Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü

OĞUZ, Öcal

Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü

Öcal OĞUZ (Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Halkbilimi Bölümü, Ankara, Türkiye)

Milli Folklor Dergisi

18 3

Yıl: 2010 Cilt: 11 Sayı: 85 Sayfa Aralığı: 36 - 45 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü

Öz:

Mit ve masal çalışmalarının dünyaca tanınan ilk isimleri Grimm Kardeşlerdir. Grimm Kardeşler, Alman milletinin kültürünü ve kökenini halkın mit ve masallarında aramışlardır. Bu yaklaşım, Avrupa’da çok benimsenmiş ve birçok Avrupalı entelektüel kendi ulusunun köklerini mitlerde ve masallarda aramayı denemiştir. 19. yüzyıla damgasını vuran bu görüş, Türk aydınları arasında da etkisini göstermiştir. Bu konuda Ziya Paşa’nın “Şiir ve İnşa” başlıklı makalesi önemlidir. Uluslaşmacı Türk aydınları köyün sözlü kültürünü kentin yazılı kültüründen üstün görmeye başlamışlardır. Grimmler, Cermen ırkının kökenini Hindistan’da ararken Türk aydınları da Türkistan’a yönelmişlerdir. Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde ve ilk yıllarında sözlü kültüre ve mitolojiye ilgi artmıştır. Bir yandan mitolog ve tarihçiler tarafından Türkistan’da Türk mitolojisinin izleri sürülmüş, öte yandan folklorcular tarafından Anadolu’da halk masalları toplanmıştır. Ancak, Türkiye’de özellikle 1940’lı yıllara damgasını vuran kavga ortamı, mitoloji ve folklor çalışmalarını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu dönemde Grimm Kardeşler kendi ülkelerinde ve bütün dünyada önem ve saygınlıklarını korurken, aynı hocanın öğrencileri olarak mitoloji çalışan Atsız ile masal çalışan Boratav, Düşman Kardeşlere dönüşmüşlerdir. Bu kavga, Türk mitoloji ve folklor çalışmalarının değersizleşmesi sonucunu doğurmuştur. Asya kökenli Türk mitolojisinin yerine süreç içinde Yunan Mitolojisi geçmiş, Anadolu masallarının yarattığı boşluğu da Grimm Masalları doldurmuştur. Bu kültürel tek-tipleşmeyi UNESCO, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması (2003) ve Kültürel Anlatımların Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi (2005) sözleşmelerinde insanlığın başarısızlığı olarak görmektedir.

Anahtar Kelime: kültür çalışmaları kültürel kimlik halk edebiyatı tek tipleştirme pertev naili boratav mitler folklor halk hikayeleri nihal atsız türk mitolojisi türk folkloru masal

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat

Les travaux sur les mythes et les contes en Turquie ou une histoire de la négation et de l'uniformisation

Öz:

Les frères Grimm sont les premiers chercheurs les plus connus dans le monde entier qui ont travaillé sur les mythes et les contes. Les frères Grimm ont cherché à trouver la culture et les origines de la nation allemande dans la mythologie germanique et les contes populaires. Cet approche a été accepté par les folkloristes européens et plusieurs intellectuels ont essayé de chercher les origines de leur nations aux mythes et aux contes. Les intellectuels turcs ont aussi accepté cette approche qui a été diffusé en Europe au 19e siècle. L’article nommé « Şiir ve İnşa » de Ziya Pacha est important en matière de ce sujet. Les intellectuels turcs ont commencé à trouver que la culture villageoise et orale est importante, pour construire une nation, que la culture citadine et littérale. Au debut, les frères Grimm ont cherché les origines de la race germanique en inde, en suite, les intellectuels turcs on commencé à chercher les origines des Turcs au Turkistan. L’intérêt sur la culture orale et la mythologie a gagné le pouvoir à la naissance et au premier temps de l’époque républicaine. D’une part les traces de la mythologie ont été suivies au « Turkistan » par les myhhologs et les historiens d’autre part les contes anatoliens ont été recueillis par les folkloristes. En dépit de cela, l’ambiance de la dispute, dans les années quarantes, a fait une mauvasie influence sur la recherche mythologique et folklorique. A ce periode, Les frères Grimm ont gardé leur importances et prestiges dans leur pays et dans le monde entier. Par contre, Atsız et Boratav, les chercheurs qui étaient les étudiants du même professeur et travaillaient sur les mythes et contes, sont devenus les frères ennemis. Après cette bataille, la recherce de la mythologie turque et du folklore turc a perdu son importance. En suite, la mythologie grecque a gagné l’importance au lieu de la mythologie turque asiatique et les contes des frères Grimm ont succédé contre les contes anatoliens. UNESCO accepte que cette uniformisation serait l’échec de l’humanité selon la convention pour la sauvegarde du patrimoine culturel immatériel (2003) et la convention sur la protection et promotion de la diversité des expressions culturelles (2005)

Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Sanat

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Amsttrong, H.C. Bozkurt, (Çeviren: Gül Çağalı Güven), İstanbul: Arba Yayınları,1997.
Atsız, H. Nihal, Bozkurların Ölümü, İstanbul: İrfan Yayınları, 2004.
Atsız, H. Nihal, Bozkurtlar Diriliyor, İstanbul: İrfan Yayınları 1998.
Atsız, H. Nihal, Deli Kurt, İstanbul: İrfan Yayınları 1997.
Atsız, H. Nihal, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Baysan Yayınları, 1992.
Başgöz, İlhan. “Giriş”, Sibirya’dan Bir Masal Anası (Mark Azadovski), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını,2002
Boratav, Pertev Naili. Zaman Zaman İçinde, İstanbul: Adam Yayınları, 1992.
Boratav, Pertev Naili. Az Gittik Uz Gittik, İstanbul: Adam Yayınları, 1992.
Boratav, Pertev Naili. Tekerleme, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 2000.
Boratav, Pertev Naili. Masallar-1 Uçar Leyli (Yayına Hazırlayan: M. Helimoğlu Yavuz), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 2001.
Bozdağ, İsmet. Atatürk’ün Avrasya Devleti, İstanbul: Tekin Yayınevi, 1999.
Cocchiara, Giospere, The History of Folklore in Europe, ISHI, 1981.
Çay, Abdülhaluk. Türk Ergenekon Bayramı/ Nevruz. Ankara:TKAE Yayını, 1988.
Çeçen, Anıl. Halkevleri, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1990.
Çetik, Mete. Üniversitede Cadı Kazanı, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını, 1998.
Grimm, Jacob, Deutsche Mythologie, Göttingen, 1835.
Grimm Masalları, İstanbul: YKY, 2006.
Günay, Umay. “Prof. Dr. Pertev Naili Boratav’ı Kaybettik”, Milli Folklor 38 (Yaz 1998): 3-4.
Gürçayır, Selcan. Folklorun Sahtesi: Fakelore, Ankara: Geleneksel Yayıncılık,2007.
Kaplan, Mehmet, vd., Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II 1865-1876, İstanbul 1978.
Oğuz, Öcal, “Boratav’ın Fransızca Yazıları Üzerine Bir Deneme”, Milli Folklor 49 (Bahar 2001): 5-12.
Oğuz, Öcal, “Araştırmaların Tarihi”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, 2008.
Oğuz, Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir, Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2009.
Ozan, Meral, “Herder’de Volk Kavramı” Milli Folklor 45 (Bahar 2000): 40-42.
Öztürkmen, Arzu, Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları, 1998.
Öktemgil Turgut, Canan. Latife Tekin’in Yapıtlarında Büyülü Gerçekçilik, Ankara: Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, 2003.
Pelvanoğlu, Emrah, “Ossianizm ve Beşhececiler”, Milli Folklor 75 (Güz 2007): 5-10.
Sarınay, Yusuf. Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları 1912-1931,İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2004.
Tuncer, Hüseyin, Beş Hececiler, İzmir: Akademi Kitabevi, 1994.
Üstel, Füsun. İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yayınları, 1989.

APA	OĞUZ Ö (2010). Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. , 36 - 45.
Chicago	OĞUZ Öcal Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. (2010): 36 - 45.
MLA	OĞUZ Öcal Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. , 2010, ss.36 - 45.
AMA	OĞUZ Ö Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. . 2010; 36 - 45.
Vancouver	OĞUZ Ö Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. . 2010; 36 - 45.
IEEE	OĞUZ Ö "Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü." , ss.36 - 45, 2010.
ISNAD	OĞUZ, Öcal. "Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü". (2010), 36-45.

APA	OĞUZ Ö (2010). Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. Milli Folklor Dergisi, 11(85), 36 - 45.
Chicago	OĞUZ Öcal Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. Milli Folklor Dergisi 11, no.85 (2010): 36 - 45.
MLA	OĞUZ Öcal Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. Milli Folklor Dergisi, vol.11, no.85, 2010, ss.36 - 45.
AMA	OĞUZ Ö Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. Milli Folklor Dergisi. 2010; 11(85): 36 - 45.
Vancouver	OĞUZ Ö Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü. Milli Folklor Dergisi. 2010; 11(85): 36 - 45.
IEEE	OĞUZ Ö "Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü." Milli Folklor Dergisi, 11, ss.36 - 45, 2010.
ISNAD	OĞUZ, Öcal. "Türkiye'de MİT ve masal çalışmaları veya bir olumsuzlama ve tek-tipleştirme öyküsü". Milli Folklor Dergisi 11/85 (2010), 36-45.