Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri

YILMAZ, Aynur

Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri

Aynur YILMAZ (Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi

350 84

Yıl: 2009 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 63 - 79 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri

Öz:

Çocuk istismarı, çocuğun bir yetişkin tarafından ona zarar vermeyi amaçlayan davranış ve tutumlara maruz bırakılması olarak tanımlanırken, çocuk ihmali; anne, baba, bakıcı gibi çocuğun bakımından, sağlığından ve iyilik halinden sorumlu kişilerce yapılması istenen ve beklenen tutum ve davranışların ihmal edilmesi durumudur. Çocuk istismarı ve ihmali global bir problemdir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün verilerine göre istismar ve ihmale maruz kalmış 15 yaş altı 40 milyon çocuğa sağlık ve sosyal bakım gerekmektedir. Yine, Türkiye’de yapılan çalışmalar çocuk istismarı oranının % 10-53 arasında olduğunu göstermektedir Bu çalışmada, çocuk ihmal ve istismarı kavramları, risk faktörleri ve çocuk üzerindeki psiko-sosyal etkileri açıklanacaktır. Çocuklar ile ilişki içerisinde olan aile bireyleri, öğretmenler ve uzmanların bu konu ile ilgili farkındalıklarını arttırmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla; çocuk istismarı ve ihmali üzerine son yıllarda yapılmış olan çalışmalar incelenmiş, önleme programları önerilmiş ve multidisipliner yaklaşım tartışılmıştıBu çalışmada, çocuk ihmal ve istismarı kavramları, risk faktörleri ve çocuk üzerindeki psiko-sosyal etkileri açıklanacaktır. Çocuklar ile ilişki içerisinde olan aile bireyleri, öğretmenler ve uzmanların bu konu ile ilgili farkındalıklarını arttırmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla; çocuk istismarı ve ihmali üzerine son yıllarda yapılmış olan çalışmalar incelenmiş, önleme programları önerilmiş ve multidisipliner yaklaşım tartışılmıştır.

Anahtar Kelime: çocuk istismarı psikolojik etkiler psikososyal gelişim cinsel istismar ihmal yaygınlık fiziksel istismar psikolojik istismar psikososyal sağlık risk faktörleri

Child abuse and neglect: Risk factors and effects of child abuse on child psycho-social development

Öz:

While child abuse is defined as the exposure of child to the attitudes and behaviors that aim to hurt him/her by adults, child neglect is the situation in which the expected attitudes and behaviors that are not executed by the ones who are responsible for the care, health and well-being of child such as parents and babysitter. Child abuse and neglect are global problems. The World Health Organization (WHO) estimates that 40 million children below the age of 15 experience abuse and neglect requiring health and social care. Researches in Turkey indicated that the percentage of child abuse is 10-53%. The present study aims to explain child abuse and neglect concepts, prevalence, types, risk factors, and psychosocial impacts on child. Moreover, it aims to increase the awareness of family members, teachers who are in contact with the child, experts, and others on that subject. In that regard, recent research conducted on child abuse and neglect is studied and suggestions on the design of the child abuse prevention programs and a multidisciplinary approach are discussed.

Anahtar Kelime: psychological abuse psychosocial health risk factors child abuse psychological effects psychosocial development sexual abuse neglect prevalence physical abuse

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahioğlu N. (2004). Yayınlara ve Yargı Kararlarına Göre Türkiye’de Çocuk İstismarı, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3,(6), 277-286.
Akyüz, E. (2000). Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Aral N. (1997). Fiziksel İstismar ve Çocuk. Ankara: Tek Işık Veb Ofset Tesisleri.
Ateah, C. and Durrant, J.E. (2005). Maternal Use of Physical Punishment in Response to Child Misbehavior: Implications for Child Abuse Prevention. Child Abuse and Neglect, 29, 177-193.
Aydın, B. (1997). Çocuk ve Ergen Psikolojisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları.
Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. (1995). Aile İçi fiiddetin Sebep ve Sonuçları: Tartışma ve Öneriler. Aralık. Ankara: B.A.A.K.
Beyazova U. ve fiahin, F. (2001). Çocu- ğun fiiddetten Korunma Hakkı. Milli Eğitim Dergisi, Sayı:151. Ankara.
Bilir, Ş, Arı, M, Atik, B, San, N. P. (1987). Konya, Kayseri, Denizli İl Merkezlerinde 4-12 Yaş Grubu 4003 Çocuk Üzerinde Dövülme Sıklığı ve Bununla İlgili Bazı Duygusal Sorunların Taranması. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 2, 3-9.
Bryer, J. B., Nelson, B. A.,Miller, J. B., & Krol, P. A. (1987). Childhood Sexual and Physical
Abuse as Factors in Adult Psychiatry. Psychological Bulletin, 99, 66–77.
Covington, S. ve Kohen, J. (1984). Women, Alcohol and Sexuality. Advances in Alcohol and Substance Abuse, 4(1), 41-56.
Çeçen, A.R. (2007). Çocuk Cinsel İstismarı: Sıklığı, Etkileri ve Okul Temelli Önleme Yolları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4, 1-17.
Davis, J.L. ve Petretic-Jackson, P.A. (2000). The Impact of Child Sexual Abuse on Adult Interpersonal Functioning: A Review and Synthesis of the Empirical Literature. Aggres Violent Behav, 5:291-328.
Ekşi, A. (1999). Ben Hasta Değilim. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi.
Evans, A.L. (1980). Personality Characteristics and Disciplinary Attitudes of Childabusing Mothers. Child Abuse & Neglect, 4, 179–187
Faller, K.C. (1989). Child Sexual Abuse: An Interdiciplinary Manual for Diagnosis, Case Management and Treatment. London: Mac Millan Edu.
Finkelhor D. (1993). Epidemiological Factors in the Clinical Identification of Child Sexual Abuse. Child Abuse & Neglect, 17:67–70.
Garbarino, J. ve Garbarino, A. (1994). Emotional Maltreatment of Children. Chicago: National Committee to Prevent Child Abuse, 2nd Ed.
Glaser, D. (1991). Treatment Issues in Child Sexual Abuse. Br J Psychiatry, 159:769-782.
Gorey, K. ve Leslie, D. (1997). The Prevalence of Child Sexual Abuse: Integrative Re view Adjustment for Potential Response and Measurement Bias. Child Abuse & Neglect, 21:391–398.
Gold, S.N, Elhai, J.D, Lucenko, B.A., Swingle, J.M., ve Hughes, D.M. (1998). Abuse Characteristics Among Childhood Sexual Abuse Survivors in Therapy: A Gender Comparison. Child Abuse & Neglect, 22, 1005-1012.
Gürkaynak, İ, Gözütok, D. (1998), Yurttaş Olmak İçin. İstanbul: Umut Vakfı.
Hancı, H. (2002). Adli Tıp ve Adli Tıp Bilimler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Haugaard, J. (2000). The Challenge of Defining Child Sexual Abuse. American Psychologist, 55, 1036-1039.
Helfner, E.R. (1991). Child Abuse and Neglect Assesment, Treatment and Prevention. Child Abuse & Neglect, 15, 1.
Hibbard, A.R, Desch, W.L. (2007). The Committee on Child Abuse and Neglect and Council on Children with Disabilities. Pediatrics, e-dergi, 119;1018-1025. http://www.pediatrics. org/cgi/content/full/119/5/1018 adresinden 23 Eylül 2008 tarihinde alınmıştır.
Kaplan, S, Pelcovitz, D, Labruna, V. (1999). Child and Adolescent Abuse and Neglect Research: A Review of the Past 10 Years. Part I: Physical and Emotional Abuse and Neglect. J Am Acad Child & Adolescent Psychiatry, 38:1214-22.
Kara, B, Biçer, Ü, Gökalp, A. (2004). Çocuk İstismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(2):140-151.
Karakaya, I, Üneri, fi.Ö, Coşkun, A. (2005). Çocukluk Cinsel İstismarı: Bir Olgu Nedeniyle Tanı Güçlükleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, (3) 12, 141-144.
Karan, A. (2001). Acil Tıp El Kitabı. Ankara: Güneş Kitap Evi.
Kaufman, M. The Committee on Adolescence. Care of the Adolescent Sexual Assault Victim. Pediatrics, 122;462470. http://www.pediatrics.org/cgi/content/ full/122/2/462 adresinden 23 Eylül 2008 tarihinde alınmıştır.
Kempe CH, Silverman FN, Steele, BF, Droegmueller W, Silver HK. (1962). The Battered Child Syndrome. JAMA, 181:17-24.
Kempe, RS., Kempe, CH. (1984). Common Secret-sexual Abuse of Children and Adolescents. United States: W. H. Freeman.
Konanç, E. (1989). Türk Hukukunda Çocuğ un Korunması. Ankara: M.E.B. Yayınları
Konanç, E., Gürkaynak, İ., ve Egemen, A. (1991). Çocuk İstismarı ve İhmali. Ankara: Güneş Kitabevi.
Kozcu, Ş. (1991). Çocuk İstismarı ve İhmali Aile Yazıları 3. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Bilim Serisi, 5/3, 379-390.
Kuaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Yayınları.
Loos, M. E. ve Alexander, P. C. (1997). Differantial Effects Associated with Self Reported Histories of Abuse and Neglect in a Cooleege Sample. Journal Of Interpersonal Vio lence, 12, 340-360.
Lumley V. ve Miltenberger R. (1997). Sexual Abuse Prevention for Persons with Mental Retardation. American Journal on Mental Retardatin, 1001 (5) 459-472.
Lynch, M. (1991). Çocuk İstismarı ve İhmali. Çocukların Kötü Muameleden Korunması 1. Ulusal Kongresi. Gözde Repro Ofset, 37-44.
Mommen, D.K, Kolko, D.J, Pilkonis, P.A. (2002). Negative Effect and Parental Aggression in Child Physical Abuse. Child Abuse & Neglect, 26 (4), 407-427.
Mullen, P.E, Martin, J.L, Anderson, J.C., Romans, S.E., Herbison, G.P. (1996). The Long-term Impact of the Psycial, Emotional and Sexual Abuse of Children. A Community Study. Child Abuse & Neglect, 20,1.
Mulryan, K, Cathers, P. and Fagin, A. (2000). Protecting the Child. Nursing, 30, 39-43.
Nurcombe B. (2000). Child Sexual Abuse I: Psychopathology. Aust NZ J Psychiatry, 34(1), 85-91.
Orwin, H. G. (1997). Ergenlik Çağındaki Çocuğunuzu Anlamanın Yolları (Çev: Ayşe Güren), Ankara: HYB Yayıncılık.
Öztürk, M. (2007a). Çocuk Psikiyatrisi. İstanbul: Uçurtma Yayınları.
Öztürk, S. (2007b). Çocuklarda Duygusal İstismar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Page, Z.A. (2004). Çocuk Cinsel İstismarı: Cinsel İstismara Neden Olan Etkenler ve Cinsel İstismarın Çocuklar Üzerindeki Etkileri. Türk Psikoloji Yazıları 7, 13, 103-113.
Paavilainen, E. and Tarkka, M.T. (2003). Definition and Identification of Child Abuse by Finnish Public Health Nurses. Public Health Nurses, 2003; 20(1), 49-55.
Pelcovitz, D, Kaplan, S, Goldenberg, B. (1994). Post-traumatic Stress Disorder in Physically Abused Adolescents. J Am Acad Child Adolescent Psychiatry, 33:305-12
Polat, O. (2007). Tüm Boyutları ile Çocuk İstismarı. İstanbul: Seçkin Yayınları.
Putnam, F. (2003). Ten-year Research Update Review: Child Sexual Abuse. Journal of The American Academy of Child Adolescent Psychiatry, 42, 269–278.
Runyan, D, Corrine, W, Ikeda, R. (2002). Child Abuse and Neglect by Parents and Other Caregivers. In: World Report on Violence and Health. Krug E.G, Dahlberg, L.L, Mercy, J.A. World Health Organization, Geneva, 57-86.
Sgroi, S. (1982). Handbook of Clinical Intervention in Child Sexual Abuse. Lexington, M.A: D.C.
Sobsey, D. (1994). Violence and Abuse in the Lives of People with Disabilities: The End of Silent Acceptance. Baltimore, MD: Brooks.
Şahin, F. (2001). Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesinde Hekimin Rolü. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 10(7), 246-249.
Şenol Ş. (2000). Aile İçi fiiddetin Farkl Görünümleri. Çocuk ve Aile Dergisi, 3(24):302.
Taner, Y. ve Gökler, B. (2004). Çocuk İstismarı ve İhmali: Psikiyatrik Yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35, 82-86.
T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. (2000). Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri (Seçilmiş 27 il). Ankara: D.İ.E.
Topbaş, M. (2004). İnsanlığın Büyük Bir Ayıbı: Çocuk İstismarı. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 3(4).
U.S. Department of Health and Human Services. (1996). Third National İncidence Study of Child Abuse and Neglect: Final Report (NIS-3). Washington, DC: US Government Printing Office.
U.S. Department of Health and Human Services, Administration for Children and Families. (2006). Child Maltreatment. Washington, DC: US Government Printing Office.
Ünal, F. (2008). Ailede Çocuk İstismarı ve İhmali. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1: 9-18.
Vandeven, A.M. ve Newberger, E.H. (1994). Child Abuse. Public Health, 15: 362-379.
Verdugo, M.A, Bermejo, B.G. and Fuertes, J. (1995). The Maltreatment of Intellectually Handicapped Children and Adolescents. Child Abuse & Necglect. 19:205-215.
Vig, S. and Kaminer R. (2002). Maltreatment and Developmental Disabilities in Children. Developmental and Physical Disabilities, 14,4, 371-386.
Yates, A. (1997). Sexual Abuse of Children, in: Wiener JM, ed. Textbook of Child Adolescent Psychiatry. 2nd ed. Washington: American Psychiatric Press, 699-709.
Yılmaz, B. (2002). Çocuklukta Cinsel İstismar. Türk Psikoloji Bülteni, 8, 74-77, Ankara.
Yılmaz, G, İşiten, N, Ertan, Ü. ve Öner, A., (2003). Bir Çocuk İstismarı Vakası. Çocuk Sağ lığı ve Hastalıkları Dergisi, 46, (4): 295-298.
http://www.shcek.gov.tr. (2006). Çocuk İhmal ve İstismarına Multidisipliner Yaklaşım ve Çocuk ve Gençlik Merkezi (Çocuk Koruma Merkezi)
Watson J. (1984). Talking About the Best Kept Secret: Sexual Abuse and Children with Disabilities. The Exceptional Parent, 14, 15-20.
World Health Organization. (2006). Preventing Child Maltreatment: A Guide to Taking Action and Generating Evidence. http://whqlibdoc.who.int/publications/ 2006/9241594365_eng.pdf adresinden 23 Eylül 2008 tarihinde alınmıştır.

APA	YILMAZ A (2009). Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. , 63 - 79.
Chicago	YILMAZ Aynur Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. (2009): 63 - 79.
MLA	YILMAZ Aynur Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. , 2009, ss.63 - 79.
AMA	YILMAZ A Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. . 2009; 63 - 79.
Vancouver	YILMAZ A Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. . 2009; 63 - 79.
IEEE	YILMAZ A "Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri." , ss.63 - 79, 2009.
ISNAD	YILMAZ, Aynur. "Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri". (2009), 63-79.

APA	YILMAZ A (2009). Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 63 - 79.
Chicago	YILMAZ Aynur Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi 7, no.1 (2009): 63 - 79.
MLA	YILMAZ Aynur Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi, vol.7, no.1, 2009, ss.63 - 79.
AMA	YILMAZ A Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi. 2009; 7(1): 63 - 79.
Vancouver	YILMAZ A Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri. Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi. 2009; 7(1): 63 - 79.
IEEE	YILMAZ A "Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri." Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi, 7, ss.63 - 79, 2009.
ISNAD	YILMAZ, Aynur. "Çocuk istismarı ve ihmali: Risk faktörleri ve çocukların psiko-sosyal gelişimi üzerindeki etkileri". Civilacademy Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (2009), 63-79.