Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 102 Sayfa Aralığı: 119 - 142 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.102.006 İndeks Tarihi: 06-01-2023

Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları

Öz:
Dini tecrübe dinin fert ve toplum tarafından nasıl algılandığı ve yaşandığı ile ilgilenir. Birey ve toplum açısından dinin inanç, pratikler, tecrübe, bilgi ve etki boyutu gibi boyutlarını inceler. Bu inceleme “din”kavramı üzerinde olabileceği gibi, İslam, Hristiyanlık ve Yahudilik çerçevesinde de olabilir. Aynı zamanda dinlerin mezhepleri, tarikatları gibi sosyolojik, psikolojik, tasavvufi, fıkhî türedileri üzerinde de inceleme yapılabilir. Bu çalışmada İslam dinine mensup insanların yaşadığı Hak Halili Dergâhının temel dini tecrübe anlayışı ortaya konulacaktır. Hak Halîlî Dergâhının bilgi referansları Kur’an ve sünnettir. Dergâh; inanç, ahlak ve hayatı algılayış tarzı açısından Ehl-i beyt ve On İki İmamların düşüncelerine bağlıdır. İbadet ve ameli alanda Hanefilik Mezhebini, tarikat noktasında Kadirî tarikatını benimsemiştir. Dergâhın önemli ilkesi tevellâ ve teberrâ inancıdır. Çeşitli inanç ve ritüelleri Ehl-i beyt merkezinde, Alevi düşünce ve anlayışı potasında mezcetmiştir. Bu anlamda Hak Halîlî Dergâhı kendine özgü İslami yapılardan birisidir. “Hak Halîlî Dergâhında Dini Tecrübe” başlığı altında Hak Halîlî Dergâhının bilgi, inanç, dini pratikler ve etki boyutları incelenecektir. Çalışmada mevcut belgelerin yanında ses kaydı ve kişisel görüşmelerden de faydalanılacaktır. Dergahla ilgili spesifik birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışma ise diğerlerinden farklı olarak Hak Halili Dergâhını dini tecrübe anlayışı açısından inceleme amacındadır. Çalışmada saha taraması yapıldı. Şimdiye kadar dergâhla ilgili yazılan eserler/makaleler tahlil edildi. Nitel araştırma dâhilindeki gözlem, yapılandırma tekniği ve görüşme / mülakat yöntemi kullanıldı.
Anahtar Kelime: Dergâh Bilgi kaynakları. Kadirî Alevilik Ehl-i beyt Hak Halîlî

Knowledge Sources of Hak Halîlî Dervish Lodge

Öz:
Hak Halîlî (Haq Halīlī) Lodge was founded by Sheikh Hacı Halil Efendi in Karacalar village of Emirdağ district in Afyonkarahisar, Turkey. Hacı Halil Efendi served as a Naqshi sheikh in Damascus, Mesnevihan in İstanbul, Ankara (Sivrihisar) and Afyonkarahisar, and the sheikh of Qādiriyya order in Emirdağ. With its loyalty to the Ahl al-bayt, accepting the idea of tawalla and tabarra and serving to the humanity as a principle, the Hak Halîlî Dervish Lodge defines itself as the Muslim Alawi Qizilbāsh Qādiri. Every science, thought or structure has various knowledge sources that it benefits from while presenting itself. Hak Halîlî Dervish Lodge attaches importance to the mind as a knowledge source, and also considers the Qur’an, hadiths, Ahl al-Bayt, Twelve Imams, Qādiri sages and ancient wisdom tradition. Besides being shared in dervish lodge assemblies, dreams are considered as an emotional contribution to the path of truth. The source of inspirational information is important on the basis of principle, but it is not emphasized in the creed. It is expected that the information obtained through knowledge sources will strengthen the belief and transform the person into a virtuous one. Moreover, it is emphasized that the personality that is expected to be transformed with the knowledge produced in the dervish lodge should be intertwined with the knowledge sources. In this sense, information is required to be accurate, reliable, action-oriented and virtue-oriented. So far, many studies have been carried out on the Hak Halîlî Lodge. This study is the first in its field on the knowledge sources produced and used in Hak Halîlî Lodge. In the content of the present study, first, some information will be given on the knowledge sources, the importance and value of knowledge sources, especially in the eyes of the postnishins, and then how the information sources are reflected in the structures in the Dervish complex will be examined. In this study, the data will be evaluated by taking into account the researches made so far about the lodge, the letter of Hak Halîlî to his son, the audio recordings compiled from the conversations of Abdulkadir Şahbaz with the dervishes, personal interviews and observations made by us.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-hafâ ve muzîlu’l-ilbâs. 1-2 Cilt. Beyrut: Daru’l- kütübi’l-ılmiyye, 1997.
  • Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şu‘ayb el-Arnaût ve Âdil Mürşid. 17 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-risâle, ts.
  • Akkaya, Cevdet- Koçak, Hüseyin. “Alevilik Sünnilik Bağlamında Sosyal Bütünleşme ve Din: Emirdağ Karacalar Köyü Örneği”. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 4/1 (2021), 138-153.
  • Akyüz, Niyazi-Çapcıoğlu, İhsan. “Dini Tecrübenin İfade Şekilleri”. ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapcıoğlu. Din Sosyolojisi. Ankara: Grafiker Yayınevi, 2012.
  • Arı, Yılmaz. Değişim Sürecinde Alevilikte Dini Otorite –Adıyaman Dedeleri Örneği-. Ankara: Berikan Yayınevi, 2020.
  • Aşçı İbrahim Dede. Aşçı Dede’nin Hatıraları (Risale-i Tercüme-i Ahval-i Aşçı Dede-i Nakşî Mevlevî). haz. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi. 1-4 Cilt. İstanbul: Kitabevi, 2006.
  • Bekiryazıcı, Eyüp. İslam Düşüncesinde Felsefi Ekoller. ed. Bayram Ali Çetinkaya. İslam Felsefesi Tarihi. 1 Cilt. Ankara: Grafiker Yayınevi, 2012.
  • Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. Şuʿabü’l-îmân. thk. Abdül‘alî Abdülhamîd. 1 Cilt. Hind: Mektebetü’r-rüşd, 2003.
  • Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. Müsnedu’l-Bezzâr. thk. Mahfuzurahman Zeynullah. 11 Cilt. Beyrut: Muessetu’l-‘ulûmi’l-Kur’an, 1988.
  • Bolat, Ali. “Muhasibi’nin Bilgi Kaynaklarına Bakışı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Samsun, 12-13 (2001), 363-389.
APA Sarıtaş K (2022). Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. , 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
Chicago Sarıtaş Kamil Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. (2022): 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
MLA Sarıtaş Kamil Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. , 2022, ss.119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
AMA Sarıtaş K Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. . 2022; 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
Vancouver Sarıtaş K Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. . 2022; 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
IEEE Sarıtaş K "Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları." , ss.119 - 142, 2022. 10.34189/hbv.102.006
ISNAD Sarıtaş, Kamil. "Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları". (2022), 119-142. https://doi.org/10.34189/hbv.102.006
APA Sarıtaş K (2022). Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0(102), 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
Chicago Sarıtaş Kamil Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 0, no.102 (2022): 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
MLA Sarıtaş Kamil Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol.0, no.102, 2022, ss.119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
AMA Sarıtaş K Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2022; 0(102): 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
Vancouver Sarıtaş K Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2022; 0(102): 119 - 142. 10.34189/hbv.102.006
IEEE Sarıtaş K "Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 0, ss.119 - 142, 2022. 10.34189/hbv.102.006
ISNAD Sarıtaş, Kamil. "Hak Halîlî Dergâhı’nın Bilgi Kaynakları". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 102 (2022), 119-142. https://doi.org/10.34189/hbv.102.006