Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme

Yıl: 2021 Cilt: 16 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 1735 - 1750 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-06-2022

Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme

Öz:
: Ömrünü düşünceye adayan her insan, dünyanın düşünce birikimini zenginleştirir. Entelektüelin ürettiği duygu ve düşünceler, onunla doğrudan iletişim ve ilişkide olan çevresindeki insanlardan başlar, yazılarını ve eserlerini okuyan, konuşmalarını dinleyen, fikirlerini inceleyen herkese ulaşır. 38 yaşında âmâ olan Cemil Meriç’in (1916-1987), kitapları okuyabilmek için yardımcıya ihtiyaç duyduğu ömrünün kalan döneminde, bu hizmeti en fazla yürüten isim kuşkusuz kızı Ümit Meriç’tir (d.1946). Entelektüel Cemil Meriç’in 71 yıllık ömründe, kızı, öğrencisi, asistanı, fikirdaşı ve yoldaşı olan, bu görevini özellikle babası âmâ olduktan sonra 33 yıl kesintisiz olarak yıllarını adayan bir sorumluluk ve ciddiyet ile gerçekleştiren kızı Ümit Meriç’in babasından aldığı entelektüel miras nedir? Ümit Meriç ile Cemil Meriç’in düşünce dünyalarının etkileşimleri, dönüşümleri ve farklılaşmaları nelerdir, nasıl tanımlanabilir, bu düşünsel ilişki hangi yönelimleri göstermiştir? Cemil Meriç’in 71 yıllık, Ümit Meriç’in bugün 75 yılı bulan verimli ömürlerinin entelektüel boyutlarını belli başlı bazı izlekler üzerinden tanımlamak, tasniflemek, ilişkilendirmek ve açıklamak mümkündür. Bunlar, entelektüel hayatlarının filizlendiği ortamlar, bulundukları düşünce dünyaları ve ilerleyişleri, Doğu ve Batı düşüncesine yaklaşımları, milliyetçilik ve din karşısındaki tavırları olmak üzere dört boyutta değerlendirilebilir. 33 yıl, neredeyse kesintisiz bir entelektüel yolculuk içinde olan baba-kız etkileşimleri ile düşünsel olgunluk örneği verirler. Hayatları boyunca öğrenmeyi ve öğretmeyi kendilerine ilke edinmiş Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in düşünce dünyalarının karşılaştırmalı incelemesi, Türkiye’nin XX. yüzyılına ait düşünce tarihinin ana izleklerini ortaya koyar. Bu karşılaştırma, aynı zamanda birlikte okuyan, düşünen ve yazan iki insanın entelektüel bağını fikirler ekseninde anlamlandırır ve nihayetinde babadan kızına aktarılan entelektüel mirasın çok yönlü bir haritasını verir.
Anahtar Kelime:

An Analysis on the Interactions, Transformations and Differentiations of the Thought Worlds of Cemil Meriç and Ümit Meriç

Öz:
Every person who dedicates his/her life to thinking enriches the world’s thinking. The feelings and thoughts produced by the intellectual start from the people around his/her who are in direct communication and relationship with his/her, and reach everyone who reads his/her writings and works, listens to his/her speeches, and examines his/her ideas. In the rest of his life, when Cemil Meriç (1916-1987), who was blind at the age of 38, needed a helper to read books, the person who carried out this service the most was undoubtedly his daughter Ümit Meriç (b.1946). The intellectual Cemil Meriç’s daughter Ümit Meriç is also his student, assistant, collaborator and comrade in his 71-year life, and performed this duty with a responsibility and seriousness, especially after his father blind for 33 years uninterruptedly. Our question is this: What is the intellectual legacy that Ümit Meriç received from his father? What are the interactions, transformations and differentiations of the worlds of thought of Ümit Meriç and Cemil Meriç, how can they be defined, what orientations did this intellectual relationship show? It is possible to define, classify, relate and explain the intellectual dimensions of Cemil Meriç’s 71-year and Ümit Meriç’s 75-year productive life through certain themes. These can be evaluated in four dimensions: the environments in which their intellectual lives sprout, their world of thought and progress, their approach to Eastern and Western thought, their attitudes towards nationalism and religion. Comparative evaluation of the worlds of thought of Cemil Meriç and Ümit Meriç, who adopted learning and teaching as a principle throughout their lives, reveals the main themes of the history of Turkey’s thought of the 20th century. This comparison also makes sense of the intellectual bond between two person, who read, think and write together, on the axis of ideas, and ultimately gives a multifaceted map of the intellectual legacy that is passed on from father to daughter
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Babamdan Bana Söyleşileri: Prof. Dr. Ümit Meriç’in dilinden babası Cemil Meriç (2018, 19 Aralık). Türkiye Diyanet Vakfı Kadın Aile ve Gençlik Merkezi (TDV KAGEM).
  • Cemil Meriç ile Mülakat (Söy. H. Arslan) (1986). Nesillerin Mirası: Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı (içinde s. 586-594). Türkiye Yazarlar Birliği.
  • Cemil Meriç ve Kitap Sevgisi (Söy. A. Karaçam ve İ. Karatop) (2003). Yedi Ambar, s. 37-50.
  • Çav, E. (2021). Kayıp Dergi: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi’nin 1983 tarihli 23-24. sayısına uygulanan sansür. Turkish Studies, 16(1), 103-149. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.47218
  • Menteşeoğulları maddesi, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/menteseogullari, E.t. 7 Temmuz 2020.
  • Meriç, C. (1964, 19 Kasım). Sartre, Babeuf, Tahsin Yücel. Jurnal - Cilt 1- 1955-65 (2007, 17. baskı) (içinde s. 359-363). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1968, 10 Nisan). Oryantalizm, kapitalizmin keşif kolu ve İbn Haldun. Sosyoloji Notları ve Konferanslar (2006, 10. baskı) (içinde s. 172-177). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1974, 29 Ekim). Hükümlerimi tayin eden. Jurnal - Cilt 2 - 1966-1983 (14. baskı) (içinde s. 201-203). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1975, 7 Aralık). Marksizm ve İslâmiyet. Sosyoloji Notları ve Konferanslar (2006, 10. baskı) (içinde s. 290-296). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1981, 18 Mart). Oryantalizm. Sosyoloji Notları ve Konferanslar (2006, 10. baskı) (içinde s. 345-349). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1981, 9 Ağustos). İsmet Özel. Jurnal - Cilt 2 - 1966-1983 (14. baskı) (içinde s. 300- 301). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2006a). Bir dünyanın eşiğinde (9. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2006b). Kırk ambar - Cilt 1 - Rümuz-ül edeb (9. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2006c). Kırk ambar - Cilt 2 - Lehçe-t-ül hakayık. İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2006d). Sosyoloji notları ve konferanslar (10. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2006e). Umrandan uygarlığa (12. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2007a). Bu ülke (28. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2007b). Jurnal - Cilt 1- 1955-65 (17. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2007c). Jurnal - Cilt 2 - 1966-83 (14. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2007d). Mağaradakiler (14. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2007e). Saint-Simon ilk sosyolog, ilk sosyalist (10. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2016). Işık doğudan gelir (10. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (2019). Kültürden irfana (7. baskı). İletişim Yayınları.
  • Meriç, Ü. (1975). Cevdet Paşa’nın cemiyet ve devlet görüşü [Yayınlanmış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü.
  • Meriç, Ü. (1986, 2 Temmuz). Un Historien Ottoman de I’Ecole Khaldunienne, Cevdet Paşa (Bildiri). Cezayir/Tiaret: Uluslararası İbn Haldun Kongresi.
  • Meriç, Ü. “Ara’f’ta yalnız yaşadı ama yalnız ölmedi” (Söy. A. E. Kavaklı) (1987, Ekim). Sur, 139, 36-40.
  • Meriç, Ü. (1996, 10 Nisan). Türk sosyoloğu Ahmet Cevdet Paşa – Babam Cemil Meriç. (Yedinci Kayseri Kültür ve Sanat Haftası). Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü.
  • Meriç, Ü. (1996, 27 Ekim). Bir Osmanlı sosyoloğu: Ahmet Cevdet Paşa (Bildiri). İstanbul: Ahmet Cevdet Paşa Sempozyumu (İBB Kültür Başkanlığı, Atatürk Kitaplığı).
  • Meriç, Ü. ve Karışman, S. (Haz.) (2000). Ebediyetin huzurunda Ahmet Hamdi Tanpınar. Ufuk Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2002). Cevdet Paşa’nın toplum ve devlet görüşü. Timaş Yayınları.
  • Meriç, Ü. “Deprem olunca başımı kapattım” (Söy. B. Akçura) (2003, 6 Haziran). Milliyet.
  • Meriç, Ü. “Anadolu’dan gelenlerle İstanbul yeniden İslâmlaştı” (Söy. S. Çalışkan) (2004, 11 Kasım). Milli Gazete.
  • Meriç, Ü. “Başörtümün siyasi yanı yok” (Söy. N. Ilıcak ve G. Göktürk) (2004, 30 Kasım). Tercüman.
  • Meriç, Ü. “Her dem yeni doğarız” (Söy. G. Kırgız) (2007). İçimdeki Cennete Yolculuk (26. baskı) (içinde s. 9-36). Timaş Yayınları.
  • Meriç, Ü. “Teneşirdeki kimliğimi kürsüdeki kimliğime tercih ettim” (Söy. C. Özdemir) (2010, Nisan). Yeni Dem, 36-38.
  • Meriç, Ü. (2010). Seyyahların aynasında şehirlerin sultanı İstanbul. Albaraka Türk Yayınları. Meriç, Ü. (2012). Işık batıdan da gelir. Timaş Yayınları.
  • Meriç, Ü. “Ben sadece Cemil Meriç’in kızı olma avantajına değil, aynı zamanda Fevziye Menteşoğlu Meriç’in kızı olma avantajına da sahibim” (Söy. N. Akgül) (2014). Birlik’ten Haber, 19, 4-5.
  • Meriç, Ü. (2014). İçimdeki cennete yolculuk (26. baskı). Timaş Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2018, 5 Ağustos). Sosyolojide nokta yoktur! (İbn Haldun Üniversitesi Konuşması). Sosyoloji Konuşmaları (Genişletilmiş 4. baskı) (içinde s. 401-425). Kapı Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2018a). Babam Cemil Meriç (Genişletilmiş 11. baskı). İnsan Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2018b). Dualar ve aminler (Genişletilmiş 4. baskı). Kapı Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2018c). Türkiye kanatlarınızın altında (4. baskı). Kapı Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2019). Sosyoloji konuşmaları (Genişletilmiş 4. baskı). Kapı Yayınları.
  • Meriç, Ü. (2020). Seyyahların aynasında İstanbul (Genişletilmiş 2. baskı). Albaraka Yayınları.
  • TBMM’nin 100. Yılı (2020, 30 Ocak). TBMM’nin Resmi (Youtube Hesabı), https://www.youtube.com/watch?v=ygt7A4uvJuM, E.t. 7 Temmuz 2021.
  • Ümit Meriç ile Eğitim Hakkında Bir Söyleşi (Söy. N. Karabacak ve H. Avan) (2003, Aralık). Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
  • Ümit Meriç’le mülakat (Söy. Z. Kürüm ve E. Zengin) (2005, 9 Aralık). Cemilmeric.net. Yardım, M. N. (2004). Ümit Meriç (1946-). Yazar olacak çocuklar (içinde s. 297-299). Selis Kitaplar.
APA Çav E (2021). Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. , 1735 - 1750.
Chicago Çav Erkan Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. (2021): 1735 - 1750.
MLA Çav Erkan Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. , 2021, ss.1735 - 1750.
AMA Çav E Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. . 2021; 1735 - 1750.
Vancouver Çav E Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. . 2021; 1735 - 1750.
IEEE Çav E "Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme." , ss.1735 - 1750, 2021.
ISNAD Çav, Erkan. "Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme". (2021), 1735-1750.
APA Çav E (2021). Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies - Social Sciences , 16(5), 1735 - 1750.
Chicago Çav Erkan Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies - Social Sciences 16, no.5 (2021): 1735 - 1750.
MLA Çav Erkan Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies - Social Sciences , vol.16, no.5, 2021, ss.1735 - 1750.
AMA Çav E Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies - Social Sciences . 2021; 16(5): 1735 - 1750.
Vancouver Çav E Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies - Social Sciences . 2021; 16(5): 1735 - 1750.
IEEE Çav E "Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme." Turkish Studies - Social Sciences , 16, ss.1735 - 1750, 2021.
ISNAD Çav, Erkan. "Cemil Meriç ile Ümit Meriç’in Düşünce Dünyalarının Etkileşimleri, Dönüşümleri ve Farklılaşmaları Üzerine Bir İnceleme". Turkish Studies - Social Sciences 16/5 (2021), 1735-1750.