Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi
Yıl: 2009 Cilt: 5 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 43 - 57 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi
Öz: Her ülke kendi toplumu ve geleceği için korunma gereksinimi duyan az ya da çok sayıdaki çocukları için gerekli koruma programları uygulamaktadır. Zamanla küçülen, zayıflayan ve parçalanan ailenin tek başına çocuğu koruyamadığı düşünülmektedir. Sosyal devlet, çocuğun korunmasında kamunun önemi ve rolünün daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Ailesi yanında korunamayan çocuklar için yeni bakım modelleri sunulmalıdır. Çocuğun, aile yanında bakım modeli, toplum-temelli bir çocuk bakımı modeli olarak çocuk koruma sistemi içinde önemli bir yer tutmaktadır. Birleşmiş milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, çocuk koruma sisteminin çocuk bakım uygulamalarının en önemli uluslar arası yasal dayanağıdır. Çocuğun korunması açısından, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Türk Medeni Kanunu, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu önemli yer tutmaktadır. Türkiye’de bütüncül, kapsamlı ve tüm kurumların etkin entegre olduğu bir çocuk koruma politikasının var olduğunu söylemek olanaklı değildir. Ayrıca, çocuğun korunmasına ayrılan bütçe olanaklarının yetersizliği, uygulamalarda, bilimsel yönetim ve “yönetişim” ilkelerine aykırılıklar, meslek elemanı sayısının yetersizliği temel sorunlar olarak kendini göstermektedir. Türkiye’de çocuk koruma sisteminin ve tüm çocukların korunmasına yönelik uygulamaların geliştirilebilmesi için yeterli toplumsal bilinçlendirmeler yapılmalı, ilgili yasal düzenlemelerin uygulama güçlükleri ve eksiklikleri belirlenmeli ve giderilmelidir. Ayrıca konu daha profesyonel bir anlayışla ele alınmalı, ilgili meslek elemanları ek eğitimlerle güçlendirilmeli, çalışan personele yapılan ödemeler teşvik edici olmalı, personel niteliği yükseltilmeli, tüm aileler eğitilmeli ve çocuk ihmallerinin önlenmesi amacıyla aileler ev ziyaretleri yoluyla denetlenmelidir. Sonuç olarak, Türkiye’de kendi öz ailesi yanında bakımı sağlanamayan, ailesi yanında olmasına karşın ihmal edilen, yoksulluktan dolayı sağlıklı gelişimi risk altında bulunan olumsuz yaşam koşullarında yaşamaya çalışan, buna karşılık korunma kararı bulunmayan, kamunun herhangi bir şekilde ilgi alanında olmayan çok sayıda çocuk bulunmaktadır. Gelişmiş bir ülkede tüm çocukların bakımı ve korunması kamunun ilgi alanında olmalı, kayıt altına alınmalı, denetlenmeli ve çocuklarına bakabilmeleri için ailelere, gereksinim duydukları her türlü destek sağlanmalıdır. Ülkemizde, çocukların korunmasına yönelik uygulamalar ve insan kaynağı zenginliği bu alanda oldukça ileri durumda bulunan ülkelerdeki uygulamalarda varolan karakteristik özellikleri taşımaması çocuk koruma hizmetlerinin etkililiğini zayıflatmaktadır. Ülkemiz çocuk koruma sisteminin geliştirilmesi ve iyileştirilebilmesi için ayrıntılı değerlendirmelere gereksinim bulunmaktadır. Bu makalede de çocuk koruma sisteminin değerlendirilmesi ve iyileştirmeler yapmak için önerilere yer verilmiştir.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ACAR, H. (2006). “Sokak Çocuklarına Yönelik Hizmetlerin Değerlendirilmesi: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Örneği”. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
- ACAR, B. Y. ve Acar, H. (2002). “Sistem Kuramı- Ekolojik Sistem Kuramı ve Sosyal Hizmet: Temel Kavramlar ve Farklılıklar”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını, Cilt:13, Sayı 1: 29-35.
- AKKAYA, Y. (2002). “Göç, Yoksulluk, Kentsel Şiddet ve İnsan Hakları”. Y. Özdek. (Ed.), Ankara: TODAİE, İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yayını.
- ARIKAN, Ç. (2005). Türkiye’de Aile Politikası Uygulamalarına İlişkin Genel Değerlendirme. Aile Danışmanlığı El Kitabı içinde ss: 117-123. Ankara: SHÇEK Genel Müdürlüğü ve Hacettepe Üniversitesi. Aile Hizmetleri Araştırma Uygulama Merkezi (AHUM) Ortak Yayını.
- BERTALANFFY,V.L.Ecologica Systems Approach. (www.Users.Globalnet.Co.Uk/-Ebstudy/Strategy/ Ecosys.Htm).
- BIYIKLI, L. (1982). Yetiştirme Yurduna Yuvadan Gelen 7-11 Yaş Çocukların Zihinsel ve Psiko-Sosyal Gelişimlerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doçentlik Tezi). Ankara Üniversitesi.
- BUĞRA, A. ve Keyder, Ç. (Eds). (2006). Sosyal Poitika Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları, Yayın No: 9.
- CILGA, İ. (1989). Korunmaya Muhtaç Gençlerin Sorunları ve Yetiştirme Yurtları. Ankara: Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü.
- CILGA, İ. (1999). Türkiye’de Çocuk Hakları Çalışmaları. B. Onur (Ed.), Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, No: 2.
- ÇENGELCİ, E. (1998). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Ankara.
- Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (1997). T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yayını, Ankara.
- Çocuk Koruma Kanunu. (ÇKK). 5395 Sayılı Kanun. 03.07.2005.
- Devlet Denetleme Kurulu (DDK), (2003). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Çalışmalarına İlişkin Rapor. Ankara.
- DPT (Devlet Planlama Teşiklatı) (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Aile ve Çocuk Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
- DUMANLI, R. (1996). Yoksulluk ve Türkiye’deki Boyutu. Ankara: DPT Uzmanlık Tezi, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Yayını.
- DUMON, W. (1991). Avrupa Topluluğu Ülkelerinde Aile Politikaları. W. Dumon (Der.), T. C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları No. 69, Ankara.
- DUYAN, V. (2003a). Aileye Yönelik Planlı Müdahale Sürecinin Aşamaları. Toplum ve Sosyal Hizmet. Ankara: H.Ü. SHY Yayını, Volume 14(1): 41-61.
- DUYAN, V. (2003b). Sosyal Hizmetin İşlev ve Rolleri. Toplum ve Sosyal Hizmet. Ankara: H.Ü. SHY Yayını, Volume 14(2): 1-22.
- ERKAN, Ö. (1995). Korunmaya Muhtaç Çocuklar: Çocuk Yuvalarında Bir Araştırma. Ankara.
- GÖKÇE, B. (1971). Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu ile İlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlili ve İzahı. Ankara: T.C. SSYB Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 55.
- GÜÇRAY, S.S. (1989). Çocuk Yuvalarında ve Ailesi Yanında Kalan 9,10,11 Yaş Çocuklarının Öz-Saygı Gelişimini Etkileyen Bazı Faktörler. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- GÜLERCE, A. (1996). Türkiye’de Ailelerin Psikolojik Örüntüleri. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- HOLLAND, S. (2004). Child and Family Assesstment in Social Work Practice. Sage Publicatons
- İÇAĞASIOĞLU, Ç. A. (2007). Ailelerin Yaşam Kalitelerinin Belirlenmesi: Ankara Örneği. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmet anabilim Dalı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- İKİZOĞLU, M. (2000). Yoksulluk ve Sosyal Yardım İlişkisi. Mamak İlçesinde Ampirik Bir Araştırma. Ankara, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- İL, S. (2001). Aile Yaşamı ve Gereksinimler. V. Duyan ve A. Mavili Aktaş (Ed.). Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları ss.139-145. Ankara: H.Ü. SHYO Yayını.
- KARATAŞ, K. (1987). Gecekondu Ailelerinin Kentle Bütünleşmesini Engelleyen Nedenler ve Ortaya Çıkan Toplumsal Sorunlar. Hacettepe Üniversitesi. (Yüksek Lisans Tezi).
- KARATAŞ, K. (2001). Toplumsal Değişme ve Aile. Toplum ve Sosyal Hizmet. Cilt: 12, Sayı: 2: 87-96.
- KARATAŞ, K. (2007). Türkiye’de Çocuk Koruma sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve sosyal Hizmet. Cilt: 18, Sayı: 2: 7-20.
- KONTAŞ, Y. M. (1992). Çeşitli Ülkelerde ve Türkiye’de Aile Politikası Uygulamaları ve Türkiye İçin Politika Önerileri. Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Politika Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Uzmanlık Tezi.
- KORAY, M. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitabevi.
- KOŞAR, G. N. (1992). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı. Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara: İLTEK A.Ş. .
- OKAY, C. (1999) Belgelerle Himaye-i Etfal Cemiyeti: 1917-1923. İstanbul: Şule Yayınları.
- ONAT, Ü. (1994). Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne Başvuran Korunmaya Muhtaç Çocuklar Üzerine Bir Araştırma. 2000’li Yıllara Doğru Sosyal Devletin Gerçekleştirilmesinde Sosyal Hizmetlerin Yeri ve Önemi. Bildiriler. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayınları No: 3,ss. 43-57.
- ÖZBEK, N. (2002). Osmanlı İmparatorluğunda Sosyal Devlet: Siyaset, İktidar ve Meşruiyet. 1876-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
- POSTMAN, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu. (Çev.) K. İnal. Ankara: İmge Kitabevi.
- SHÇEK Çocuk Koruma Sisteminin Değerlendirilmesi. (2006). Nihai Rapor, Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAM), Ankara.
- SHÇEK Genel Müdürlüğü 2007 Yılı Faaliyet Raporu.
- SHÇEK Genel Müdürlüğü, 15.11.2004 Tarih ve 200/82 Sayılı Korunma Kararlarının Alınması Kaldırılması, Tertip ve Nakil İşlemleri, Konulu Genelge.
- SHÇEK Genel Müdürlüğü, Web Sitesi.
- Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Kanunu. 2828 Sayılı Kanun. Resmi Gazete. 18059, (27 Mayıs, 1983).
- Sosyal Hizmet ve Çocuk Hakları (2004). BM Sözleşmesi Profesyonel Eğitim Kitabı. Sosyal Hizmet Uzmanları Genel Merkezi Yayın No: 07. Çeviren: V. Duyan, Ankara.
- TEZCAN, M. (1990). Toplumsal Değişme ve Aile. Türkiye Aile Yıllığı. Ankara, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
- Türkiye’de Çocuğun Durumu. (1989). DPT Yayını, Ankara.
- ULUĞTEKİN, S. (1993). Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal Hizmet Kuruluşları. M.Ü. Adliye ve Çocuk Suçluluğu Sempozyumu, İstanbul.
- ULUĞTEKİN, S. (1993). Çocuk Yuvaları: Uygulamanın Son Araştırmalar Işığında Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi SHYO Dergisi. 11, 1-2-3: 35-56.
- ULUĞTEKİN, S. (2001). Yirminci Yüzyılda Türkiye’nin Çocukları: Sorunlar ve Beklentiler. Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları: Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. H.Ü. SHYO Yayın. No:8, ss. 7-19, Ankara.
- U.S Child and Family Department, 2008. Web Sitesi.
- U. S. Department of Human Services. (2008). Web Sitesi.
- ÜNLÜ, E. (1987). Korunmaya Muhtaç Çocuklar İçin Kurum Bakımı Örneğinde Sosyal Hizmette Bir Değerlendirme Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
- U.S. Department of Health and Human Services. (2008). Administration for Children&Families (acf.hhs. gov) Web Sitesi.
- VIVIANA, A. Z. (1985). Pricing The Priceles Child: The Changing Social Value of Children. Newyork.
| APA | YOLCUOĞLU İ (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. , 43 - 57. |
| Chicago | YOLCUOĞLU İsmet Galip Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. (2009): 43 - 57. |
| MLA | YOLCUOĞLU İsmet Galip Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. , 2009, ss.43 - 57. |
| AMA | YOLCUOĞLU İ Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. . 2009; 43 - 57. |
| Vancouver | YOLCUOĞLU İ Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. . 2009; 43 - 57. |
| IEEE | YOLCUOĞLU İ "Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi." , ss.43 - 57, 2009. |
| ISNAD | YOLCUOĞLU, İsmet Galip. "Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi". (2009), 43-57. |
| APA | YOLCUOĞLU İ (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, 5(18), 43 - 57. |
| Chicago | YOLCUOĞLU İsmet Galip Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum 5, no.18 (2009): 43 - 57. |
| MLA | YOLCUOĞLU İsmet Galip Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, vol.5, no.18, 2009, ss.43 - 57. |
| AMA | YOLCUOĞLU İ Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum. 2009; 5(18): 43 - 57. |
| Vancouver | YOLCUOĞLU İ Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum. 2009; 5(18): 43 - 57. |
| IEEE | YOLCUOĞLU İ "Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi." Aile ve Toplum, 5, ss.43 - 57, 2009. |
| ISNAD | YOLCUOĞLU, İsmet Galip. "Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi". Aile ve Toplum 5/18 (2009), 43-57. |
