-62. https://doi.org/10.46953/askeritarih.885413 |
| APA | POYRAZ Ö, ÖNER M (2021). II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 19(33), 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| Chicago | POYRAZ ÖZLEM,ÖNER MERVE II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi 19, no.33 (2021): 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| MLA | POYRAZ ÖZLEM,ÖNER MERVE II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, vol.19, no.33, 2021, ss.37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| AMA | POYRAZ Ö,ÖNER M II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi. 2021; 19(33): 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| Vancouver | POYRAZ Ö,ÖNER M II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi. 2021; 19(33): 37 - 62. 10.46953/askeritarih.885413 |
| IEEE | POYRAZ Ö,ÖNER M "II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)." Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 19, ss.37 - 62, 2021. 10.46953/askeritarih.885413 |
| ISNAD | POYRAZ, ÖZLEM - ÖNER, MERVE. "II. MAHMUT DÖNEMİNDE ASKERÎ PERSONELE UYGULANAN AĞIR CEZALAR (1823-1826)". Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi 19/33 (2021), 37-62. https://doi.org/10.46953/askeritarih.885413 |
