Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?

EMSEN, ÖMER SELÇUK; DEMİR BİNGÖL, NESİBE; Bingöl, Murat

Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?

Nesibe Demir Bingöl, (Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, Türkiye)

Murat Bingöl, (Atatürk Üniversitesi, Proje Geliştirme ve Koordinasyon Ofisi, Erzurum, Türkiye)

Ömer Selçuk Emsen (Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Erzurum, Türkiye)

BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi

3 2

Yıl: 2022 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 61 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 09-08-2022

Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?

Öz:

Bu çalışmada, Türkiye’de finansal sistem içerisinde tabana en fazla yayılmış finansal aktör olan bankacılık sektörünün temel fon kaynağı olan mevduatların tüketici ve yatırım kredilerine dönüşüm oranlarının ekonomik büyüme üzerinde oluşturduğu nihai etkinin sonuçlarının ampirik olarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalış- mada, Türkiye’de 2006:Ç1-2020:Ç4 dönem aralığında toplam mevduatların toplam kredilere dönüşümünde tüketici ve yatırım kredilerinin dönüşüm oranlarının ekonomik büyüme üzerinde oluşturduğu etkiler, teorik olarak Solow büyüme modeline bankacılık sektörü verileri dâhil edilerek geliştirilen iki farklı model yardımıyla incelenmektedir. Zaman serisi analizlerinden hareketle elde edilen bulgularda Türkiye ekonomisinin büyümesin- de tüketici kredilerinin negatif, yatırım kredilerinin ise pozitif etkiler yarattığı belirlenmektedir. Sonuçlar, Türkiye ekonomisinde büyüme motifi olarak tüketimi önceleyen ve destekleyen kredi yaratma mekanizmasının büyüme üzerinde olumlu etkiler oluşturmadığını, aksine kısa dönemli yaratılan canlanmanın uzun dönemde negatif etkiler doğurduğunu göstermektedir. Çalışma, tasarrufların yeterli düzeyde olmadığı Türkiye’de sürdürülebilir ekonomik büyüme için tüketimi önceleyen kredilendirme formundan yatırımı önceleyen ve teşvik eden kredilen- dirme formuna dönüşecek mekanizmaların işletilmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelime: ansal piyasalar mevduatlar ve krediler ekonomik büyüme zaman serisi analizleri

The Growth Effects of Deposit to Loan Conversion in Turkey; Is Consumption Drawn? Is Investment Prompted?

Öz:

In this study, it is aimed to empirically examine the results of the final effect of the conversion rates of deposits, which are the main fund source of the banking sector as is the most widespread financial actor within the financial system in Turkey, to consumer and investment loans on economic growth. In the study, the ef- fects of the conversion rates of consumer and investment loans on economic growth in the conversion of total deposits to total loans during the 2006:Q1-2020:Q4 period in Turkey were examined theoretically with the help of two different models developed by including the banking sector data to the Solow growth model. In the findings obtained from the time series analysis, it has been determined that the consumer loans have negative effects and the investment loans have positive effects on the growth of the Turkish economy. The results show that the credit creation mechanism prioritizing and supporting the consumption as a growth motif in the Turk- ish economy, does not have positive effects on growth, on the contrary, the short-term revival has negative effects in the long term. The study reveals that it is necessary to operate the mechanisms that will transform from a crediting form prioritizing the consumption to a crediting form prioritizing and encouraging the invest- ment for sustainable economic growth in Turkey where savings are not at a sufficient level.

Anahtar Kelime: Financial markets deposits and loans economic growth time series analysis

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Alfaro, R., Franken H., ve Jara A. (2003). “Bank Lending Channel And The Monetary Transmission Mechanism : The Case Of Chile”. Huerfanos. https:// www.researchgate.net/publication/4931931
2. Altıntaş, H. ve Ayrıçay, Y. (2010). “Türkiye’ de Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10(2):71–98.
3. Altunöz, U. (2016). “Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Analizi : Türk Bankaları Deneyimi Giriş”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakül- tesi Dergisi 35(1):145–57.
4. Baş, G. ve Kara, M. (2018). “Bankacılık Sektörü Kredileri İle Ekonomik Bü- yüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi 5(12):44–55.
5. Bayraktutan, Y. ve Arslan, İ. (2008). “Türkiye’ de Sabit Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ko-Entegrasyon Analizi (1980-2006)”. KMU İİBF Dergisi (14):1–12.
6. Beck, T. ve Levine, R. (2004). “Stock Markets, Banks, and Growth: Panel Evidence”. Journal of Banking and Finance 28(3):423–442. doi: 10.1016/ S0378-4266(02)00408-9.
7. Becsi, Z. ve Wang, P. (1997). “Financial Development and Growth”. Econo- mic Review Federal Reserve Bank of Atlanta 46–62.
8. Bencivenga, V.R. ve Smith, B.D. (1991). “Financial Intermediation and En - dogenous Growth”. The Review of Economic Studies 58(2):195–209. doi: 10.2307/2297964.
9. Černohorský, J. (2017). “Types of Bank Loans and Their Impact on Economic Development: A Case Study of The Czech Republic”. Ekonomie a Manage - ment 20(4):34–48. doi: 10.15240/tul/001/2017-4-003.
10. Chen, K.C., Wu, L, ve Wen, J. (2013). “The Relationship Between Finance and Growth in China”. Global Finance Journal 24(1):1–12. doi: 10.1016/j. gfj.2013.03.006.
11. Chinweoke, N., Egwu, C.C. ve Elizabeth N.C. (2015). “Impact of Commercial Banks ’ Loans and Advances To Agriculture and Manufacturing Sectors on the Economic Growth of Nigeria ( 1994 – 2013 )”. International Journal of Art and Sciences 08(05):29–36.
12. Christopoulos, D.K. ve Tsionas, E. G. (2004). “Financial development and economic growth: Evidence from panel unit root and cointegration tests”. Journal of Development Economics 73(1):55–74. doi: 10.1016/j.jdeve - co.2003.03.002.
13. Çeştepe, H. ve Yıldırım, E. (2016). “Türkiye’ de Finansal Gelişme Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 12(12):12–26.
14. Çetin, M. (2012). “Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 7(1):211–30. doi: 10.17153/eoguiibfd.07848.
15. Çonkar, M.K., Canbaz, M.F. ve Arifoğlu, A. (2018). “Mevduat ve Katılım Ban- kaları Kredilerinin Ekonomik Büyüme İle İlişkisi: Ekonometrik Bir Analiz”. AKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20(1):1–11.
16. Dünya Bankası. (2020). Dünya Kalkınma Göstergeleri. Erişim: 11.07.2021, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
17. Durusu Çiftçi, D. (2015). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Genişle. tilmiş Solow Büyüme Modeli Denemesi ve Ampirik Uygulama. (Yayın- lanmış Doktora Tezi). DenizliPamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
18. Ferreira, C. (2008). “The Banking Sector, Economic Growth and Eu - ropean Integration”. Journal of Economic Studies 35(6):512–27. doi: 10.1108/01443580810916532.
19. Göçer, İ., Mercan, M. ve Bölükbaşı, M. (2015). “Bankacılık Sektörü Kredileri- nin İstihdam Ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Ekonomisi İçin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş Bütünleşme Analizi”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 33(2):65–84. doi: 10.17065/huiibf.58825.
20. Ibicioğlu, M. ve Karan, M.B. (2009). “Türkiye’de Faiz Oranlarının Tüketici Kre- dileri Üzerindeki Etkisi”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar 3(2):11–30.
21. Işıl, G., Tanınmış Yücememiş B., ve Alkan, U. (2016). “Tasarrufların Yatırıma Dönüşümünde Banka Kredilerinin Rolü”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 53(622):9–31.
22. Kamacı, A., Ceyhan, M.S. ve Peçe, M.A. (2017). “Kredi Hacminin Para Arzı ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 13(13):400–409.
23. Kandemir, T., Arifoğlu, A. ve Canbaz, M.F. (2018). “Sektörel Krediler ve Eko- nomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Katılım Bankaları Örne- ği”. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10(2):19– 30.
24. Kandır, S.Y., İskenderoğlu, Ö. ve Önal, Y.B. (2007). “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Araştırılması”. Ç.Ü. Sosyal Blimler Ens- titüsü Dergisi 16(2):311–26.
25. Kar, M., ve Pentecost, E.J. (2000). “Financial Development and Economic Growth in Turkey: Further Evidence on The Causality Issue”. Economic Rese- arch Paper 00(27):1–21.
26. Karahan, Ö., Yılgör, M. ve Özekin, A.A. (2018). “Türkiye ’ de Banka Kredi - lerindeki Genişleme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 55(636):25–35.
27. Koçak, E. (2018). “İslami Finans ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Üzerine Eko - nometrik Bir Uygulama”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (51):67–91.
28. Korkmaz, S. (2015). “Impact of Bank Credits on Economic Growth and Infla- tion”. Journal of applied Finance and Banking 5(1):57–69.
29. Mercan, M. (2013). “Kredi Hacmindeki Değişimlerin Ekonomik Büyüme - ye Etkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Sınır Testi Yaklaşımı”. Bankacılar Dergisi 24(84):54–71.
30. Mercan, M. ve Peker, O. (2013). “Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 8(1):93–120.
31. Mishkin, F.S. (2018). Macroeconomics (2. bs.). (Çev.: Sezgin, S. ve Şentürk, M.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
32. Özşahin, Ş. (2017). “Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Menkul Kıymetler Borsalarının Entegrasyonu: Türkiye ve BRICS Ülkeleri Üzerine Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş-bütünleşme Analizi”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 24(2):601–19. doi: 10.18657/yonve- ek.319440.
33. Pagano, M. (1993). “Financial Markets and Growth: An Overview”. European Economic Review 37:613–22. doi: 10.1057/9781403990105_4.
34. Parada, J.J. ve Baca, W. (2008). “The Relevance of Duesenberry Consumpti - on Theory : An Applied Case to Latin America”. Post Keynesian Conference 1–13.
35. Rehman, M. Z. (2018). “Banking Sector Development, Stock Market Deve - lopment And Economic Growth Evidence From Saudi Arabia”. Academy of Accounting and Financial Studies Journal 22(4):1–16.
36. Schumpeter, J. (1936). “The General Theory of Employment , Interest and Money”. Journal of the American Statistical Association 31(196):791–95.
37. Solow, R.M. (1956). “A Contribution to The Theory of Economic Growth”. The Quarterly Journal of Economics, Published by: The MIT Press 70(1):65– 94.
38. Tandoğan, D. ve Özyurt, H. (2013). “Bankacılık Sektörünün Ekonomik Büyü- me Ve Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınma Üzerine Etkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Testleri (1981-2009)”. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi 35(2):49–80.
39. Tiryaki, G. (2014). “Türkiye’de Bireysel Kredilerin Ekonomik Büyüme ve Cari Açık ile İlişkisi”. Türkiye Bankalar Birliği Bankacılar Dergisi 25(91):55–74.
40. Tobin, J. (1964). “Economic Growth as an Objective of Government Policy”. American Economic Association 54(3):1–20.
41. Tunay, K.B. (2012). “Türkiye ’ de Bankacılık Sektörünün Ekonomik Büyümeye Olan Etkileri”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 49(564):23–35.
42. Tunay, K.B. (2016). “İslami Bankacılık ile Ekonomik Büyüme Arasında Ne- densellik İlişkileri”. Yönetim ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. 23(2):485–502.
43. Türkiye Bankalar Birliği (2021). “Bankalarımız 2020”. TBB Yayıncı Sertifika No: 45463- 2021.34.Y.5327.339: 328
44. Vurur, N.S. ve Özen, E. (2013). “Türkiye’ de Mevduat Banka Kredisi Ve Eko - nomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Der- gisi 6(3):117–31. doi: 10.12780/UUSBD209.
45. Wu, J.L., Hou, H. ve Cheng S.Y. (2010). “The Dynamic Impacts of Financial Institutions on Economic Growth: Evidence from The European Union”. Jour- nal of Macroeconomics 32(3):879–91. doi: 10.1016/j.jmacro.2009.09.003.
46. Yalçınkaya, Ö. (2017). “Merkez Bankasi Bağimsizliğinin Reel ve Potansiyel Eko- nomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği (1970-2015)”. The Journal of Academic Social Sciences 52(52):175–201. doi: 10.16992/asos.12622.
47. Yıldıırm Güngör, G. (2012). “Bankaların Kurumsal Kredi Portföyü ve Kredi Riskinin Ölçümü”. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü Ankara, Haziran 2012. Uzmanlık Yeterlilik Tezi -84

APA	DEMİR BİNGÖL N, Bingöl M, EMSEN Ö (2022). Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. , 27 - 61.
Chicago	DEMİR BİNGÖL NESİBE,Bingöl Murat,EMSEN ÖMER SELÇUK Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. (2022): 27 - 61.
MLA	DEMİR BİNGÖL NESİBE,Bingöl Murat,EMSEN ÖMER SELÇUK Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. , 2022, ss.27 - 61.
AMA	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. . 2022; 27 - 61.
Vancouver	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. . 2022; 27 - 61.
IEEE	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö "Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?." , ss.27 - 61, 2022.
ISNAD	DEMİR BİNGÖL, NESİBE vd. "Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?". (2022), 27-61.

APA	DEMİR BİNGÖL N, Bingöl M, EMSEN Ö (2022). Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(1), 27 - 61.
Chicago	DEMİR BİNGÖL NESİBE,Bingöl Murat,EMSEN ÖMER SELÇUK Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 16, no.1 (2022): 27 - 61.
MLA	DEMİR BİNGÖL NESİBE,Bingöl Murat,EMSEN ÖMER SELÇUK Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, vol.16, no.1, 2022, ss.27 - 61.
AMA	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi. 2022; 16(1): 27 - 61.
Vancouver	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi. 2022; 16(1): 27 - 61.
IEEE	DEMİR BİNGÖL N,Bingöl M,EMSEN Ö "Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?." BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16, ss.27 - 61, 2022.
ISNAD	DEMİR BİNGÖL, NESİBE vd. "Türkiye’de Mevduatların Krediye Dönüşümünün Büyümeye Etkileri: Tüketim Çekişli mi? Yatırım İtişli mi?". BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 16/1 (2022), 27-61.