Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi
Yıl: 2022 Cilt: 45 Sayı: 401 Sayfa Aralığı: 50 - 77 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-07-2022
Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi
Öz: 306 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel
Tebliği’nde, kaçakçılık suçunun oluşmasının kastın
bulunup bulunmadığının belirlenmesine bağlı olduğu, yapılan incelemelerde sahte veya yanıltıcı
belgeleri bilerek ve isteyerek kullananlar hakkında
üç kat vergi ziyaı cezası kesilmesi gerektiği belirtilmiştir. Tebliğin devamında ise sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeleri bilmeden kullandığı sonucuna varılan mükellefler için, Vergi Usul
Kanunu’nun 344/2 maddesi uyarınca bir kat vergi
ziyaı cezası kesilmesi gerektiği açıklamasına yer
verilmiştir. Bu Tebliğ’e dayalı olarak vergi daireleri,
kaçakçılık suçunun söz konusu olduğu durumlarda vergi ziyaı cezasını üç kat olarak uygulamakta,
vergi ziyaına sebebiyet verilen diğer her durumda
ise mükellef veya sorumlu hakkında ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası
kesmektedir. Yakın tarihli bir Vergi Dava Daireleri
Kurulu kararında,1
vergi idarelerinin bu uygulamasının Danıştay tarafından da benimsendiği görülmüştür. Ancak burada mükellefin veya sorumlunun vergi ziyaına sebebiyet veren fiili bakımından
ziyaın ortaya çıktığı her durumda cezalandırılması
cihetine gidilmesi, hem Kabahatler Kanunu’na
hem de masumiyet karinesine aykırı niteliktedir.
Bu düşünce temelinde bu çalışmanın ilk bölümünde vergi ziyaı kabahatinin manevi unsuru, idarenin
objektif sorumluluk esasına dayalı olarak bir uygulamaya gidip gitmediği ve Danıştayın bu kabahatin
manevi unsuruna ilişkin yaklaşımı; ikinci bölümünde ise mevcut uygulamanın masumiyet karinesine
aykırı olup olmadığı hususu değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime: THE EVALUATİON OF TAX ADMİNİSTRATİONS’PRACTİCES AND COUNCİL OF STATE’S VERDİCTSRELATED TO TAX LOSS İN CONTEXT OF MENTALELEMENTS İN ACCORDANCE WİTH MİSDEMEANORCODE AND PRESUMPTİON OF INNOCENCE
Öz: General Communiqué on Tax Procedure Code
numbered 306 provides that crime of tax evasion
constitutes depending on availability of mens rea
and the tax loss fine is applied three fold on the
perpatrator who knowingly and willingly uses false or deceptive documents in the investigations.
Later provisions of the Communiqué provide one
fold fine according to article 344/2 Tax Procedure
Code for the taxpayer who is detected as being
unknowingly used false or deceptive documents.
In accordance with the Communiqué, tax administrations fine for three fold tax loss fine in case
of constitution of tax evasion and one fold in all
other cases which results in tax loss. This practice
of tax administrations is also approved in recent
verdict of Plenary Session of The Chambers for
Tax Cases and Council of State.1
However being
fined of taxpayers in all cases which result in tax
loss is not compatible with either Misdemeanor
Code or presumption of innocence. In the first
chapter of the study it will be analyzed the mental element of misdemeanor of tax loss, whether
the tax administrations apply practices based on
strict liability and the approch of Council of State;
in the second chapter it will be discussed whether
the present practice is contrary to presumption of
innocence.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Alacakaptan Uğur, Suçun Unsurları, Ankara 1967.
- Artuk, Mehmet Emin – Gökçen, Ahmet – Yenidünya, Ahmet Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Turhan Kitabevi, 2009
- Austin, J.L., A Plea for Excuses, in: ‘The Philosophy of Action’, A.R. White (Ed.), 1968, ss. 19-42.
- Baker, Philip, The Decision in Ferrazzini Time to Reconsider the Application of the European Convention on Human Rights to Tax Matters, ss. 360-361.
- Balcı, Murat, Ceza Muhakemesinde Hüküm ve Türk Ceza Kanununda Kabul Edilen Suç Teorisi (CMK m. 223), Terazi Hukuk Dergisi, C: 7, S: 74, Ekim 2012, ss. 14-19.
- Baykara, Bekir, Vergi Ziyaı Suçunda Manevi Unsur, Vergi Dünyası, Kasım 2004, S. 279, ss. 7-17.
- Candan, Turgut, Kusur İlkesinin Vergi Yaptırımları Sistemindeki Anlamı, http://turgutcandan. com/, (Çevrimiçi): Erş. 21.10.2021.
- Candan, Turgut, Vergi Mükelleflerinin Bireysel Başvuru Yoluyla Anayasa Mahkemesince Korunması, https://turgutcandan.com/2015/11/04/ vergi-mukelleflerinin-bireysel-basvuru-yoluyla-anayasa-mahkemesince-korunmasi-3/ Erş. 23.04.2021.
- Candan, Turgut, Vergisel Kabahatler ve Suçlar, Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
- Centel, Nur – Zafer, Hamide – Çakmut, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, İstanbul: Beta Yayınevi, 2016.
- Çelik, Abdullah, Adil Yargılanma Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, 2014.
- Çölgezen, Övül, 3 Kavram: Vergi Ziyaı, Vergi Matrahının Azalması ve Hazine Zararı Yaklaşım, Ağustos 2010, S. 212, ss. 118-122.
- Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2014.
- Donay, Süheyl, Ceza Mahkemesinde Yargılanan Vergi Suçları, İstanbul: Beta Yayınevi, 2008.
- Dönmezer, Sulhi – Erman, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C: I, İstanbul: Der Yayınları, 2016.
- Dönmezer, Sulhi – Erman, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C: II, İstanbul: Beta Yayınevi, 1997.
- Feyzioğlu, Metin, Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.48, S. 1-4, Y.1999, ss. 135-163.
- Gerçek, Adnan, Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Yapılan Değişikliklerden Sonra Vergi Cezalarının Durumu, Yaklaşım, Mart 2008, S.183, ss. 274-278.
- Gölcüklü, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ‘Adil Yargılama’”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:49, Sayı:01, 1994, ss. 199-234.
- Gölcüklü, Feyyaz, Ceza Hukuku Ders Notları, Ankara 1984-1985.
- Gündoğdu, Selim, Vergi Ziyaı Kabahatinin Manevi Unsuru, Danıştay Dergisi, Yıl:2016, Sayı:141, ss. 67-86.
- Hafızoğulları, Zeki – Özen, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: US-A Yayınları, 2010.
- Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
- Hart, H.L.A., Punishment and Responsibility, in: ‘Essays in the Philosophy of Law’, 1968.
- İçel, Kayıhan – Evik A. Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler (2. Kitap), İstanbul: Beta Yayınevi, 2007.
- İnceoğlu, Sibel, Adil Yargılanma Hakkı, Sibel
- İnceoğlu (Ed.) İnsan Hakları ve Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme, İstanbul: Beta Yayınları, 2013, ss. 209-286.
- İtişgen, Rezzan, Kişinin Kendini Suçlamaya Zorlanamaması İlkesi (Nemo Tenatür İlkesi) ve Susma Hakkı, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2013.
- Kangal, Zeynel, Kabahatler Hukuku, İstanbul: Oniki Levha, 2012.
- Kangal, Zeynel T., Ceza Hukukunda Zorunluluk Durumu, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2010.
- Kantar, Baha, Ceza Hukuku”, Kısım: 1, Ankara Hukuk Fakültesi Neşriyatı: 23, Ankara.
- Karabulut, Mustafa, İdari Yaptırımların Hukuki Rejimi, Ankara: Turhan Yayınevi, 2008.
- Karakoç, Yusuf, Vergi Ceza Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları, 2016.
- Katoğlu Tuğrul, Ceza Hukukunda Hukuka Aykırılık, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2003.
- Koca, Mahmut: YTCK’da Hukuka Uygunluk Sebepleri, Ceza Hukuku Dergisi, C: 1, S: 1, Ekim 2006, ss. 111-143.
- Koca, Mahmut – Üzülmez İlhan , Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2015.
- Kramer, Samuel Noah, History Begins at Sumer, London: Thames & Hudson, 1958.
- Kunter, Nurullah, Suçun Kanuni Unsurları Nazariyesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları: 430, İstanbul: Akgün Matbaası, 1949.
- Kumrulu, Ahmet, Anayasa Mahkemesinin Bir Kararı Nedeniyle Vergi Borcunda Objektif Sorumluluk Esasına Dayanan Teselsül, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Cilt: 1, Sayı:3, Eylül 1988, ss. 412- 439.
- LaFave, Wayne R., Substantive Criminal Law, Vol: II, 3rd ed., (October 2017 Update), § 9.1 (a) (4).
- Leverick, Fiona, Killing in Self-Defence, Oxford: Oxford University Press, 2006.
- Mahmutoğlu, Fatih Selami, Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve Düzene Aykırılıklar Hukukunda (İdari Ceza Hukukunda) Yaptırım Rejimi, İstanbul: Kazancı Yayınevi, 1995.
- Meran, Necati, Yargıtay İçtihatlarıyla Kabahatler Kanunu ve Özel Kanunlarda İdari Para Cezaları, Ankara: Adalet Yayınevi, 2015.
- Nazali, Ersin, Nitelikli Vergi Ziyaı Cezası (Kaçakçılık) Öngören Tarhiyat ve Ceza Kesme İşlemlerinde Uzlaşma Talep Edilmelidir, Vergi Dünyası, Şubat 2010, S.342, ss. 45-51.
- Oğurlu, Yücel, İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırım Ayrımı, EÜHFD, C.III, S.1, ss.143-194.
- Oktar, Ateş, Vergi Hukuku, İstanbul: Türkmen Yayınevi, 2016.
- Öncel, Mualla – Kumrulu, Ahmet – Çağan, Nami, Vergi Hukuku, Turhan, Ankara, 2015.
- Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1992.
- Özbek, Veli Özer – Bacaksız, Pınar – Doğan, Koray – Tepe, İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
- Özen, Mustafa, İdari Ceza Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
- Özensoy, Rasim, Ülkemizde Kabahatler Hukuku ve Uygulaması, İzmir: Bizden Yayıncılık, 2008.
- Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
- Öztürk, Bahri – Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2015
- Pehlivan, Ali, Kabahatler Hukukunun Genel Esasları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
- Pehlivan, Osman, Kamu Maliyesi, Trabzon: Murathan Yayınevi, 2011.
- Rençber, Altan, Kabahat Genel Teorisi Açısından Vergi Kabahatleri, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul 2017.
- Saban, Nihal, Vergi Hukuku, İstanbul: Beta Yayınevi, 2015.
- Seviğ, Veysi, Kaçakçılık Suçu ile Vergi Ziyaı İlişkisi,Yaklaşım, Mart 1999, S. 75, ss. 37-44.
- Sözüer, Adem, 5411 sayılı Kanun’da Öngörülen Kabahatler, Hukuki Perspektifler Dergisi, 2005.
- Şahin, Tayfun, Tahakkuka Dayalı Vergi Ziyaı Cezasının Eksik Yanı, Yaklaşım, Ağustos 2013, S. 248, ss. 50-57.
- Şen, Ersan, İdari Ceza Hukuku, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Temmuz 1994, S.8, ss. 21-50.
- Şenyüz, Doğan, Vergi Ceza Hukuku, Vergi Kabahatleri ve Suçları, Ekin, Bursa, 8. Bası, 2015. Shah, Sangeeta, Detention and Trial, Daniel Moeckli (Ed.)- Sangeeta Shah(Ed.)- Sandesh Sivakumaran(Ed.), International Human Rights Law, Oxford: Oxford University Press, 2014, ss. 259-285.
- Tan, Turgut, İdari Yaptırımlar ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesindeki Güvenceler, Hukuk Kurultayı, 2004, Ankara Barosu Yayınları.
- Taner, M. Tahir, Ceza Hukuku Umumi Kısım, İstanbul: Akgün Matbaası, 1953
- Topçu, Kader Melis, Vergi Hukuku Özelinde Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020.
- Toroslu Nevzat, Ceza Hukuku, Ankara: Savaş Yayınevi, 1990.
- Tosun, Öztekin, Suç Hukuku El Kitabı, İstanbul: Ar Basım Yayım ve Da ğıtım AŞ, 1982
- Ulusoy, Ali, Erkler Ayrılı ğı ve Y ürütme-Yargı İliş - kileri Ba ğlamında Kabahatler Kanununun De ğer - lendirilmesi, Danıştay ve İdari Yargı G ü n ü, 140. Yıl Sempozyumu, 12 Mayıs 2008, Danıştay Matbaası, 2009, ss. 21-36
- Ünver, Yener, Ceza Hukukuyla Korunması Amaçlanan Hukuksal De ğer, Ankara: Seçkin Yayı - nevi, 2003.
- Ünver, Yener – Hakeri, Hakan, Ceza Muhake - mesi Hukuku, Ankara: Adalet Yayınevi, 2019. Üy ümez, Mustafa Erkan, Kabahatler Kanunu ve İdari Vergi Cezalarında İndirim-I, Yaklaşım, Ha - ziran 2009, S.198, ss. 262-269.
- Üzülmez, İlhan, “Türk Hukukunda Suçsuzluk Karinesi ve Sonuçları”, Türkiye Barolar Birli ği Der - gisi, S. 58, 2005, ss. 41-72.
- Yavaşlar, Funda Başaran, Vergi Ceza Hukukun - daki De ğişim S üreci ve Bu S ürecin Vergi Ceza Sis - temine Etkileri, Vergi Sorunları, Şubat 2008, S. 233, ss. 72-93.
- Yüce, Turhan Tufan, Ceza Hukuku Dersleri, C: 1, Manisa: Şafak Basım ve Yayınevi, 1982.
- Zafer, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul: Beta Yayınevi, 2016.
- Zafer, Hamide – Pamuk, Gülfem – Çakır, Kerim, Kabahatler Kanunu, İstanbul: Beta Yayınevi, 2014.
- https://www.anayasa.gov.tr/media/6382/ge - rekceli_anayasa.pdf, Erş. 13.11.2021.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Death_and_ta - xes_(idiom) Erş.09.12.2021.
- https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/do - nem22/yil01/ss840m.htm, Erş. 14.10.2021.
| APA | NAMIK KEMAL T, Topçu K (2022). Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. , 50 - 77. |
| Chicago | NAMIK KEMAL TOPÇU,Topçu Kader Melis Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. (2022): 50 - 77. |
| MLA | NAMIK KEMAL TOPÇU,Topçu Kader Melis Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. , 2022, ss.50 - 77. |
| AMA | NAMIK KEMAL T,Topçu K Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. . 2022; 50 - 77. |
| Vancouver | NAMIK KEMAL T,Topçu K Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. . 2022; 50 - 77. |
| IEEE | NAMIK KEMAL T,Topçu K "Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi." , ss.50 - 77, 2022. |
| ISNAD | NAMIK KEMAL, TOPÇU - Topçu, Kader Melis. "Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi". (2022), 50-77. |
| APA | NAMIK KEMAL T, Topçu K (2022). Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi, 45(401), 50 - 77. |
| Chicago | NAMIK KEMAL TOPÇU,Topçu Kader Melis Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi 45, no.401 (2022): 50 - 77. |
| MLA | NAMIK KEMAL TOPÇU,Topçu Kader Melis Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi, vol.45, no.401, 2022, ss.50 - 77. |
| AMA | NAMIK KEMAL T,Topçu K Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi. 2022; 45(401): 50 - 77. |
| Vancouver | NAMIK KEMAL T,Topçu K Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi. 2022; 45(401): 50 - 77. |
| IEEE | NAMIK KEMAL T,Topçu K "Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi." Vergi Sorunları Dergisi, 45, ss.50 - 77, 2022. |
| ISNAD | NAMIK KEMAL, TOPÇU - Topçu, Kader Melis. "Manevi Unsur Bağlamında Vergi Ziyaı Kabahatine İlişkin Vergi İdaresinin Uygulamalarının ve Danıştayın Bu Uygulamalara İlişkin Kararlarının Kabahatler Kanunu ve Masumiyet Karinesi Kapsamında Değerlendirilmesi". Vergi Sorunları Dergisi 45/401 (2022), 50-77. |
