Yıl: 2022 Cilt: 48 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 15 - 48 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-06-2022

İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU

Öz:
Tahkim ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) yolları uzun zaman önce kesişmiş olup, bu kesişme tahkimin insan hakları bağlamında mercek altına alınmasını da beraberinde getirmiştir. Özellikle, tahkimin irade hürriyetini ön plana çıkaran yapısı ve yargılamaların, mahkeme yargılamalarının aksine, gizlilik esasında yürütülmesi tahkim yargılamalarında insan haklarına, özellikle İHAS m. 6 ile sağlanan usûli güvencelere, ne oranda riayet edildiğine dair şüpheler doğurmuş, hakemlerin İHAS m. 6’yi uygulamak zorunda olup olmadıkları tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışma her ne kadar zorunlu tahkim bağlamında sonlandırılmış olsa da ihtiyari tahkim bağlamında halen devam etmektedir. Doktrindeki bir görüş İHAS m. 6 hükmünün tahkime uygulanabilir olmadığını savunsa da İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, vermiş olduğu kararlar ile m.6’ya zerk edilmiş bazı usûli güvencelerin tahkimde uygulanabilir olduğunu kabul etmiştir. Hatta, Mahkeme, tahkim yargılaması sırasında hakemlerce yapılan m.6 ihlallerini belli şartların varlığı halinde imzacı devletlere atfedilebilir kılmış ve ihlallerden devletlerin sorumlu tutulabilmesinin yolunu açmıştır.
Anahtar Kelime:

THE APPLICABILITY OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS IN ARBITRATION PROCEEDINGS AND STATES' POSSIBLE LEGAL LIABILITY

Öz:
The paths of arbitration and the European Convention on Human Rights intersected long time ago and this intersection simultaneously resulted in the assessment of arbitration within the context of human rights. Specifically, the dominance of party autonomy and the principle of confidentiality raises doubts and causes controversy as to both the extent of arbitral proceedings’ compliance with the procedural guarantees stipulated under Article 6 of the Convention and whether arbitrators have an obligation/duty to adhere to these guarantees. While this controversy does not exist in the context of compulsory arbitration, the same cannot be said for consensual arbitration. So far as consensual arbitration is concerned, some scholars opine that the Convention is not compatible with arbitration and accordingly cannot apply to arbitral proceedings. However, the judgments rendered by the European Court of Human Rights show that the Court deems the procedural guarantees enshrined into Article 6 to be applicable to arbitral proceedings. Further, some judgments of the Court exhibit that, under some particular circumstances, Article 6 violations committed by arbitrators may be attributed to States and accordingly States may be held liable for these violations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adam, Samuel: Arbitration, Alternative Dispute Resolution Generally and the European Convention on Human Rights – An Anglo- Centric View (Journal of International Arbitration 2004, Vol. 21, s. 413-437).
  • Altıparmak, Kerem: Due Process of Law Kavramının Amerikan Hukukundaki Yeri Üzerine Bir İnceleme (AÜHFD 1996/1, s. 219-250). Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel: Medenî Usul Hukuku, Ankara 2021.
  • Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin: Medenî Usûl Hukuku, Ankara 2021.
  • Balkar Bozkurt, Süheyla: Milletlerarası Tahkimde Yargılama Masraflarının Hak Arama Özgürlüğüne Etkisi ve Sonuçları (BaÜHFD 2015/129-130, s. 121-222).
  • Blackaby, Nigel/Redfern, Alan: Redfern and Hunter on international arbitration, Oxford 2015.
  • Blake, Susan/Browne, Julie/Sime, Stuart: A Practical Approach to Alternative Dispute Resolution, Oxford University 2016.
  • Born, Gary B.: International Commercial Arbitration, Vol. 1, 2, 3, The Netherlands 2014.
  • Derains, Y & Schwartz, E.A.: A Guide to the ICC Rules of Arbitration (2005).
  • Erdoğan, Ersin: Hakem Kararlarının Kesin Hüküm Etkisi, Ankara 2020.
  • Fackel, Rozanna Sternad: The Truncated Tribunal Doctrine, What Au-thority do Truncated Tribunals Have to Proceed and Can They Render a Valid and Enforceable Award?, Umeå Universitet Master thesis 2019.
  • Güvenalp, Ferda Nur: Milletlerarası Tahkimde İddia ve Savunma Hakkının İhlali, İstanbul 2018.
  • Hanağası, Emel: Medenî Yargılama Hukukunda Silahların Eşitliği, Ankara 2016.
  • Holtzmann, Howard M./Neuhaus, Joseph E.: A Guide to the UNCITRAL Model Law on International Commercial Arbitration: Legislative History and Commentary, Kluwer Law International 1989. İnceoğlu, Sibel: Adil Yargılanma Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4, Ankara 2018.
  • Jarrosson, Charles: L’arbitrage et la Convention européenne des droits de l’homme (Revue de l’arbitrage 1989, Vol. 35, s. 573-607). Kaufmann-Kohler, Gabrielle: Globalization of Arbitral Procedure (Vanderbilt Journal of Transnational Law, 2003, Vol. 36, s. 1313-1333). Kayalı, Didem: Milletlerarası Ticari Tahkimde Hakemlerin Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, Ankara 2015.
  • Konuralp, Cengiz Serhat: Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları: Tahkim (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2011.
  • Kunz, Catherine A.: Waiver of Right to Challenge an International Arbitral Award Is Not Incompatible With ECHR: Tabbane v. Switzerland (European International Arbitration Review, 2016/5(1), s. 125-132).
  • Kurkela, Matti S./Turunen, Santtu/Conflict Management Institute (COMI): Due Process in International Commercial Arbitration, Oxford University, New York 2010.
  • Lambert, Pierre: L’arbitrage et l’article 6, 1° de la Convention européenne des droits de l’homme (L’arbitrage et la Convention européenne des droits de l’homme, Droit et Justice No. 31, Nemesis, Bruylant, Bruxelles 2001, s. 9-22).
  • Landrove, Juan Carlos: European Convention on Human Rights’ Impact on Consensual Arbitration-An État Des Lieux of Strasbourg Case-Law and of a Problematic Swiss Law Feature (Human Rights at the Center, Basel 2006, s. 73-101).
  • Matscher, Franz: L’arbitrage et la Convention (La Convention européenne des droits de l’homme – Commentaire article par article, Economica, Paris 1999, s. 281-292).
  • Mourre, Alexis: Le droit français de l’arbitrage international face à la Convention européenne des droits de l’homme (Gazette du Palais 2000, Vol. 120, s. 2066-2079).
  • Natov, Nikolay: Human Rights in International Investment Law and Arbitration (UTTDER 2013/2, s. 89-100).
  • Okumuş, Nagehan: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Hakem Kararlarının İptali, İstanbul 2021.
  • Özbay, İbrahim/Korucu, Yavuz: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Tahkim, Ankara 2016.
  • Özcan, Büşra: Milletlerarası Ticari Tahkimde Tarafların Eşitliği İlkesinin Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2020.
  • Özkan, Işıl: Adil Yargılanma Hakkı’nın Uluslararası Özel Hukukta Etkisi (D.E.Ü Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, 2017/19, s. 1767-1834).
  • Pekcanıtez, Hakan: Tahkim Usûlü ile İlgili İptal Sebepleri (Makaleler, C. 2, İstanbul 2016, s. 731-756).
  • Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet: Medenî Usûl Hukuku (Ders Kitabı), İstanbul 2021.
  • Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet/Atalı, Murat/ Erdönmez, Güray/Akkan, Mine/Yeşilırmak, Ali/Taş Korkmaz, Hülya: Medenî Usûl Hukuku, C. 1, 2, 3, İstanbul 2017.
  • Perdecioğlu, İsmail Emrah: İnsan Haklarının Yatay Etkisi ve Mülkiyet Hakkının Yatay Etkisinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Görünümü (TAAD 2020/43, s. 49-77).
  • Ringquist, Fredrik: Do Procedural Human Rights Requirements Apply to Arbitration – a Study of Article 6 (1) of the European Convention on Human Rights and its Bearing upon Arbitration, Yüksek Lisans Tezi, Lund Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2005.
  • Sarısözen, M. Serhat: Medeni Usul Hukukunda Hakem Yargılaması, İstanbul 2005.
  • Selçuk, Seyhan: Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Hakem Kararlarının İptali, Ankara 2018.
  • Sunay, Reyhan: İnsan Haklarının Yatay Etkisi ve Devletin Sorumluluğu (Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2015/23, s. 9-52).
  • Tanrıver, Süha: Medenî Usûl Hukuku, C. 1, 2, Ankara 2021.
  • Teomete Yalabık, Fulya: Assuring Due Process via Section 68 of the English Arbitration Act 1996: A High Barrier for Challenging Arbitration Awards? (MİHDER 2020/3, s. 803-834).
  • Uluç, İnan: Adil Yargılama Paranoyası ve Çevrimiçi Tahkim Duruşmaları (Prof. Dr. Necmeddin M. Berkin’e Armağan, İstanbul 2021, s. 1217-1245).
  • Waincymer, Jeff: Procedure and Evidence in International Arbitration, 2012.
  • Wedam-Lukic, Dragica: Arbitration and Article 6 of The European Convention On Human Rights (Arbitration – Journal of the Chartered Institute of Arbitrators, 1 Supplement, 1998, Vol. 64, s. 16-21).
  • Závodná, Martina: The European Convention on Human Rights and Arbitration, Diploma Tezi, Masaryk Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2013/2014.
APA özbek m, ULUC I (2022). İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. , 15 - 48.
Chicago özbek mustafa,ULUC Inan İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. (2022): 15 - 48.
MLA özbek mustafa,ULUC Inan İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. , 2022, ss.15 - 48.
AMA özbek m,ULUC I İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. . 2022; 15 - 48.
Vancouver özbek m,ULUC I İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. . 2022; 15 - 48.
IEEE özbek m,ULUC I "İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU." , ss.15 - 48, 2022.
ISNAD özbek, mustafa - ULUC, Inan. "İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU". (2022), 15-48.
APA özbek m, ULUC I (2022). İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. Yargıtay Dergisi, 48(1), 15 - 48.
Chicago özbek mustafa,ULUC Inan İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. Yargıtay Dergisi 48, no.1 (2022): 15 - 48.
MLA özbek mustafa,ULUC Inan İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. Yargıtay Dergisi, vol.48, no.1, 2022, ss.15 - 48.
AMA özbek m,ULUC I İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. Yargıtay Dergisi. 2022; 48(1): 15 - 48.
Vancouver özbek m,ULUC I İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU. Yargıtay Dergisi. 2022; 48(1): 15 - 48.
IEEE özbek m,ULUC I "İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU." Yargıtay Dergisi, 48, ss.15 - 48, 2022.
ISNAD özbek, mustafa - ULUC, Inan. "İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ’NİN TAHKİM YARGILAMALARINDA UYGULANABİLİRLİĞİ ve DEVLETLERİN OLASI HUKUKİ SORUMLULUĞU". Yargıtay Dergisi 48/1 (2022), 15-48.