Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi
Yıl: 2008 Cilt: 3 Sayı: 6 Sayfa Aralığı: 1 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi
Öz: 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin çözülmesiyle birlikte Soğuk Savaş sona ermiş ve tüm Sovyet coğrafyasında olduğu gibi Orta Asya’da da yeni bağımsız devletler ortaya çıkmıştır. Yeni dönemde uluslararası sistemde güvenlik yaklaşımlarına artan terör eylemleri ve demokratikleşme süreçleri damgasını vurmuş, Amerika Birleşik Devletleri’ne yapılan 11 Eylül saldırıları da terör ve güvenlik kavramlarının farklı yorumlarını getirmiştir. Özbekistan da bu anlamda bir istisna teşkil etmeyen ülkeler arasında sayılabilir. Eski Sovyet kültürüne sahip liderler için çoğulculuk uygulamaları tahmin edilenden çok daha zor oldu. Andican’da 13 Mayıs 2005’te gerçekleşen olayların da gösterdiği üzere ülkeden ülkeye değişen güvenlik anlayışı Özbekistan için çoğu zaman iktidarı korumak olarak kurgulanmıştır. ABD’nin stratejik ortaklığını da meşruiyet unsuru olarak kullanan Özbekistan, muhalif güçleri ‘terörist’ diye tanımlamaktan çekinmemiş ve alınan güvenlik tedbirleri yeni düşmanlar yaratmıştır. Bu araştırmada Özbekistan’ın geçmişi de dikkate alınarak, ABD-Özbekistan ilişkileri bağlamında Andican olayları irdelenmektedir.
Anahtar Kelime: "Andijon'da Nima Bo'ldi?": Terror, security and democracy in Uzbekistan
Öz: After the dissolution of the Soviet Union in 1991, the new independent states emerged in Central Asia. This disintegration also brought the end of the Cold War era. The increasing terrorist activities and democratization processes determined the criteria of new security perception of the International system. Uzbekistan affected from the system as well. It was difficult for Uzbekistan to find the right balance between the newly formed political parties within the process of democratization and radical Islamic movements. Uzbek leaders, with a strong Soviet political culture, found the pluralistic applications extremely challenging. The Andijon event (13 May 2005) is the consequential example of such challenge. The 9/11 attacks to the United States caused the International system to redefine the basics of terrorism and security concepts. In the case of Uzbekistan, “security” was understood in the terms of protecting the government which legitimized its power through the strategic partnership of the United States. Any other formation that stood against the Uzbek government was defined and presented as the “terrorist”. In conclusion, the new security measures created new enemies. In this research, one tried to understand the impacts and reasons of the United States’ policies over the Andijon events with a retrospective view of Uzbekistan.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akiner, Shirin, “Violence in Andijan, 13 May 2005: An Independent Assessment”, Silk Road Paper , (Central Asia-Caucasus Institute and Silk Road Studies Program, Johns Hopkins University-SAIS, 2005), (http://www.silkroadstudies.org/new/inside/publications/0507Akiner.pdf).
- Alden, Edward, “Uzbekistan: Coca-Cola Accused over Uzbek Venture, Financial Times, 13 Haziran 2006; (http://www.corpwatch.org/ article.php?id=13721).
- Babadjanov, Bakhtiyar; Barnett, Maria; Olcott, Martha Brill; “Akramiya”, Carnegie Endowment for International Peace, 02 Mayıs 2006; ( http://www.carnegieendowment.org/events/index.cfm?fa=eventDetail&id= 881&&prog=zru).
- Bekker, Edwin, “Repression, Political Violence and Terrorism: The Case of Uzbekistan”, Helsinki Monitor , Sayı: 2, 2006.
- Buharbaeva, Galima & Azamatova, Matluba, “No Requiem for the Dead”, Institute for War and Peace Reporting , 16 Mayıs 2005.
- Bukharbaeva, Galima, “Blood Flows in Uzbek Crackdown”, Institute for War and Peace Reporting , 14 Mayıs 2005.
- Cengiz, İsmail, Muhammad Salih ve Özbekistan’da Demokratikleşme , (İstanbul: Hasret Yayınları, 1994).
- Crostan, Matthew, “The Hizb al-Tahrir in Central Asia: How America Misreads Islamist Threats”, Middle East Review of International Affairs , Cilt: 11, Sayı: 3, Eylül 2007.
- Daly, John C. K.; Meppen, Kurt H.; Socor, Vladimir; Starr, S. Frederick, Anatomy of a Crisis: US-Uzbekistan Relations 2001-2005 , (Washington: Central Asia-Caucasus Intstitute and Silk Road Studies Program, 2006).
- Demirtepe, M. Turgut, “Orta Asya’da Radikalizm, Otokrasi ve Terör”, İhsan Bal (Ed.), Terörizm: Terör, Terörizm ve Küresel Terörle Mücadelede Ulusal ve Bölgesel Deneyimler , (Ankara: USAK Yayınları, 2006).
- Demirtepe, M. Turgut, “Demokratik Devrimler ‘Sürekli Devrim’in Bir Parçası mı?: Gürcistan ve Ukrayna Olaylarının Orta Asya’da Yansımaları”, Stratejik Öngörü , Cilt: 1, Sayı: 4, 2005.
- Demirtepe, M. Turgut, “ABD-Özbekistan İlişkilerinin Tamir İmkanı”, USAK Gündem , 02 Haziran 2006, (http://www.usakgundem.com/yazarlar.php?ty pe=4&id=325).
- Hobsbawn, Eric, “Introduction: Inventing Traditions”, Eric Hobsbawn & Terence Ranger (Ed.), The Invention of Tradition , (Cambridge: Cambridge University Press, 1992).
- Huntington, Samuel, “The Clash of Civilizations?”, Foreign Affairs, Yaz 1993.
- İlkhamov, Alisher, “The Phenomenology of “Akromiya” Seperating Facts from fiction”, China and Eurasia Forum Quarterly , Cilt: 4, Sayı: 2, 2006.
- İskender, Abdulla, “Ozbek Muxalifati Togulganiga 20 Yıl Toldı”, (http://www.uzbekistanerk.org/detayhaber.asp?dil=oz&id=953).
- Kendzior, Sarah, “Inventing Akramiya: The Role of Uzbek Propagandists in the Andijan Massacre”, Demokratizatsiya , Cilt: 14, Sayı: 4, 2006.
- Kendzior, Sarah, “Poetry of Witness: Uzbek Identity and the Response to Andijan”, Central Asian Survey , Cilt: 26, Sayı: 3, 2007.
- Komatsu, Hisao, “Dar al-Islam under Russian Rule as Understood by Turkestani Muslim Intellectuals”, Uyama Tomohiko (Ed.), Empire, Islam and Politics in Central Eurasia , (Sapporo: Slavic Research Center, Hokkaido University, 2007).
- Murray, Craig; “Akiner Exposed – Craig Murray Slams SOAS “Propogandist for the Karimov Regime”, 29 Eylül 2005, (http://www.craigmurray.org.uk /archives/2005/09/akiner_exposed.html).
- Nichol, Jim, “Uzbekistan’s Closure of the Airbase at Karshi-Khanabad: Context and Implications”, CRS Report for Congress , (http://digital.library.unt.edu /govdocs/crs/permalink/meta-crs-7519).
- Polat, Abdummanob & Butkevich, Nikolai, “Unravelling the Mystery of the Tashkent Bombings: Theories and Implications”, Demokratizatsiya, Cilt: 8, No: 4, 2000.
- Pyati, Archana, “Karimov’s War: Human Rights Defenders & Counterterrorism in Uzbekistan”, Human Rights Defenders and Counterterrorism Series , Sayı: 3, 2005.
- Rabasa, Angel M.; Benard, Cheryl; Chalk, Peter -et. al., The Muslim World after 9/11 , Rand Cooperation (Project Air Force), 2004.
- Sahadeo, Jeff, “Understanding Uzbekistan: The Aftermath of Andijan”, McGill International Review , Cilt: 6, No: 1, Sonbahar 2005.
- Saidazimova, Gulnoza, “Uzbekistan: Andijan Refugees Cope with Life in Czech Republic”, Radio Free Europe Radio Liberty , 11 Mayıs 2006, (http://www.rferl.org/content/Article/1068330.html).
- Şermatova, Sanobar, ““Andicanskiy Vopros”i Oşibki Zapada”, Ferghana.Ru , (http://www.ferghana.ru/article.php?id=5709).
- “Andican: Posledniye Novosti”, (http://forum.arbuz.com/showthread.php?t=21 721).
- “Andicanskie Hroniki-Istorii iz goroda, perejivşego tragediyu 13 Maya”, Vremya Novostey , No: 100, 08 İjunya 2005, (http://www.vremya.ru/2005/ 100/13/126873.html).
- “Andijan Timeline”, Radio Free Europe Radio Liberty , 20 Eylül 2005, (http://www.rferl.org/content/article/1061536.html).
- Human Rights Watch, ““Bullets Were Falling Like Rain” The Andijan Massacre, May 13, 2005”, Cilt: 17, Sayı: 5(D), Haziran 2005, (http://hrw. org/reports/2005/uzbekistan0605/).
- Human Rights Watch, “Creating Enemies of the State: Religious Persecution in Uzbekistan”, Human Rights Watch Report , 2004.
- “Independent Parliament Commission to Investigate Andijan Events”, Ozbekistan Respublikasi Davlat Hokimiyati Portali , 25 Mayıs 2005, (http://www.gov.uz/uz/content.scm?contentId=12881).
- “Intelligence Officer Claims CIA was Complicit in Torture in Uzbekistan.” Sunday Herald , 16 Eylül 2008, (http://www.sundayherald.com/news/herald news/display.var.2446134.0.intelligence_officer_claimscia_was_complicit_i n_torture_in_uzbekistan.php).
- OSCE, Office for Democratic Institutions and Human Rights, “Preliminary Findings on the Events in Andijan Uzbekistan 13 May 2005”, Warsaw, 20 Haziran 2005.
- “Özbek Liderin Kızı Boşanırsa”, Radikal , 08 Ocak 2004, (http://www.radikal. com.tr/haber.php?haberno=101694).
- Özbekistan Erk Demokratik Partisi Programı, (http://www.uzbekistanerk.org/ dosya.doc).
- “Partiya Tarixi / Birlik’ning Tarixhi”, (http://www.birlik.net/page.php?id=45).
- “Redesignation of the Islamic Movement of Uzbekistan as a Foreign Terrorist Organization”, US Department of State, (http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/ 2002/13708.htm).
- Respublika Uzbekistan Portal Gosudartstvennoy Blasti, “Ob obrazovanii Nezavicimoy Komissii Oliy Maclisa Respubliki Uzbekistan po rassledovaniya sobitiy proisşedşih v gorode Andicane”, (http://www.gov.uz /ru/content.scm?contentId=12831).
- Statement by the President in his Address to the Nation; (http://www.whitehouse.gov/news/releases/2001/09/20010911-16.html).
- “The EU’s Relations with Uzbekistan”, Europe Commission External Relations , (http://ec.europa.eu/comm/external_relations/uzbekistan/intro/index.htm).
- “Uzbekistan Offers Cooperation to U.S.”, CNN News , 17 Eylül 2001, (http://edi tion.cnn.com/2001/WORLD/asiapcf/central/09/17/uzbekistan.ofer/).
- United Nations General Assembly, “Sixty-first Session Third Committee Agenda Item 67 (c)- Promotion and Protection of Human Rights: Human Rights Situations and Reports of Special Rapporteurs and Representative”, 02 Kasım 2006, 06-60072(E) 081106.
- U.S. State Department, “A Review of the State Department's Human Rights Reports from the Victims' Perspective”, (http://commdocs.house.gov/com mittees/intlrel/hfa78083.000/hfa78083_0.htm)
| APA | BIÇAKCI A (2008). Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. , 1 - 22. |
| Chicago | BIÇAKCI AHMET SALİH Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. (2008): 1 - 22. |
| MLA | BIÇAKCI AHMET SALİH Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. , 2008, ss.1 - 22. |
| AMA | BIÇAKCI A Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. . 2008; 1 - 22. |
| Vancouver | BIÇAKCI A Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. . 2008; 1 - 22. |
| IEEE | BIÇAKCI A "Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi." , ss.1 - 22, 2008. |
| ISNAD | BIÇAKCI, AHMET SALİH. "Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi". (2008), 1-22. |
| APA | BIÇAKCI A (2008). Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 3(6), 1 - 22. |
| Chicago | BIÇAKCI AHMET SALİH Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları 3, no.6 (2008): 1 - 22. |
| MLA | BIÇAKCI AHMET SALİH Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, vol.3, no.6, 2008, ss.1 - 22. |
| AMA | BIÇAKCI A Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları. 2008; 3(6): 1 - 22. |
| Vancouver | BIÇAKCI A Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi. Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları. 2008; 3(6): 1 - 22. |
| IEEE | BIÇAKCI A "Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi." Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 3, ss.1 - 22, 2008. |
| ISNAD | BIÇAKCI, AHMET SALİH. "Andijon'da Nima Bo'ldi? Özbekistan'da terör, güvenlik ve demokrasi". Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları 3/6 (2008), 1-22. |
