Yıl: 2010 Cilt: 24 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 41 - 51 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi

Öz:
Bu araştırma, 2007-2008 vejetasyon döneminde Konya ekolojik şartlarında “Çeşit-1252” makarnalık buğday çeşidinde farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan denemede tüm parsellere ekimle birlikte 17 kg/da DAP gübresi (8 kg $P _2O _5$ + 3 kg N) verilmiştir. İlkbaharda toplam 10 kg N/da hesabı ile üre gübresi yedi farklı şekilde uygulanmıştır. Bunlar; kontrol ($U _1$), tamamını kardeşlenme döneminde toprak yüzeyine uygulama ($U _2$), tamamını kardeşlenme döneminde toprak altına uygulama ($U _3$), 1/2’sini kardeşlenme döneminde + 1/2’sini başaklanma döneminde toprak yüzeyine uygulama ($U _4$), 1/2’sini kardeşlenme döneminde toprak yüzeyine uygulama +1/2’sini başaklanma döneminde yağmurlama ile uygulama ($U _5$), 1/2’sini kardeşlenme döneminde + 1/2’sini başaklanma döneminde toprak altına uygulama ($U _6$), 1/2’sini kardeşlenme döneminde + 1/2’sini başaklanma döneminde yağmurlama ile uygulamadır ($U _7$). Araştırmada farklı şekillerde üre uygulamasının bitki boyu, başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, camsılık oranı ve protein oranı üzerine etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Bu araştırma sonuçlarına göre, verim ve kalite birlikte düşünüldüğünde ekimde dekara verilen azota ilave olarak, ürenin kardeşlenme döneminde ve başaklanma döneminde yağmurlama ile uygulanmasının diğer uygulamalara göre daha etkili olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: verim ögeleri verim makarnalık buğday başakcık tane verimi meteorolojik faktörler Triticum durum başak uzunluğu üreli gübreler ürün kalitesi bitki boyu

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Ziraat, Toprak Bilimi

Effect of different urea applications on yield, yield components and quality traits in durum wheat

Öz:
This study was conducted to determine effect of different urea applications on yield, yield components and quality in “Ç- 1252” durum wheat variety in Konya ecological conditions during 2007-2008 growing season. Experimental design was “in randomized complete block design” with three replications. In this study, diammonium phosphate (170 kg $ha^ {-1}$; 80 kg $P _2O _5$ $ha^ {-1}$ + 30 kg N $ha^ {-1}$ ) was applied to all plots during sowing. Urea fertilizer was added as 10 kg/da N with seven various methods in spring; kontrol ($U _1$), application on soil surface in one time during tillering stage($U _2$), application under soil in one time during tillering stage($U _3$), application in two equal amounts on soil surface during tillering and heading stages($U _4$), application in two equal amounts on soil surface during tillering stage and with sprinkler during heading stage($U _5$), application in two equal amounts under soil during tillering and heading stages($U _6$), application in two equal amounts with sprinkler during tillering and heading stages($U _7$). In this study, it was determined that there were statistically significant differences in effect of different urea applications on plant height, seed number per spike, 1000 kernel weight, grain yield, percentage of vitreousness and protein. Results of this study showed that in addition to nitrogen application during sowing, urea application with sprinkler during tillering and heading stage was determined to be more effective than other applications when yield and quality were taken under consideration together.
Anahtar Kelime: spike length urea fertilizers crop quality plant height yield components yields durum wheat spikelets grain yield meteorological factors Triticum durum

Konular: Biyoloji Bahçe Bitkileri Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Ziraat, Toprak Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağrı, N. 1993. Çukurova Koşullarında Seri-82 Ekmeklik Buğday Çeşidinin Farklı Azot Miktarı ve Uygulama Zamanlarının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 72s, (yayınlanmamış).
  • Akçura, M., Dokuyucu, T., Kara, R., Akkaya, A. 2004. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Verim Karakterlerinin Çok Değişkenli Veri Analiz Yöntemleri İle Yorumlanması. Bitkisel Araştırma Dergisi.:32-38.
  • Akkaya, A. 1994. Erzurum Koşullarında Azotlu Gübre Çeşidi ve Uygulama Zamanının Kışlık Buğdayda Verim, Bazı Verim Unsurları ve Protein Unsurları ve Protein İçeriğine Etkisi. Doğa Tarım ve Ormancılık Dergisi. 18:313-322.
  • Anderson, W.K. 1985. Grain Yield Responses of Barley and Durum Wheat to Split Nitrogen Applications Under Rainfed Conditions in a Mediterranean Environment. Field Crops Research, 12: 191-202.
  • Anonymous. 2007. 2007 Yılı Hubabat Raporu. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, s:22-23.
  • Anonymous. 2008. www.fao.org.
  • Arriaza, B., Arthur, L., Garrido, B., Mario, E. 1994. Effect of Nitrogen and Irrigation Frequency on Agronomic Parameters and Industrial Quality of Durum Wheat. Universidad Catolica de Chile, Santiago (Chile). Fac. de Agronomia. 176 p.
  • Ay, H. 2003. Çukurova Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Sulama ve Farklı Azot Dozlarının Verim, Verim Unsurları ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Çukurova Üniv. Fen Bil.Ens., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 174s.
  • Aydemir, T. Dönmez, Ö. Yılmaz, K., Sezer, N. 2003. Tescilli Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Yönünden Değerlendirilmesi. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi 13-17 Ekim 2003. Diyarbakır (sunulu bildiri).
  • Aydeniz, A., Brohi, A.R. 1981. Effect of Aerial Spray of Urea on Yield and Yield Components of Pak- 70 Wheat Variety. A.Ü. Ziraat Fak. Yıllığı, Cilt:29, Fasikül:2, Ankara.
  • Başar, H., Tümsavaş, Z., Katkat, A.V., Özgümüş, A. 1998. Saraybosna Buğday Çeşidinin Verim ve Bazı Verim Kriteri Üzerine Değişik Azotlu Gübrelerin ve Azot Dozlarının Etkisi. TÜBİTAK, Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 22: 59- 63.
  • Biesantz, A. 1990. Ein Beitrag zur Erforschung des Produktivitätstyps und der Qualiät von Durumweizen (Triticum turgidum conv. durum)- Untersuchungen an Türkischen Land-un Zuchtsorten. Diss. Technische Univ. Berlin. S. 189.
  • Brancourt-Hulmel, M., Lecomte, C., Meynard, J.M. 1999. A Diagnosis of Yield-Limiting Factors on Probe Genotypes for Characterizing Environments in Winter Wheat Trials. Crop Sci., 39:1798-1808.
  • Coşkun, Y. 2003. Farklı Dozlarda ve Zamanlarda Uygulanan Azotun Makarnalık Buğdayın Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
  • Çöl, M. 2007. Geçmişten Günümüze Ekmeklik Buğdayda Verim ve Kalitedeki Gelişmeler. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • Dalcam, E. 1993. Makarnalık Buğdaylarda Aranan Kalite Kriterleri. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. Ankara.
  • Elgün, A., Ertugay, Z. (1990) Tahıl İşleme Teknolojisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 297, Ders Kitapları Serisi No: 52, 482 sayfa.
  • El-Haramein, F.J., Impiglia, A., Nachit, M.M. 1998. Recent Application of Near-Infrared Spectroscopy to Evaulate Durum Wheat Grain Quality. Sewen Durum Reseach Network, ICARDA 11 Rue Newton 75116 Paris, 22:329-333.
  • Fortini, S. 1988. Some Spesific Aspects of Durum Wheat and Pasta Cooking Quality Evaluation in Europe. In Fabriani, G. And Lintas, C. Durum Wheat Chemistry and Technology Am. Assoc. Cereal Chem.St. Paul Mn.
  • Fowler, D.B., Brydon, J., Darroch., B.A., Entz, M.H., Johnston, A.M. 1990. Environment and Genotype Influence on Grain Protein Concentration of Wheat and Rye. Argon. J. 82:655-664.
  • Franke, W. 1967. Mechanisms of foliar penetration of solution. Ann. Rev. Plant Physiol., 18, 281-300.
  • Frederick, J.R., Camberato, J.J. 1995. Water and Nitrogen Effects on Winter Wheat in the Southeastern Coastal Plain: I. Grain Yield and Kernel Traits. Agron. J., 87: 521-526.
  • Göksoy, A. 2002. Yapraktan Uygulanan Farklı Konsantrasyonlardaki Ürenin Marmara-89 Çeşidi Ekmeklik Buğdayın Tane Verimi ve Tanelerin Protein İçeriği Üzerine Etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, 43 syf. Bursa.
  • Gravelle, W.D., M.M., Alley, D.E., Brann, K.D.S.M. Joseph. 1988. Split Spring Nitrogen Application Effects on Yield, Lodging, and Nutrient Uptake of Soft Red Winter Wheat. Can. J. Agric. Science, 1:249-256.
  • Johnson, V.A. 1972. The International Winter Wheat Performance Nursery. International Winter Wheat Conferance, 5-10 Ankara.
  • Karaca, M., Eyüpoğlu, H., Güler, M., Durutan, N. 1993. Kuzey Geçit Bölgesi Her Yıl Ekim Sisteminde Azotun Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Verime Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2(1): 69-82.
  • Karnez, E. 2004. Buğday Bitkisinde Artan Dozlarda Topraktan ve Yapraktan Uygulanan Azotun Tane Verimi ve Protein İçeriğine Etkisi. Çukurova Üniv. Fen Bil. Ens., Toprak Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 41s.
  • Katkat, A.V., Özgümüş, A., Kaplan, M. 1987. Buğday Bitkisinde Yapraktan Gübrelemenin Ürün Miktarı ve Azot Kapsamı Üzerine Etkisi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi, 6:21-27.
  • Keklikçi, Z., İbrikçi, H., Cansaran, M., Büyük, G. 2000. Kahramanmaraş Yöresinde Azot Dozlarının Makarnalık Buğdaylarda Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri İle Ekonomik Azot Dozlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniv. Tekirdağ Ziraat Fak., Tarla Bitkileri Böl., Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 17- 21 Eylül, Tekirdağ, 279-356.
  • Landi, A. 1995. Durum Wheat, Semolina and Pasta Quality Characteristics for an Italian Food Company. (N. di Fonzo, F., Kaan, M., Nachit, M.M. editör) Durum Wheat Quality in the Mediterrenean Region. Options, ICARDA, CHIEAM and CIMMYT. 11, rue Newton 75116 Paris. No 22:33-42.
  • Matsuo, R.R., Dexter, J.E. 1980. Relationship Between Some Durum Wheat Physical Characteristics and Semolina Milling Properties, Can. J. Plant Sci. 60:49-56.
  • Mclaren, J.S. 1981. Field Studies on the Growth and Development of Winter Wheat. Journal of Agricultural Science, UK. 97 (3): 685-697.
  • Mert, B., Çiftçi, C.Y. 2003. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Farklı Azot Dozlarının Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Ens., Yüksek Lisans Tezi. 37 syf., Ankara.
  • Mohammed, K.A. 1994. The Effect of Foliage Spray of Wheat With Zn, Cu, Fe and Urea on Yield, Water Use Efficiency and Nutritients Uptake at Different Levels of Soil Salinity. Assiut Journal of Agricultural Sciences 25(3):179-189.
  • Ottman, M.J., Doerge, T.A., Martin, E.C. 2000. Durum Grain Quality as Affected by Nitrogen Fertilization near Anthesis and Irrigation During Grain Fill. Argon. J., 92: 1035-1041.
  • Öztürk, A. ve Akkaya, A., 1996. Kışlık buğday genotiplerinde (Triticum aestivum L.) tane verim unsurları ve fenolojik dönemler üzerine bir araştırma, Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (2):187-202.
  • Öztürk, A., Çağlar, Ö. 1999. Kışlık Buğdayda Kuraklığın Vejetatif Dönem, Tane Dolum Dönemi ve Tane Dolum Oranına Etkisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 30(1), 1-10.
  • Philips, S.B., Chen, J., Raun, W.R., Johnson, G.V., Cossey, D.A., Murray, D.S. and Westerman, R.B. 1999. Winter Wheat and Cheat Seed Response to Foliar Nitrogen Applications. Journal of Plant Nutrition 22(10):1541-1549.
  • Prosad, R., Sing, S. 1985. Relative Efficiency of Urea and Urea Spergranules for Irrigated Wheat. Journal of Agricultural Science. Camb, 105: 693-695.
  • Robinson, F.E., Cudney, D.W., Lehman, W.F. 1979. Nitrate Fertilizer Timing, Irrigation, Protein, and Yellow Berry in Durum Wheat. Agronomy Journal, 71: 304-308.
  • Sade, B. 1991. Farklı Sulama Seviyeleri ve Azot Dozlarının İki Makarnalık Buğday Çeşidinin (T. Durum desf.) Tane Verimi, Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri Konusunda Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens. Doktora Tezi, Konya.
  • Sade, B., Akçin, A. 1994. Farklı Sulama Seviyelerinin ve Azot Dozlarının Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verime Etkili Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerine Üzerine Etkileri. Tarla Bitkileri Kongresi, İzmir, 1: 26-32.
  • Sade, B., Soylu, S. 1997a. Tahıllarda Yapraktan Üre Gübrelemesi II. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (15): 140-154.
  • Sade, B., Soylu, S. 1997b. Tahıllarda Yapraktan Üre Gübrelemesi I. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (14): 116-126.
  • Sade, B., Soylu, S. 2001. Makarnalık Buğdayda Azot Dozları ve Uygulama Zamanlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Selçuk Üniv.Zir. Fak. Tarla Bitkileri Bölümü Konya. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt-I, Sayfa:141, 17-21 Eylül, Tekirdağ.
  • Sarandon, S.J., Gianibelli, M.C. 1990. Effect of Foliar Spraying and Nitrogen Application at Sowing Upon Dry Matter and Nitrogen Distribution in Wheat (Triticum aestivum L.). Agronomie, 10(3):183-189.
  • Schlehuber, A.M., Tucker, B.B. 1967. Culture of Wheat (Wheat and Wheat Improvement). Am. Soc. Agron. Inch. Madison, 117-119.
  • Simane, B., Struik, P.C., Nachit, M.M., Peacocok, Jm. 1993. Ontogenetic Analysis of Yield Components and Yield Stability of Durum Wheat in Wheat Limited Environments Euphytica. 71: 211-219.
  • Soylu, S., Topal, A., Sade, B., Akgün, N., Gezgin, S., Babaoğlu, M. 2007a. Taban Gübresi Uygulanmış ve Uygulanmamış Ortamlarda Farklı Azotlu Gübre Formlarının ve Uygulama Zamanlarının Ekmeklik Buğdayda Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiriler 1, Sayfa:146-149, 25-27 Haziran, Erzurum.
  • Soylu, S., Sade, B., Akçura, M., Göçmen, A. 2007b. Makarnalık Buğday (Triticum durum L.) Islah Programında Geliştirilen Hatların Verim ve Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiriler 1, Sayfa: 126- 129, 25-27 Haziran, Erzurum.
  • Topal, A., Yalvaç, K., Akgün, N. (2003). Efficiency of Topdressed Nitrogen Sources and Application Times in Fallow-Wheat Cropping System. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 34: 1211-1224.
  • Turgut, İ., Bulur, V., Çelik, N., Doğan, R., Yürür, N. 1997. Farklı Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Otholom Ekmeklik Buğday Çeşidinde Verim ve Verim Komponentlerine Etkisi, Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, OMÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, 22-25 Eylül, 1997, Samsun, s:41-45.
  • Türk, M.E., Yürür, N. 2001. Gönen Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum l.) Çeşidinde Farklı Ekim Sıklığı ve Farklı Azotlu Gübre Uygulamalarının Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Trakya Üniv., Tekirdağ Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü., Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17- 21 Eylül Tekirdağ, 81-85.
  • Ünal, S. 1983. Hububat Teknolojisi. Ege Üniv. Mühendislik Fak. Çoğaltma Yayın No: 29. İzmir.
  • Varga, B., Svečnjak, Z. 2006. The Effect of Late- Season Urea Spraying on Grain Yield and Quality of Winter Wheat Cultivars Under Low and High Basal Nitrogen Fertilization. Field Crops Research, 96: 125-132.
  • Yağbasanlar, T., Çölkesen, M., Kırtok, Y. 1990. Çukurova Koşullarında Ticari Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Dergisi. Adana.
  • Yıldız, C. 1999. Selçuklu-97 Makarnalık Buğday Çeşidinde Kışlık ve Yazlık Ekimde Farklı Azot Dozları ve Sulama Seviyelerinin Verim, Verim Unsurları ve Kalite Özelliklerine Etkisi. S.Ü. Fen Bil. Ens., Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • Yürür, N., Turan, Z.M., Çakmakçı, S. 1987. Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Bursa Koşullarında Verim ve Adaptasyon Yeteneği Üzerine Araştırmalar. Türkiye Tahıl Sempoyumu (Tübitak) 59-69. Bursa.
  • Zebarth, B.J., Sheard, R.W. 1992. Influence of Rate and Timing of Nitrogen Fertilization on Yield and Quality of Hard Red Winter Wheat in Ontario. Can. J. Plant. Sci. 72: 13-19.
APA AKMAN H, Topal A (2010). Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. , 41 - 51.
Chicago AKMAN Hayati,Topal Ali Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. (2010): 41 - 51.
MLA AKMAN Hayati,Topal Ali Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. , 2010, ss.41 - 51.
AMA AKMAN H,Topal A Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. . 2010; 41 - 51.
Vancouver AKMAN H,Topal A Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. . 2010; 41 - 51.
IEEE AKMAN H,Topal A "Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi." , ss.41 - 51, 2010.
ISNAD AKMAN, Hayati - Topal, Ali. "Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi". (2010), 41-51.
APA AKMAN H, Topal A (2010). Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24(3), 41 - 51.
Chicago AKMAN Hayati,Topal Ali Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 24, no.3 (2010): 41 - 51.
MLA AKMAN Hayati,Topal Ali Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, vol.24, no.3, 2010, ss.41 - 51.
AMA AKMAN H,Topal A Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2010; 24(3): 41 - 51.
Vancouver AKMAN H,Topal A Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2010; 24(3): 41 - 51.
IEEE AKMAN H,Topal A "Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi." Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24, ss.41 - 51, 2010.
ISNAD AKMAN, Hayati - Topal, Ali. "Makarnalık buğdayda farklı şekillerde üre uygulamasının verim, verim unsurları ve kaliteye etkisi". Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 24/3 (2010), 41-51.