Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine
Yıl: 2009 Cilt: 11 Sayı: 81 Sayfa Aralığı: 40 - 53 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine
Öz: Bu çalışmada bilmece türünün çeşitli araştırmacılar tarafından yapılan tanımlarından birkaçı, türün kendisini tanımlayan örneklerle birlikte verilmiş, terimin Türk dünyasındaki karşılıkları bilmecelerin kökeni ve mitolojiyle olan bağı üzerinde durulmuştur. Türk dünyası ölçeğinde, tarihsel ve güncel yazılı kaynaklardan taranarak binlerce bilmece arasından derlenen yedi yüz civarında bilmecenin cevap, yapı ve düşünce benzerliği ortaklığı bir ölçüt olarak kullanılarak tematik sınıflandırılmaya gidilmiştir (burada verilecek örnekler tematik tasnife sokulmadan sınırlı sayıda olacaktır). Böylelikle bu çalışmayla Türk dünyasının ortak kültürel mirasının belirlenmesine ve diğer konuşmalık türlerle birlikte bu tür ortaklıkların kemiyet ve keyfiyet bakımından yapılacak daha gerçekçi değerlendirmelerin önünü açabilmesine katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
Our collective enigma patterns: On riddles of Turkish world
Öz: In this paper some definitions of the riddle type by several researchers are presented together with definitive samples and the synonyms of the term in the Turkish world, the origin of the riddle type and its relation with mythology are focused on. On the scale of the Turkish world, among thousands of riddles approximately seven hundred have been compiled by scanning historical and contemporary written sources of texts. Selected riddles have been thematically classified by using respond, structure and mentality resemblance as a criterion(the samples given in this paper are in limited number are not classified). This paper aims to contribute to the determination of the common cultural heritage of the Turkish world and also contribute to new evaluations of such commonalities together with other spoken text types in terms of quality and quantity.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Atalay Besim, 1992, Divanü Lügati’t- Türk Tercümesi, Cilt I-II, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Başgöz İlhan, 1974, “Türk Bilmecelerinin Fonksiyonları”, [Çev: A.Levent Alpay], Folklora Doğru (Bilmece Sayısı), 337, 29-38.
- Başgöz İlhan-Andreas Tietze, 1999, Türk Halkının Bilmeceleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları / 2269
- Çobanoğlu Özkul, 2002, “Türk Mitolojisi”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi Cilt I, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Efendiyev Paşa, 1981, Azerbaycan Şifahi Halg Edebiyatı, Bakü, Maarif Neşriyatı.
- Elçin Şükrü, 1989, Türk Bilmeceleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Eliade Mircae, 1993, Mitlerin Özellikleri, İstanbul, Simavi Yayınları.
- Georges Robert A.- Alan Dundes, 1963, “Toward a Structural Definition of the Riddle” Journal of American Folklore, 76 (300), 111-118.
- Huizinga Johan, 2000, Homo Ludens, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
- İnan Abdülkadir, 1987, Makaleler ve İncelemeler I, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- İsanbet Nakiy, 1970, Tatar Halık Tabışmakları, Kazan, Tataristan Kitap Neşriyatı.
- İsmayılov Hüseyin - Kurbanov Tacir, 2003, Azerbaycan Folkloru Antologiyası, 8. Kitab (Ağbaba Folkloru), Bakü, Seda Neşriyat.
- Jansen William Hugh, 1968, “Riddles-Do İt Yourself Oracles” American Folklore, [ed. Tristram Coffin], III.
- Levy-Bruhl Lucien, 2006, İlkel Topluluklarda Mistik Deneyimler ve Simgeler, Ankara, Doğu-Batı Yayınları.
- Maranda Elli Köngäs, 1971, “Theory and Practice of Riddle Analysis”, Journal of American Folklore, 84, 51-61.
- Sakaoğlu Saim, 1979-1983, “Bilmece Terimi Üzerine Notlar”, Türk Kültürü Araştırmaları, 17- 21/1-2, 226-243.
- Seyidov Nureddin, 1971, Tapmacalar, Bakü, Azerbaycan CCP Elmler Akademiyası, Nizami Adına Edebiyat İnstitüsü, Elm Neşriyatı.
- Seyidov Nureddin, 1973, “Tapmacaların Bazı Hususiyetlerine Dair”, Azerbaycan Şifahi Halk Edebiyatına Dair Tedkikler, Dördüncü Kitab, Bakü, Elm Neşriyat.
- Seyidov Nureddin, 1992, Azerbaycan Tapmacaları Bilmeceleri, [Haz.: Saim Sakaoğlu, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek], Elazığ, Elazığ Belediyesi Yayınları.
- Süleymanov Ahmed, vd., 2004, “Başkurt Edebiyatı I” [Çev.: Metin Ergun, Gaynislam İbrahimov], Başlangıcından Günümüze Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Cilt 29, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Şahin İbrahim, 1995, Aliylan Soltanı- Karaçay Halknı El Bergen Comakları, Malatya, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Şimşek Esma, 2003, “Bilmeceler”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı. Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi Cilt 3, Ankara, AKM Yayınları.
- Thalhammer Ingeborg, 1984, “Bütün Türkler Arasında Ortak Bilmece Var mıdır?” (Çev.: Nevzat Gözaydın), Türk Folklor Araştırmaları 1983, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
- Tietze Andreas, 1981, “Çok Cevaplı Bir Türk Bilmecesinin Tahlili”, [Çev.: Dursun Yıldırım], Türk Folkloru Araştırmaları 1981/1, Ankara,Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
- Türkyılmaz Dilek, 2007, “Türk Dünyasında Bilmece”, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Basılmamış doktora tezi).
| APA | Türkyılmaz D (2009). Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. , 40 - 53. |
| Chicago | Türkyılmaz Dilek Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. (2009): 40 - 53. |
| MLA | Türkyılmaz Dilek Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. , 2009, ss.40 - 53. |
| AMA | Türkyılmaz D Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. . 2009; 40 - 53. |
| Vancouver | Türkyılmaz D Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. . 2009; 40 - 53. |
| IEEE | Türkyılmaz D "Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine." , ss.40 - 53, 2009. |
| ISNAD | Türkyılmaz, Dilek. "Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine". (2009), 40-53. |
| APA | Türkyılmaz D (2009). Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. Milli Folklor Dergisi, 11(81), 40 - 53. |
| Chicago | Türkyılmaz Dilek Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. Milli Folklor Dergisi 11, no.81 (2009): 40 - 53. |
| MLA | Türkyılmaz Dilek Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. Milli Folklor Dergisi, vol.11, no.81, 2009, ss.40 - 53. |
| AMA | Türkyılmaz D Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. Milli Folklor Dergisi. 2009; 11(81): 40 - 53. |
| Vancouver | Türkyılmaz D Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine. Milli Folklor Dergisi. 2009; 11(81): 40 - 53. |
| IEEE | Türkyılmaz D "Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine." Milli Folklor Dergisi, 11, ss.40 - 53, 2009. |
| ISNAD | Türkyılmaz, Dilek. "Ortak sır kalıplarımız: Türk dünyası bilmeceleri üzerine". Milli Folklor Dergisi 11/81 (2009), 40-53. |
