Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım

DARTMAN, Bahattin

Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım

Bahattin DARTMAN (Yüzüncü Yıl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Tefsir Anabilim Dalı, Van, Türkiye)

Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi

2 1

Yıl: 2009 Cilt: 0 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 1 - 15 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım

Öz:

Yazı, insanlık tarihinde gerçekleştirilen en önemli keşiflerden biri ve hatta en önemlisidir. İnsanoğlu, hemen her türlü gelişimini bu keşif sayesinde kaydetmiştir. Bugün, bilim-teknik, kültür ve uygarlık alanlarında gelinen seviyenin temelinde hiç tartışmasız bu keşif yatmaktadır.Bugünkü mevcut bilgilerimize göre insanlık âlemine böylesine önemli hizmeti sunanların Sümerler olduğu bildirilmektedir. Ancak –genel olarak bu doğru olmakla birlikte- işin içine İslâmî kaynaklardaki bilgiler girince konu az da olsa farklı bir boyut arzetmektedir. İslâmî eserlerdeki rivâyetlerle, tarihi bilgiler ve arkeolojik bulgular birlikte ele alındığında yazının, bir peygamber olarak Sümerlere gönderilen İdris(a.s.)'ın öncülüğünde keşfedildiği, dolayısıyla kendisine ilâhî görev verilen bir kişi tarafından ortaya konulduğuna göre söz konusu keşfin tevkîfî (yani Allah tarafından gelen bir vahiy veya ilham ile gerçekleşmiş) olabileceği akla gelmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

A New approach to the invention of the writing in the context of religion texts and archaeological findings

Öz:

Writing is almost one of the important, perhaps the most important, invention carried out in the history of the mankind. There is no doubt that the invention of the writing lies in the foundations of today’s science, technique, culture and civilisation levels. According to curret and available knowledge at hand, it is known by everbody that such a great invention was conducted by the Sumerians, but when the knowledge in the Islamic resources are considered, the topic gains more importance, but a different aspect. When the hearsays in the Islamic resources and archaeological findings are evaluated together, it could be stated that the writing was invented by Idris (pbuh) sent as a prophet to the Sumerians. So this invention can be a divine phenomenon.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Abdulfettâh Tabbâra, Maca’l-Enbiyâ’ fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, 18. baskı, Beyrut, 1993.
ACLÛNÎ, İsmâîl b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ’ ve Müzîlu’l-İlbâs ammâ İştehera Mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs, 2. baskı, Beyrut, 1932/1351.
AKURGAL, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Ankara, 7. baskı, Aralık 1998. Ana Britannica, İstanbul, 1986.
AY, Eyyub, “İlâhî Mesajın Kadim Medeniyetlerdeki İzdüşümleri: Kur’ân’ın Arkaplanına Akeolojik Bir Yaklaşım”, İslâmî Araştırmalar, 9. cilt, 1-2-3-4. sayılar, Ank., 1996.
AYDIN, Nafiz, Sümerce Dilbilgisi, Antalya, 2000.
BEHİCE Halil İsmail, "el-Kitabe" Hazâratu'l-Irâk, Bağdat, 1985.
BENNO Landsberger, “Sümerler”, (çev. Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fak. Dergisi, 1. yıl, 1. cilt, 5. sayı, Temmuz-Ağustos, Ank., 1943.
______, “Mezopotamya’da Medeniyetin Doğuşu”, (çev., Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2. yıl, 3. cilt, 2. sayı, Mart-Nisan 1944.
______, “Sümerlerin Kültür Sahasındaki Başarıları”, (çev., Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3. yıl, 3. cilt, 2. sayı, Ocak-Şubat 1945.
BİLGİÇ, Emin, “Sümerler”, Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1981.
Buhârî, Muhammed b. İsmâcîl, Muhammed b. İsmâcîl, Sahîhu’l-Buhârî, İst., 1981.
______, el-Edebu’l-Müfred, (tkh. Muhammed Fu’âd cAbdulbâkî), 3. baskı, Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 1989/1409.
CAFEROĞLU, Ahmet, Türk Dili Tarihi, 3. baskı, İstanbul, 1984.
CAYMAZ, Tayfun, “Tufan Mitosu”, Bilim ve Ütopya, 25. sayı, İst., Temmuz 1996.
CHİERA, Edward, They Writo on Clay, (Kilden Kitaplar Çivi Yazılı Belgelerin Anlattıkları), (çev., Ali M. Dinçol), İstanbul, 1996.
CRAWFORD, Harriet, Sumer and The Sumerians, Cambridge University Press, 2002.
DİNDAR, Cemal, “Sümer’den Günümüze Bir “Acı Dirlik” Öyküsü”, Bilim ve Ütopya, 118. sayı, Nisan 2004.
ENGİN, Arın, Sümer Türkleri, İstanbul.
GEREY, Begmyrat, 5000 Yıllık Sümer-Türkmen Bağları, 1. baskı, İstanbul, Mayıs 2004.
GÜNALTAY, M. Şemseddîn, Yakın Şark Elam ve Mezopotamya, Ankara, 1987.
GÜRBÜZ, Ali, “Nûh’un Gemisi Ağrı Dağı’nda mı?”, Zafer, 107. sayı, Kasım 1985.
el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, (thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ), Beyrut, 1990.
HIRÇIN, Selen, Çivi Yazısı Ortaya Çıkışı, Gelişmesi, Çözümü, İstanbul, 2000.
http://www.ailemax.com/icerikler/1436.aspx (erişim, 18.12.2008).
http://www.sfenks.net/modules.php?name=News&pagenum (erişim, 18.12.2008).
http://www.tatildetatil.com/99_Feng_Shui.ailemax?pageindex (erişim, 18.12.2008).
İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dûru’l-Marife, Beyrut.
İbn Hıbbân, Ebû Hatim Muhammed el-Büsti, el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hıbbân, (Tertib, İbn Balbân el-Fârisî, Alâ’üddin Ali), (thk. Şu‘ayb el-Arna’ûd), 1. baskı, Beyrut, 1988/1408.
İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr, Sîretü İbn İshâk, el-Müsemmâ bi Kitâbi’l-Mübtede’i ve’l-Mebcasi ve’l-Meğâzî, (tkh. Muhammed Hamîdullah), Konya, 1981.
İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ el-Hâfız, el-Bidâye ve’n-Nihâye, (tkh. Ahmed Ebû Mülhim, Ali Necîb Advey, Fu’âd es-Seyyid, Mehdî Nâsıruddîn), Beyrut, 5. baskı, 1989.
İbn Sacd, Muhammed b. Sacd b. Menîc el-Basrî ez-Zührî, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, Dâru Sâdır, Beyrut.
İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec cAbdurrahmân b. cAlî b. Muhammed, el-Muntazam fî Târîhi’l-Ümem ve’l-Mülûk, (tkh. Muhammed cAbdulkâdir cAtâ, Mustafa cAbdulkâdir cAtâ), Dâru’l-Kütübi’l-cİlmiyye, Beyrut, 1992.
el-Kastalânî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed, İrşâdu’s-Sârî li Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dâru’l-Fikr, 1. baskı, Beyrut, 1990.
KOÇAK, Gülbin, “Sümer Silindir Mühürleri”, Bilim ve Teknik, 403. sayı, Haziran 2001.
KRAMER, Samuel Noah, History Begins at Sumer, (Tarih Sümer’de Başlar), (çev., Hamide Koyukan), İstanbul, 1999.
______, Samuel Noah, Sumerians (Their History, Culture and Character), (Sümerler), (çev., Özcan Buze), 1. baskı, İstanbul, 2002.
______, Sumerian Mythology, (Sümer Mitolojisi), (çev., Hamide Koyukan), İstanbul, 1999.
M. Şükrü, “Arkeoloji Önünde Tûfân”, Hâkimiyet-i Milliye, 6 Mayıs 1933, no., 1235, Cumartesi.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta, (tkh. Beşşâr cAvvâd Macrûf, Mahmûd Muhammed Halîl), 1. baskı, Beyrût, 1992/1412.
MEHRÂN, Muhammed Beyyûmî, Dirâsâtün Târîhiyyetün mine’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’n-Nehzati’l- cArabiyye, Beyrut, 1988.
Mescûdî, Ebu’l-Hasen Ali b. el-Huseyn b. Ali, Mürûcu’z-Zeheb ve Mecâdinu’l-Cevher, (tkh. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), Beyrut, 1989.
SARBAY, Ahmet, “Nûh(a.s.)’ın Gemisi Nerede?”, Târih ve Medeniyet, 16. sayı, İst., Haziran 1995.
______, “Nuh Aleyhisselamın Gemisi Nerede?”, Tarih ve Düşünce, Şubat 2003.
SARIKÇIOĞLU, Ekrem, “Kur’ân ve Arkeoloji Işığında Hz. Nûh ve Tûfân Olayına Yeni Bir Yaklaşım”, İslâmî Araştırmalar, 9. cilt, 1-2-3-4. sayı, Ank., 1996.
SAYILI, Aydın, Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp, Ankara, 1982.
es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. ‘Ahmed b. İbrâhîm, Bahru’l-cUlûm, (tkh. cAlî Muhammed Muacvvaz, cÂdil ‘Ahmed cAbdu’l-Mevcûd, Zekeriyyâ’ cAbdu’l-Mecîd en-Nûtî), Dâru’l-Kütübi’l-cİlmiyye, 1. baskı, Beyrut, 1993.
SEVER, Erol, Asur Tarihi, 2. baskı, İstanbul, 1996.
SİTCHİN, Zecharia, 12th Planet (12. Gezegen), (çev., Yasemin Tokatlı), 2. baskı, İstanbul, 1999.
Taberî, Ebû Cacfer Muhammed b. Cerîr, Kasasu’l-Enbiyâ’, (tkh. Cemâl Bedrân), 1. baskı, Kâhire, 1414/1994.
TANSUĞ, Kadriye – İNANLI, Özel, “Sümerlerin Dünya Görüşü ve Bâbil Edebiyatına Toplu Bir Bakış”, Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fak. Dergisi, 7. Cilt, 4. sayı, Ank., Aralık 1949.
TEZ, Zeki, Maden ve Metalurji Tarihi, İstanbul, 1989.
TUNA, Osman Nedim, Sümer ve Türk Dillerinin Târihî İlgisi ile Türk Dili’nin Yaşı Meselesi, Ankara, 1990.
Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1964.
ÜSTÜNER, Ali Cengiz, “Mezopotamya’da Sümer Uygarlığı”, Türk Dünyası Araştırmaları, 128. sayı, Ekim 2000.
el-Vâkidî, Muhammed b. cÖmer, Târîhu Fütûhi’l-Cezîra ve’l-Hâbûr ve Diyârı Bekrin ve’l-cIrâk, (tkh. Abdulcazîz Feyyâz Harfûş), Dâru’l-Beşâ’ir, Dımaşk, 1996.
Vehbe ez-Zühaylî, el-Kıssatu’l-Kur’âniyye, 1. baskı, Beyrut, 1992.
WARSHOFSKY, Fred, “Nûh, Tûfân ve Gerçekler”, Bilim ve Teknik, 121. sayı, 11. cilt, Ank., 1977
WELLS, H. G., Kısa Dünya Tarihi Başlangıcından 1956'ya Kadar, (çev., Ziya İshan), İstanbul, 1959.
Yackûbî, Ahmed b. Ebî Yackûb b. Cacfer b. Vehb, Târîhu’l-Yackûbî, Dâru Sâdır, Beyrut, 1412/1992.
Yeni Türk Ansiklopedisi, İstanbul, 1985.
YILDIZ, Nuray, Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu, Ankara, 2000.

APA	DARTMAN B (2009). Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. , 1 - 15.
Chicago	DARTMAN Bahattin Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. (2009): 1 - 15.
MLA	DARTMAN Bahattin Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. , 2009, ss.1 - 15.
AMA	DARTMAN B Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. . 2009; 1 - 15.
Vancouver	DARTMAN B Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. . 2009; 1 - 15.
IEEE	DARTMAN B "Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım." , ss.1 - 15, 2009.
ISNAD	DARTMAN, Bahattin. "Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım". (2009), 1-15.

APA	DARTMAN B (2009). Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0(41), 1 - 15.
Chicago	DARTMAN Bahattin Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 0, no.41 (2009): 1 - 15.
MLA	DARTMAN Bahattin Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.41, 2009, ss.1 - 15.
AMA	DARTMAN B Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2009; 0(41): 1 - 15.
Vancouver	DARTMAN B Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 2009; 0(41): 1 - 15.
IEEE	DARTMAN B "Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım." Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0, ss.1 - 15, 2009.
ISNAD	DARTMAN, Bahattin. "Yazının keşfi konusuna dini metin ve arkeolojik bulgular çerçevesinde yeni bir yaklaşım". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 41 (2009), 1-15.