Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz

KAYRI, MURAT; BEŞİROĞLU, LÜTFULLAH; KARA, Hayrettin; Boysan, Murat; KESKİN, SIDDIK

Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz

Murat BOYSAN, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Van, Türkiye)

Lütfullah BEŞİROĞLU, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Van, Türkiye)

Hayrettin KARA, (Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, Türkiye)

Murat KAYRİ, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Van, Türkiye)

Sıddık KESKİN (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik Anabilim Dalı, Van, Türkiye)

Anadolu Psikiyatri Dergisi

12 5

Yıl: 2008 Cilt: 9 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 191 - 196 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz

Öz:

Amaç: Sınırlılık algısı, gelişim ve motivasyon kaynağı olarak kişiler arası ilişkileri ve yaşam olanaklarını sınırlı, sabit ve birbiriyle bağımlı biçimde değerlendirmeleri ifade eden bilişsel bir yönelimdir. Sınırlılık algısı depresyonun ortaya çıkışında bir risk faktörü olabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada sınırlılık algısı, depresyon ve depresyonla ilişkili diğer risk faktörleri arasındaki ilişkilerin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Bilişsel düşünme biçiminde sınırlılık yöneliminin düzeyini belirleyebilmek için Sınırlılık Şemaları Ölçeği geliştirildi. Yedi yüz atmış yedi üniversite öğrencisi ve 142 yetişkine Sınırlılık Şemaları Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Beck Anksiyete Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği uygulandı. Şınırlılık Şemaları Ölçeği’nin alt faktörleri temel bileşenler analizi kullanılarak bulundu. Birlikte geçerlik düzeyleri için psikolojik değişkenlerin sınırlılık algısı düzeyleriyle korelasyonları hesaplandı. Bulgular: Sınırlılık Şemaları Ölçeği’nin iç tutarlılığı 0.89 bulunmuştur. Sınırlılık Şemaları Ölçeği’ne ilişkin dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. SŞÖ toplam puanları ve alt ölçekleriyle depresyon, anksiyete, benlik saygısı ve öğrenilmiş çaresizlik arasında istatistiksel olarak önemli korelasyon değerleri elde edilmiştir. Tartışma: Elde edilen bulgular Sınırlılık Şemaları Ölçeğinin güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymuştur. Sınırlılık algısıyla ilişkili bu çalışmanın sonuçları, sınırlılık algısının depresyon için önemli bir bilişsel yatkınlık faktörü olabileceğini göstermektedir. Sınırlılık algısı, diğer psikopatoloji çeşitleri için de bilişsel bir risk etkeni olabilir.

Anahtar Kelime: Psikolojik testler Risk faktörleri Test kaygı ölçeği Psikometri Depresyon Kaygı

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Clark DA, Beck AT, Alford BA. Scientific Foundations of Cognitive Theory and Therapy of Depression. New York, Wiley, 1999, p.76-292.
2. Metalsky GI, Joiner TE Jr. Vulnerability to depressive symptomatology: A prospective test of the diathesis-stress and causal mediation components of the hopelessness theory of depression. J Pers Soc Psychol 1992; 63:667-675.
3. Joiner TE Jr, Metalsky GI, Lew A, Klocek J. Testing the causal mediation component of Beck’s theory of depression: Evidence for specific mediation. Cog Ther Res 1999; 23:401-412.
4. Hankin BL, Abramson LY, Miller N, Haeffel GJ. Cognitive vulnerability-stress theories of depression: Examining affective specificity in the prediction of depression versus anxiety in 3 prospective studies. Cog Ther Res 2004; 28:309-345.
5. Haaga DAF, Dyck MJ, Ernst D. Empirical status of cognitive theory of depression. Psychol Bull 1991; 10:215-236.
6. Coyne JC, Whiffen VE. Issues in personality as diathesis for depression. Psychol Bull 1995;118:358-378.
7. Maslow AH. Motivation and Personality. Third ed., New York, Harper & Row, 1968.
8. Dykman BM. Integrating cognitive and motivational factors in depression: Initial tests of a goalorientation approach. J Pers Soc Psychol 1998;74:139-158.
9. McCleland DL. How motives, skills, and values determine what people do? Am Psychol 1985;40:812-825.
10. Elliot AJ, Harackiewicz, JM. Approach and avoidance achievement goals and intrinsic motivation: A mediational analysis. J Pers Soc Psychol 1996; 70:461-475.
11. Robins CJ, Bagby RM, Rector NA, Lynch TR, Kennedy SH. Sociotropy, autonomy, and patterns of symptoms in patients with major depression: A comparison of dimensional and categorical approaches. Cogn Ther Res 1997; 21:285-300.
12. Blatt SJ, Zuroff DC. Interpersonal relatedness and self-definition: Two prototypes of depression. Clin Psychol Rev 1992; 12:527-562.
13. Boysan M, Kayri M. Depresyonda bilişsel yatkınlık hipotezine ilişkin yeni bir yaklaşım: Sınırlılık Şemaları Ölçeği’nin geçerlik güvenilirlik çalışması. 14. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara, 2006.
14. Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4:561-571.
15. Hisli N. Beck Depresyon Envanteri'nin geçerliliği üzerine bir çalışma. Psikoloji Dergisi 1988;6:118-122.
16. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988;56:893-897.
17. Ulusoy M, Erkmen H, Şahin N. Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: Psychometric properties. J Cog Psychother 1998; 12:163-172.
18. Rosenberg M. Society and the adolescent selfimage. Princeton, Princeton University Press,1965.
19. Çuhadaroğlu F. Ergenlerde Benlik Saygısı. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 1986.
20. Quinless FW, Nelson MA. Development of a measure of learned helplessness. Nurs Res 1988; 37:11-15.
21. Boysan M. Çok Örneklemli Yapısal Eşitlik Modelleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van,2006.
22. Erkuş A. Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni 2007; 13:17-25.
23. Mineka S, Pury CL, Luten AG. Explanatory style in anxiety and depression. GM Buchanan, MEP Seligman (Eds.), Explanatory Style, Hillsdale, N.J. Lawrance Erbaum Associates Publishers, 1995, p.135-158.
24. Ingram RE, Miranda J, Segal ZV. Cognitive vulnerability to depression. New York, Guilford Press, 1998, p.144-265.

APA	Boysan M, BEŞİROĞLU L, KARA H, KAYRI M, KESKİN S (2008). Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. , 191 - 196.
Chicago	Boysan Murat,BEŞİROĞLU LÜTFULLAH,KARA Hayrettin,KAYRI MURAT,KESKİN SIDDIK Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. (2008): 191 - 196.
MLA	Boysan Murat,BEŞİROĞLU LÜTFULLAH,KARA Hayrettin,KAYRI MURAT,KESKİN SIDDIK Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. , 2008, ss.191 - 196.
AMA	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. . 2008; 191 - 196.
Vancouver	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. . 2008; 191 - 196.
IEEE	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S "Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz." , ss.191 - 196, 2008.
ISNAD	Boysan, Murat vd. "Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz". (2008), 191-196.

APA	Boysan M, BEŞİROĞLU L, KARA H, KAYRI M, KESKİN S (2008). Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9(4), 191 - 196.
Chicago	Boysan Murat,BEŞİROĞLU LÜTFULLAH,KARA Hayrettin,KAYRI MURAT,KESKİN SIDDIK Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi 9, no.4 (2008): 191 - 196.
MLA	Boysan Murat,BEŞİROĞLU LÜTFULLAH,KARA Hayrettin,KAYRI MURAT,KESKİN SIDDIK Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi, vol.9, no.4, 2008, ss.191 - 196.
AMA	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2008; 9(4): 191 - 196.
Vancouver	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2008; 9(4): 191 - 196.
IEEE	Boysan M,BEŞİROĞLU L,KARA H,KAYRI M,KESKİN S "Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz." Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9, ss.191 - 196, 2008.
ISNAD	Boysan, Murat vd. "Sınırlılık algısının depresyonla ilişkisi: Psikometrik bir analiz". Anadolu Psikiyatri Dergisi 9/4 (2008), 191-196.