BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI
Yıl: 2022 Cilt: 15 Sayı: 29 Sayfa Aralığı: 171 - 194 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 27-10-2022
BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI
Öz: Türk dokuma kültürü, yer yaygısı, heybe, torba, çuval, mafraş gibi zengin ürün çeşitliliğine sahiptir. Bunlardan biri de “ölümlük-dirimlik” dokumalardır. Genç kızların çeyizlerinde kendileri ve eşleri için mutlaka bulunmaktadır. Halı ya da kilim olarak cenazesi defin için götürülürken sarılması amacıyla dokunan, cicim ya da zili gibi farklı teknikli düz dokumalar yöresel olarak “sargı kilimi” ya da “ahretlik dokuma” gibi farklı isimlerle bilinmektedir. Bu dokumalar mezarlık dönüşü ölen kişinin hayrına camiye bağışlanmaktadır. Bu çalışmada günümüzde azalarak da olsa devam eden bu geleneğin önemli bir dokumacılık merkezi olan Burdur ve köylerinde sürdürülme biçimi ve yörede bu amaçla dokunduğu saptanan 29 adet zili teknikli düz dokumanın kullanılan hammadde, araç-gereç, dokuma tekniği, renk, örge (motif) ve desen özellikleri incelenmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda yöre dokumaları tasarım ilkelerinden, örüntü, ritim ve yineleme, devinim, denge ve karşıtlık, baskınlık ve uyum açısından değerlendirilmiştir. Ürünler az renk ve desenden oluşsa da, tasarımcının samimi katkılarını ve hayal gücünü gösteren çok miktarda çeşitlilik gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelime: “ÖLÜMLÜK DİRİMLİK” WEAVINGS IN BURDUR DISTRICT INTERPRETATION WITH DESIGN PRINCIPLES
Öz: Turkish weaving culture has a rich product diversity such as floor mats, saddlebags, bags, sacks and mafraş. The one this study examines is called “ölümlük-dirimlik” weavings. Traditionally, dowries of young girls contain these weavings both for themselves and their spouses. Plain weavings with different techniques such as cicim or zili, which are woven as carpets or rugs to wrap the corpse while being taken for burial, are locally known as “wrapping rug” or “afterlife weaving”. They are donated to the mosque for the sake of the deceased upon returning from the cemetery. In this study, Burdur and its villages being an important weaving center, the way in which this tradition continues albeit at a diminishing pace in the region was examined while 29 pieces of plain weavings with zili technique found to be produced with the same purpose were analyzed in terms of the raw materials and equipments used, weaving technique, color, motif and pattern. In addition, as a result of the research, local weavings were evaluated under these headings; design principles, pattern, rhythm and repetition, movement, balance and contrast, dominance and harmony. Although the products were few in color and pattern, a great deal of variety was observed, showing the designer's sincere contributions and imagination.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altınbaş, E.T. (1979). Doğal İpekten El Dokusu Halı Yapımı ve İhraç Edilen İpek Halıların Bazı Teknik Özellikleri İle Üretim Koşulları Üzerinde Araştırmalar, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 690, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 98.
- Çine, H., (2003). Burdur’dan Damlalar, Burdur Valiliği Yayınları, Burdur: Arzu Ofset ve Reklam Ajansı, s 476.
- Erişti, S., (2021). Görsel Araştırma Yöntemleri: Teori, Uygulama ve Örnek, Ankara: Pegem Akademi.
- May, R., (1991), Yaratma Cesareti, İstanbul: Metis Yayınları.
- Ocvirk, O. G., Stinson, R. E., Wigg, P. R., Bone, R. O. ve Cayton, D. L. (2015). Sanatın Temelleri: Teori ve Uygulama, çev. N. Kuru, A. Kuru, Ed. N. E. Yılmaz. İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
- Ölmez, F.ve Akkuş, İ., (2005). “Burdur İlinde El Dokuması Halıcılık ve İl Kalkınmasına Katkıları”, Burdur: I. Burdur Sempozyumu, Bildiriler Cilt I., s.55-65
- Yazıcıoğlu, Y. (1982). Kayseri İlinde Üretilen El Dokusu Halıların Bazı Teknolojik Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma, Ankara: Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Doktora Tezi (Basılmamış).
- http://www.burdur.gov.tr/tarihce/, Erişim tarihi:21-11-2019.
- Bütün görseller, Süleyman Demirel Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Koordinasyon Birimi tarafından 3908-YL1-14 proje numarası ile desteklenen “Burdur Yöresi Ölümlük- Dirimlik Dokumaları” başlıklı çalışmanın arşivine aittir.
APA | Güven H (2022). BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. , 171 - 194. |
Chicago | Güven Hatice Nevin BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. (2022): 171 - 194. |
MLA | Güven Hatice Nevin BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. , 2022, ss.171 - 194. |
AMA | Güven H BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. . 2022; 171 - 194. |
Vancouver | Güven H BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. . 2022; 171 - 194. |
IEEE | Güven H "BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI." , ss.171 - 194, 2022. |
ISNAD | Güven, Hatice Nevin. "BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI". (2022), 171-194. |
APA | Güven H (2022). BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. Art-e Sanat Dergisi, 15(29), 171 - 194. |
Chicago | Güven Hatice Nevin BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. Art-e Sanat Dergisi 15, no.29 (2022): 171 - 194. |
MLA | Güven Hatice Nevin BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. Art-e Sanat Dergisi, vol.15, no.29, 2022, ss.171 - 194. |
AMA | Güven H BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. Art-e Sanat Dergisi. 2022; 15(29): 171 - 194. |
Vancouver | Güven H BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI. Art-e Sanat Dergisi. 2022; 15(29): 171 - 194. |
IEEE | Güven H "BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI." Art-e Sanat Dergisi, 15, ss.171 - 194, 2022. |
ISNAD | Güven, Hatice Nevin. "BURDUR YÖRESİ ÖLÜMLÜK-DİRİMLİK DOKUMALARININ TASARIM İLKELERİ İLE YORUMLANMASI". Art-e Sanat Dergisi 15/29 (2022), 171-194. |