4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları

TETİK, Ahmet

4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları

Ahmet TETİK (Boş)

Ermeni Araştırmaları Dergisi

11 2

Yıl: 2008 Cilt: 0 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 85 - 112 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları

Öz:

Birinci Dünya Savaşında, özellikle 1915 Olaylarına ilişkin olarak 4’üncü Ordu Komutanlığı’nın Bölgesi önemli bir yer işgal etmektedir. Ancak Türkiye’de 4’üncü Ordu’nun sorumluluk alanı içine giren bölgelerdeki “insani yardım” konusu neredeyse hiç gündeme gelmemiştir. Oysa, burada özellikle salgın hastalıklara karşı verilen mücadele bütün olumsuz şartlara rağmen dikkat çekicidir. Bu bağlamda toplum sağlığına yönelik çabalar da günün şartları içinde değerlendirilmeye muhtaç olmakla beraber 4’üncü Ordu Komutanı Cemal Paşa’nın sivil halka yönelik insani yardım çalışmaları da göz ardı edilemeyecek derecede öneme sahiptir. Bu makalede arşiv belgeleri ışığında işte tüm bu konulara açıklık getirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelime: insani yardım ermeniler salgın cemal Paşa Musul göçmenler osmanlı ordusu 1. Dünya Savaşı sivil halk halep

Konular: Siyasi Bilimler Temel Sağlık Hizmetleri

Fight against the epidemics and endeavors for humanitarian aid in the area of responsibility of the 4th Army Command

Öz:

The 4th Army Command is area of responsibility holds an important ground during the First World War, especially in relation to the 1915 incidents. The endeavors for “humanitarian aid”conducted in the 4th Armys area of responsibility has never taken its due place in the agenda. However, the fight given against the epidemics in the region,despite the prevailing negative circumstances,is of utmost importance. The initiatives aiming the development of public health necessitates a thorough evaluation under the consideration of the prevailing circumstances of the day. Attempts for provision of humanitarian aid by the 4th Army Commander Cemal Pasha constitute an inexorable reality.This article aims at explaining these issues under the light of the archivel documents.

Anahtar Kelime: cemal Pasha Mousul immigrants ottoman army World War I civilians aleppo humanitarian aid armenians epidemic

Konular: Siyasi Bilimler Temel Sağlık Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

[1] BDA.DH.ŞFR,nr.57/71;Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (1915-1920)Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay. Ankara: 1995, s.107.
[2] Yusuf Sarınay, “Ermeni Meselesi ve Gerçekler”, Ermeni Araştırmaları 2. Türkiye Kongresi Bildirileri, ASAM, Ankara: 2007, C.2. s. 649.
[3] Seferde Hıdemât-ı Sıhhiye Nizamnâmesi, Matbaa-i Askeriye İstanbul, 1326.
[4] A.g.n. s.191-197.
[5] Ord.Prof.Dr.Abdülkadir Noyan, Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım, Ankara: Ankara Tıp Fak. Yay.;54, 1956, s.6-34.
[6] Hıdemât-ı Sıhhiyede Harb Tecrübeleri, Erkân-ı Harbiye-i Umûmiyeti Riyaseti, Dersaadet: Matbaa-i Askeriye, 1338, s.41.
[7] Doktor Vehbi Nâhi, Seferberlik Salgınlarına Karşı, İstanbul: Matbaa-i Hayriye ve Şürekâsı, , 1330.
[8] a.g.b. s.3
[9] ATASE Arşivi, BDH Kol.;Kls.3243; D.2; F.1.
[10] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.2; F.1-1.
[11] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-5.
[12] ATASE Arşivi; BDH Kol: Kls.3253; D.2; F.7; D.5A; F.1-6.
[13] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.2; F.7a.
[14] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.6; F.7-1.
[15] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-13.
[16] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-13.
[17] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-13.
[18] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-15.
[19] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.165; D.722; F.15.
[20] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-22.
[21] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.9-1.
[22] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.3-4.
[23] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.3-5.
[24] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.10; F.1-7.
[25] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.10; F.1-13.
[26] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2185; D.15; F.1-19.
[27] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2185; D.15; F.1-93.
[28] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.10; F.1-34;37;40;43.
[29] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-1.
[30] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-1a
[31] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-3.
[32] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-5.
[33] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-6.
[34] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-8;10.
[35] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.10; F.1-73.
[36] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-12.
[37] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2184; D.14; F.14-14.
[38] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2455; D.240; F.1.
[39] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3290; D.136; F.1-33.
[40] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.5-6.
[41] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.5-7.
[42] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.5-7.
[43] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.5-7.
[44] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.1-12.
[45] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.1-13.
[46] Rayak; Lübnan.
[47] Der’a; Suriye.
[48] Afule; İsrail.
[49] Telüşşeria; İsrail.
[50] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.13:13-1.
[51] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.5; F.14.
[52] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3245; D.15; F.1-88.
[53] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.8; F.1-7:8.
[54] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.2-18:19:22:25; Kls.3244; D.8; F.1-4.
[55] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.2-29.
[56] Taberiye; İsrail.
[57] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3245; D.3; F.10.
[58] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3245; D.3; F.10-3:4.
[59] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3245; D.3; F.10-5.
[60] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-8.
[61] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-9.
[62] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-11.
[63] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-12.
[64] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-14; F.1-17.
[65] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-15.
[66] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3305; D.191; F.21.
[67] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.5.
[68] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3451; D.219; F.5-1.
[69] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-20.
[70] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.5A; F.1-21.
[71] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.9.
[72] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-17.
[73] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-17.
[74] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.12.
[75] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2442; D.159A; F.3-33.
[76] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.4242; D.6; F.1-1.
[77] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3318; D.H1; F.1-96.
[78] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3318; D.H1; F.1-96.
[79] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-20.
[80] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-21.
[81] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-20a.
[82] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.7; F-8.
[83] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.7; F.8-2.
[84] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3253; D.7; F.10.
[85] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-1:2.
[86] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-2.
[87] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-3.
[88] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-4.
[89] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.3.
[90] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.4242; D.6; F.1-10.
[91] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.4242; D.6; F.1-14.
[92] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-17.
[93] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.2.
[94] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-5.
[95] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-6.
[96] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.9; F.2-7.
[97] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.525; D.2050; F.13-1.
[98] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.525; D.2050; F.13-1.
[99] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-2.
[100] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-4.
[101] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-3.
[102] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-3.
[103] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-76.
[104] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3243; D.6; F.1-22.
[105] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-4a.
[106] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.10; F.3-1.
[107] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-7.
[108] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-8.
[109] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3.
[110] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-1; Kls.3247; d.1; F.1-20.
[111] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-37.
[112] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-37.
[113] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.1768; D.206; F.12(1).
[114] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-54.
[115] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3318; D.H2; F.53.
[116] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.2-12.
[117] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.1-3.
[118] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.2-10.
[119] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.2-8.
[120] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.3-5.
[121] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.1-2.
[122] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.2.
[123] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.533; D.2084; F.2-6.
[124] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-65.
[125] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-65a.
[126] Humus; Suriye.
[127] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3244; D.10; F.3.
[128] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.5777; D:1; F.1-16.
[129] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3774; D.3; F.2.
[130] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3774; D.3; F.3.
[131] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3774; D.9; F.3-9.
[132] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3774; D.9; F.3-11.
[133] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3250; D.9; F.3:3-3.
[134] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2439; D.139; F.1-97.
[135] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2453; D.231; F.1-5:6.
[136] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.14.
[137] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2451; D.219; F.14.
[138] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-37a.
[139] Katma; Suriye.
[140] Ayran; Osmaniye-Bahçe.
[141] Ma’mure; Osmaniye.
[142] İncirli; Adana-İncirlik.
[143] Kelebek; Mersin-Tarsus.
[144] Karapınar; Adana-Pozantı.
[145] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3254; D.1; F.1-44.
[146] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.2459; D.269; F.3-5:7.
[147] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.361; D.1445; F.8-21.
[148] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.361; D.1445; F.8-15.
[149] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.3318; D.H2; F.57.
[150] ATASE Arşivi; BDH Kol; Kls.22; D.103; F.10-6.

APA	TETİK A (2008). 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. , 85 - 112.
Chicago	TETİK Ahmet 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. (2008): 85 - 112.
MLA	TETİK Ahmet 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. , 2008, ss.85 - 112.
AMA	TETİK A 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. . 2008; 85 - 112.
Vancouver	TETİK A 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. . 2008; 85 - 112.
IEEE	TETİK A "4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları." , ss.85 - 112, 2008.
ISNAD	TETİK, Ahmet. "4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları". (2008), 85-112.

APA	TETİK A (2008). 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 0(30), 85 - 112.
Chicago	TETİK Ahmet 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. Ermeni Araştırmaları Dergisi 0, no.30 (2008): 85 - 112.
MLA	TETİK Ahmet 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. Ermeni Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.30, 2008, ss.85 - 112.
AMA	TETİK A 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. Ermeni Araştırmaları Dergisi. 2008; 0(30): 85 - 112.
Vancouver	TETİK A 4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları. Ermeni Araştırmaları Dergisi. 2008; 0(30): 85 - 112.
IEEE	TETİK A "4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları." Ermeni Araştırmaları Dergisi, 0, ss.85 - 112, 2008.
ISNAD	TETİK, Ahmet. "4'üncü Ordu Komutanlığı'nın bölgesinde salgın hastalıklarla mücadele ve insani yardım çalışmaları". Ermeni Araştırmaları Dergisi 30 (2008), 85-112.