Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü

Köksal, Zeynep; Topkaya, Nursel; Bayram, Sefa

Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü

Nursel TOPKAYA, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye)

Zeynep KÖKSAL, (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun, Türkiye)

Sefa BAYRAM

Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD)

22 11

Yıl: 2022 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 646 - 662 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-10-2022

Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü

Öz:

Bu araştırmanın amacı ergenlerde bilişsel esneklik ve öz şefkatin genel iyi oluş durumu ve iyi oluşun alt boyutları olan bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluğu yordama gücünü incelemektir. Bunun yanında genel iyi oluş ve iyi oluşun alt boyutları olan bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluğun cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Orta Karadeniz Bölümü’nde bir il merkezinde Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı liselerde öğrenim gören 822’si kız 291’i erkek olmak üzere toplamda 1013 (Ort. = 15.36, Ss. = 1.29) ergen oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Bilişsel Esneklik Ölçeği, Ergenler için Beş Faktörlü İyi oluş Ölçeği ve Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bilişsel esneklik puanı yüksek olan ergenlerin iyi oluş, bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluk düzeyleri de yüksektir. Aynı zamanda öz şefkat düzeyleri yüksek olan ergenlerin iyi oluş, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluk puanları da yüksektir. Ayrıca araştırmada erkek ergenlerin genel iyi oluş, bağlılık, iyimserlik ve mutluluk puan ortalamalarının kız ergenlerden anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Okul psikolojik danışmanları tarafından iyi oluşu artırmaya dönük geliştirilecek ve uygulanacak psiko-eğitim programlarında ergenlerin bilişsel esnekliklerini ve öz-şefkatlerini artırmak amaçlanabilir.

Anahtar Kelime: Bilişsel esneklik Öz-Şefkat İyi Oluş Ergenler

The Role of Cognitive Flexibility, and Self-Compassion in Predicting Well-Being Among Adolescents

Öz:

The aim of this study is to examine the predictive power of cognitive flexibility and self-compassion in adolescents' overall well-being score and sub-dimensions of well-being, namely engagement, perseverance, optimism, connectedness and happiness. In addition, it is also aimed to investigate whether the total score of well-being and the sub-dimensions of well-being such as engagement, perseverance, optimism, connectedness and happiness differ according to gender. The participants of the study consisted of 1013 (M = 15.36, SD = 1.29) adolescents, 822 girls and 291 boys, studying at high schools affiliated to the Directorate of National Education in a city center in the Middle Black Sea Department. Personal Information Form, Cognitive Flexibility Scale, Five- Factor Well-Being Scale for Adolescents and Self-Compassion Scale Short Form were used as data collection tools. According to the results of the research adolescents with high cognitive flexibility scores also have high levels of well-being, engagement, perseverance, optimism, connectedness and happiness. Moreover, adolescents with high self-compassion levels also have high scores for well-being, optimism, connectedness, and happiness. The results also showed that well-being total score, engagement, optimism and happiness score of boys is significantly higher than that of girls. Psycho-educational programs and other studies to be developed and implemented by school counselors to increase well-being can aim at increasing adolescents' cognitive flexibility and self-compassion.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Asıcı, E., & İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
Bardavit, M. (2007). Kişilik yapılarının-stresi değerlendirme, stresle başa çıkma yaklaşımları, algılanan stres ve iş doyumu üzerinde olan etkisinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Bilgiç, R., & Bilgin, M. (2016). Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 39-55.
Bilgin, M. (2009). Developing a cognitive flexibility scale: Validity and reliability studies. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(3), 343-353.
Bilgin, M. (2017). Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 945-954.
Buldu, E., Özer, A., & Çalışkan, G. (2021). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırma eğitimine ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi: Bir derleme çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(2), 649-673.
Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Canbay, M. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Conway, C., & MacLeod, A. (2002). Well-being: Its importance in clinical practice and research. Clinical Psychology, 16, 26-29.
Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel Esneklik Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim, 39(176), 339-346.
Çukurova, I. (2021). A comparison of psychological well-being of children with chronic illnesses and their healthy peers through children's drawing (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.). TED Üniversitesi, Ankara.
Demirci, İ., & Akın, A. (2015). Ruh sağlığı sürekliliği kısa formu’nun geçerliği ve güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 48(1), 49-64.
Demirci, İ., & Ekşi, F. (2015). Ergenler için beş boyutlu iyi oluş modeli: EPOCH ölçeği’nin Türkçe formunun geçerliği ve güvenirliği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 3(3), 9-30.
Demirci, İ., & Şar, A. H. (2017). Kendini bilme ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(5).
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241–253.
Diener, E. (2006). Guidelines for national indicators of subjective well-being and ill-being. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 7, 397-404.
Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 1-4.
Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage.
Fu, F., & Chow, A. (2017). Traumatic exposure and psychological well-being: The moderating role of cognitive flexibility. Journal of Loss and Trauma, 22(1), 24-35.
George, D., & Mallery, P. (2016). Frequencies. İçinde IBM SPSS Statistics 23 Step by Step (ss. 115-125). Routledge.
Grob, A., Little, T. D., Wanner, B., & Wearing, A. J. (1996). Adolescents' well-being and perceived control across 14 sociocultural contexts. Journal of Personality and Social Psychology, 71(4), 785-795.
Hollis-Walker, L., & Colosimo, K. (2011). Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators: A theoretical and empirical examination. Personality and Individual differences, 50(2), 222-227.
Homan, K. J. (2016). Self-compassion and psychological well-being in older adults. Journal of Adult Development, 23(2), 111-119.
Huppert, F. A. (2009). Psychological well being: Evidence regarding its causes and consequences. Applied psychology: Health and well being, 1(2), 137-164.
İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057.
Jin, L., & Wang, C. D. (2018). International students’ attachment and psychological well-being: the mediation role of mental toughness. Counselling Psychology Quarterly, 31(1), 59-78.
Karababa, A., Abdullah, M. E. R. T., & Çetiner, P. (2018). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi olmanın bir yordayıcıs olarak benlik ayrımlaşması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1235-1248.
Kaya, A., Balay, R., & Göçen, A. (2012). The level of teachers’ knowing, application and training need on alternative assessment and evaluation techniques. Journal of Human Sciences, 9(2), 1229-1259.
Kern, M. L., Waters, L. E., Adler, A., & White, M. A. (2015). A multidimensional approach to measuring well- being in students: Application of the PERMA framework. The journal of positive psychology, 10(3), 262- 271.
Keyes, C. L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of personality and social psychology, 82(6), 1007.
Kimter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 574-605.
Küçük, M. (2020). Yetişkinlerin öz şefkat, bağlanma stilleri ve psikolojik iyi oluş özelliklerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
Leung, R. C., & Zakzanis, K. K. (2014). Cognitive flexibility in autism spectrum disorders: A quantitative review. Journal of Autism Development Disorder, 44, 2628–2645.
Manzano-García, G., & Ayala, J. C. (2017). Relationship between psychological capital and psychological well- being of direct support staff of specialist autism services. The mediator role of burnout. Frontiers in Psychology, 8, 2277.
Moreira, H., Carona, C., Silva, N., Nunes, J., & Canavarro, M. C. (2016). Exploring the link between maternal attachment related anxiety and avoidance and mindful parenting: The mediating role of self compassion. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 89(4), 369-384.
Moreira, P., Inman, R. A., & Cunha, D. (2019). The resistance to change scale: Assessing dimensionality and associations with personality and wellbeing in adolescents. Journal of Personality Assessment, 102(5), 604-615. doi: 10.1080/00223891.2019.1676761.
Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223–250.
Neff, K. D., & Beretvas, S. N. (2013). The role of self-compassion in romantic relationships. Self and Identity, 12(1), 78-98.
Neff, K. D., & Vonk, R. (2009). Self compassion versus global self esteem: Two different ways of relating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50.
Neff, K. D., Kirkpatrick, K. L., & Rude, S. S. (2007). Self-compassion and adaptive psychological functioning. Journal of Research in Personality, 41(1), 139-154.
Neff, K. D., Rude, S. S., & Kirkpatrick, K. L. (2007). An examination of self-compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits. Journal of Research in Personality, 41, 908–916. doi:10.1016/j.jrp.2006.08.002
Norvilitis, J. M., & Reid, H. M. (2012). Predictors of academic and social success and psychological well-being in college students. Education Research International,2012(3), 127–135.
Reker, G. T. (1997). Personal meaning, optimism, and choice: Existential predictors of depression in community and institutional elderly. The Gerontologist, 37(6), 709-716.
Roothman, B., Kirsten, D. K., & Wissing, M. P. (2003). Gender differences in aspects of psychological well-being. South African Journal of Psychology, 33(4), 212-218.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52(1), 141-166.
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well- being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069.
Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies, 9(1), 13–39.
Sagone, E., & De Caroli, M. E. (2014). Relationships between psychological well-being and resilience in middle and late adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 141, 881-887.
Sağ, B. (2016). Erken dönem uyumsuz şemalar ve pozitif algının, psikolojik dayanıklılık, depresyon ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
Sapmaz, F., & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: Bilişsel Esneklik Envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161.
Sarı, T., & Çakır, G. (2016). Mutluluk korkusu ile öznel ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(25), 222-229.
Saricaoğlu, H., & Arslan, C. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerinin kişilik özellikleri ve öz-anlayış açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2087-2104.
Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 56-74.
Sayın, Y., & Altun, F. (2021). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin ebeveyn çatışması, öz-yeterlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 17(2), 253- 270.
Söner, O., & Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 59-73.
Sun, X., Chan, D. W., & Chan, L. K. (2016). Self-compassion and psychological well-being among adolescents in Hong Kong: Exploring gender differences. Personality and Individual Differences, 101, 288-292.
Şahin, N. (2014). Ergenlik problemleri ve baş etme yöntemleri ile internet bağımlılığı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
Solak Şimşek, N. (2015). Lise öğrencilerinde öznel iyi oluş ve öz şefkat arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Tomás, J. M., Gutiérrez, M., Pastor, A. M., & Sancho, P. (2020). Perceived social support, school adaptation and adolescents’ subjective well-being. Child Indicators Research, 1-21.
Topham, P., & Moller, N. (2011). New students' psychological well-being and its relation to first year academic performance in a UK university. Counselling and Psychotherapy Research, 11(3), 196-203.
Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2019). Media use is linked to lower psychological well-being: Evidence from three datasets. Psychiatric Quarterly, 90(2), 311-331.
Visani, D., Albieri, E., Offidani, E., Ottolini, F., Tomba, E., & Ruini, C. (2011). Gender differences in psychological well-being during adolescence. İçinde I. Brdar (Ed.), The human pursuit of well-being: A cultural approach (ss. 65–70). Dordrecht, NL: Springer.
Yıldırım, M. & Sarı, T. (2018). Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502-2517.

APA	Topkaya N, Köksal Z, Bayram S (2022). Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. , 646 - 662.
Chicago	Topkaya Nursel,Köksal Zeynep,Bayram Sefa Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. (2022): 646 - 662.
MLA	Topkaya Nursel,Köksal Zeynep,Bayram Sefa Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. , 2022, ss.646 - 662.
AMA	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. . 2022; 646 - 662.
Vancouver	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. . 2022; 646 - 662.
IEEE	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S "Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü." , ss.646 - 662, 2022.
ISNAD	Topkaya, Nursel vd. "Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü". (2022), 646-662.

APA	Topkaya N, Köksal Z, Bayram S (2022). Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 13(1), 646 - 662.
Chicago	Topkaya Nursel,Köksal Zeynep,Bayram Sefa Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 13, no.1 (2022): 646 - 662.
MLA	Topkaya Nursel,Köksal Zeynep,Bayram Sefa Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), vol.13, no.1, 2022, ss.646 - 662.
AMA	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2022; 13(1): 646 - 662.
Vancouver	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD). 2022; 13(1): 646 - 662.
IEEE	Topkaya N,Köksal Z,Bayram S "Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü." Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD), 13, ss.646 - 662, 2022.
ISNAD	Topkaya, Nursel vd. "Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü". Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi(BAEBD) 13/1 (2022), 646-662.