Ötüken ve Ötüken adı üzerine

AYDEMİR, Adem

Ötüken ve Ötüken adı üzerine

Adem AYDEMİR (MEB Balıkesir Merkez Ticaret Meslek Lisesi, Balıkesir, Türkiye)

Türk Dünyası Araştırmaları

26 1

Yıl: 2010 Cilt: 94 Sayı: 187 Sayfa Aralığı: 197 - 222 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Ötüken ve Ötüken adı üzerine

Öz:

Bu makalede, Ötüken’in yeri belirlendikten sonra, burasının kutsiyeti ve bu kutsiyetin sebepleri üzerinde durulmuştur. Ötüken adının Moğollarda Yer Tanrısı ve kadın Şaman demek olan ‘Etugen’ ile ilgili olmadığı, bu adın, Türkçe’de ‘dua, rica, talep’ anlamlarına gelen ‘ötü’ kelimesine, Doğu Türklerinde ‘şehir’ anlamına gelen ‘ken’ ekinin ilâve edilmesiyle kurulduğu, bunun manasının da ‘dua şehri/dua edilen şehir’ anlamında olduğu, ‘Ötüken Yış’ın ise ‘Yeşil Ötüken’ demek olduğu savunulmuş ve önerilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Ötüken and on the name of Ötüken

Öz:

In this article, after determining the place of Ötüken, this is the reason for the holiness and holiness were investigated. Ötüken name Mongols in the Earth goddess, and female Shaman say that ‘Etugen’ not related to this name in Turkish ‘prayer, request, demand’ which means ‘ötü’ word, the Eastern Turks ‘city’ which means ‘ken’ attachment apposition to occur, that’s the meaning of the ‘prayer for the city/the city of prayer’ in the sense that, ‘the Ötüken Yışs’, ‘Green Ötüken’ and defended his proposal was meant.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akkaya, M. Şükrü, “Uygur Türklerini ve Kültürlerini Tanıyalım”, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, Sayı: 3, 1943.
Alyılmaz, Cengiz, “Bugut Yazıtı ve Anıt Mezar Külliyesi Üzerine”, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 13, Bahar 2003.
Alyılmaz, Cengiz, “İpek Yolu ve Orhun Yazıtları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 24, Erzurum 2004.
Arat, R.R., Eski Türk Şiiri, Ankara, 1991.
Arısoy, Ömer, “Orhun Abideleri ve Türk Tarihindeki Önemi”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 153, 1999.
Arslan, Mustafa, “Türk Destanlarında Evren Tasarımı”, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, s. 65-75, İzmir, 2005.
Ay, Tansu, “Bilge Kağan (683-734)”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 13, 1988.
Aydemir, Adem, “Türk Folklorunda Nişanlanma ve Evlilik Sembolü Olarak; ‘Gerdanlık, Küpe ve Yüzük”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 282, Haziran 2010.
Aydın, Erhan, “Bay-Balık Kentinin Yeri, Yapılış Tarihi ve Amacı Üzerine Değerlendirmeler”, Turkish Studies, c. 3-4, yaz 2008.
Aydın, Erhan, “Eski Türk Yazıtlarının Yazılış ve Dikilişleri Üzerine”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, G.Ü. Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi, güz 2007/1.
Aydın, Erhan, “Ötüken Adı ve Yeri Üzerine Düşünceler”, Turkish Studies, c. 2-4, güz 2007.
Barthold, V.V., Moğol İstilâsına Kadar Türkistan, (haz. H. Dursun Yıldız), Ankara, 1990.
Barthold, V.V., Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, (haz. İ. Aka- K.Y. Kopraman), Ankara, 2006.
Bayat, Fuzuli, Türk Mitolojik Sistemi I-II, İstanbul, 2007.
Bayat, Fuzuli, Türk Mitolojisine Giriş, İstanbul, 2007.
Bayat, Fuzuli, “Türk Mitolojisinde Dağ Kültü”, Folklor/Edebiyat Dergisi, c. 12, Sayı: 46, 2006-2.
Caferoğlu, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, 1993.
Çağatay, Saadet, “Türkçe Dini Tâbirler”, Necati Lugal Armağanı, s. 197, Ankara, 1968.
Eberhard, Wolfram, Çin Tarihi, Ankara, 1995.
Eberhard, Wolfram, Çin’in Şimal Komşuları, (çev. N. Uluğtuğ), Ankara, 1996.
Eberhard, Wolfram, “Toba’lar Etnik Bakımından Hangi Zümreye Girer? İlk Araştırmalar”; A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, c. 1, Sayı: 2, 1943.
Ekincikli, Mustafa., Tarih Araştırmaları Dergisi, TDAV Yayını, “Türk İnanç ve Dini Hayatın Tarihi Seyri”, sayı 74 27-46 yıl, Ekim 1991
Eliade, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, (çev. Lale Arslan), İstanbul, 2003.
Ergin, Muharrem, Gök Türk Abideleri, İstanbul, 2005.
Erkoç, H. İhsan, “Askeri Tarih Açısından Köl Tigin”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 26, Sayı: 1, 2006.
Esin, Emel, Türk Kültür Tarihi (İç Asya’daki Erken Safhalar), Ankara, 1985.
Esin, Emel, Türkistan Seyâhatnâmesi, Ankara, 1997.
Esin, Emel, “Orduğ-Başlangıçtan Selçuklulara Kadar Türk Hakan Şehri”, A.Ü. D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 10, 1968.
Esin, Emel, “Ötüken Yış (Türk Sanatında Ağaçlı Dağ Hakkında Notlar)”, Atsız Armağanı, İstanbul, 1976.
Gabain, A. Von, Eski Türkçe’nin Grameri, (çev. M. Akalın) Ankara, 2007.
Gabain, A. Von, “Kök-Türklerin Tarihine Bir Bakış I. Stepte Yaşayan Kök-Türkler 682-742”, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, (çev: Saadet Ş. Çağatay), c. 2, Sayı: 5, 1944.
Gömeç, Sadettin, “Ergenekun”, Orkun, Sayı: 79, 2004.
Gömeç, Sadettin, “Terhin Yazıtı’nın Tarihi Açıdan Değerlendirilmesi”, A.Ü. D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 28, c. 17.
Gömeç, Sadettin, “Moğolistan’daki Türk Anıtları Projesi Çalışmaları”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 202, 2003.
Gömeç, Sadettin, “ORKUN”, Orkun Dergisi, Sayı: 46, 2001.
Gömeç, Sadettin, “Ergenekon”, Orkun Dergisi, Sayı: 79, 2004.
Gömeç, Sadettin, “Oğuz Kağan’ın Kimliği, Oğuzlar ve Oğuz Kağan Destanları Üzerine Bir-İki Söz”, A.Ü. D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 35, c. 22.
Gömeç, Sadettin, “Şamanizm ve Eski Türk Dini”, PAÜ Eğitim Fak. Dergisi, Sayı: 4, 1998.
Gömeç, Sadettin, “Uygur Kağan Soyunun Problemleri”, H.Ü. Türkiyat Araştırmaları (Prof. Dr. Cihat Özönder’in Anısına), Sayı: 8, Ankara, 2008’- den ayrı basım.
Gömeç, Sadettin, “VII. ve VIII. Yüzyıl Yazıtlarına Göre Türklerde Ordu”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 141, 1998.
Grousset, Rene, Bozkır İmparatorluğu, (çev. R. Uzmen), İstanbul, 2006.
Gumilev, Lev Nikolayeviç, Eski Türkler, (çev. A. Batur), İstanbul, 2004.
Hannâme’ Necati Lugal Armağanı, Ankara, 1968.
Hoppal, Mihaly, “Sibirya Şamanizminde Doğa Tapınımı”, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, (çev. Gürbüz Erginer), c. 41-1, 2001.
Işık, Ramazan, “Türklerde Ağaçla İlgili İnanışlar ve Bunlara Bağlı Kültler”, Fırat Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 9-2, 2004.
İbrahim, Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, İstanbul, 2005.
İnan, Abdülkadir, Eski Türk Dini Tarihi, Ankara, 1976.
İnan, Abdülkadir, Makaleler ve İncelemeler, c. I-II, Ankara, 1998.
İnan, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara, 1986.
İslâm Ansiklopedisi, M.E.B. Yayınları.
İzgi, Özkan, Yen-Te Seyahatnâmesi, Ankara, 1989.
Kafesoğlu, İbrahim, Eski Türk Dini, Ankara, 1980.
Kafesoğlu, İbrahim, Türk Millî Kültürü, İstanbul, 2005.
Karatay, Osman, “Ötüken Yış Bahsine İlave: Varenglerin Yolundaki Rusya Dağları”, Aradeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı: 20, kış 2009.
Karatay, Osman, “Ötüken Yış: Dağ, Orman ve Ülke”, Omeljan Pritsak Armağanı, 2007.
Kırcı, Emine, “Türk Kültüründe Ateşle İlgili İnanışlar”, Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara, 1998.
Koçu, Reşat Ekrem, “Dağ Başındaki Garip Mezarlar”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 140, Ağustos 1998.
Korkmaz, Zeynep, “Eski Türkçe’deki Oğuzca Belirtiler”, A.Ü. D.T.C.F. Türkoloji Dergisi, c. 4, 1974.
Korkmaz, Zeynep, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, c. I, Ankara, 2005.
Kutadgu Bilig, (çev. R.R. Arat), İstanbul, 2006.
Kutlu, Özen, “Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 74, Ekim 1991.
Mahmut, Kaşgarlı, Divanü Lûgat-it-Türk, (çev. Besim Atalay), Ankara, 2006.
Mert, Osman, “Şaahar Tepesi ve Bölgede Bulunan Kaya Üstü Tasvir, Damga, Yazıt ve Kurganlar”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 40, Erzurum 2009.
Mirşan, Kâzım, “Erken Türk Tarihi Türk Takvimi ve Orhun Yazıtları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 138, 2002.
Mirşan, Kâzım, “Erken Türkçe Yazıtlar”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 212, 2004.
Okay, Bülent, “Çin Seddi’nin Yapılış Nedeni Hakkında Değişik Bir Görüş”, AÜ. D.T.C.F. Dergisi, c. 36, Sayı: 1-2, 1993.
Orazbay, Muhtarhan, “Tarihte Türkler ve İpek Yolu”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 92, Ekim 1994.
Ögel, Bahaeddin, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, c. I-II, Ankara, 1981.
Ögel, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1984.
Ögel, Bahaeddin, Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Ankara, 1979.
Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, c. I-II, Ankara, 1988.
Ögel, Bahaeddin, Türklerde Devlet Anlayışı, Ankara, 1982.
Özcan, Koray, “Orta Asya Türk Kent Modelleri Üzerine Bir Tipoloji Denemesi- VIII. Yüzyıldan XIII. Yüzyıla Kadar”, Gazi Ü. Müh. Mim. Fak. Dergisi, c. 20, no 2, 2005.
Özdemir, Hasan, “Dede Korkut’un Kişiliği İle İlgili Efsaneler”, A.Ü. D.T.C.F. Türkoloji Dergisi, c. 16, Sayı: 2, 2003.
Özerdim, Muhadderen, (V. Eberhard nezaretinde), “M.S. 4-5.nci Asırlarda Çin’in Şimalinde Hanedan Kuran Türklerin Şiirleri”, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, c. 2, Sayı: IX, 1943.
Özerdim, Muhadderen, “Uygurlar Devrinde Turfan-Karahoco Şehrinde Evler”, A.Ü. D.T.C.F. Dergisi, Sayı: 3-4, c. 16, 1958.
Pamir, Aybars, “Türklerin Geleneksel Dini Şamanizm’in Orta Asya Eski Türk Kamu Hukukuna Etkisi”, A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 52, Sayı: 4, s. 155-186, 2003.
Rasonyi, Laszlo, Tarihte Türklük, 4. baskı, Ankara, 1996.
Sertkaya, Osman F., “Yıs (Yış?)/Yisi/Yis/Yiş Kelimesi ve Akrabaları Üzerine”, S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi (A.B. Ercilasun Armağanı), No: 13, Bahar 2003.
Seyidov, M.A., “Eski Türk Kitabelerinde Yer-Sub Meselesi”, A.Ü. D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, (çev. Sadettin Gömeç), c. 18, Sayı: 29, 1996.
Shiratori, Kurakichi, “Kanghan Unvanının Menşeî”, T.T.K. Belleten, (çev. İ. Gökbakar), c. IX, Sayı: 36, 1945.
Sümer, Faruk, Eski Türklerde Şehircilik, Ankara, 1993.
Sümer, Faruk, Oğuzlar, TDAV Yay., İstanbul, 1999.
Sümer, Faruk, “Orhun Abideleri Kahramanı Gül Tekin (Köl Tigin) I”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 32, 1989.
Sümer, Faruk, “Orhun Abideleri Kahramanı Gül Tekin (Köl Tigin) II”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 33, 1989.
Sümer, Faruk, “Türk Destanları IV Ergenekon Destanı”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 64, 1992.
Şeşen, Ramazan, İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara, 2001.
Tarama Sözlüğü, T.D.K Yay., c. I-VII.
Taşağıl, Ahmet, Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, Ankara, 2004.
Taşağıl, Ahmet, Gök Türkler I, Ankara, 1995.
Taşağıl, Ahmet, “Kapgan Kağan Devrinde Gök-Türk-Çin Münasebetleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 65, Nisan 1990.
Togan, Zeki Velidî, Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1981.
Turan, Osman, On İki Hayvanlı Türk Takvimi, İstanbul, 2004.
Turan, Osman, “Eski Türklerde Okun Hukukî Bir Sembol Olarak Kullanılması”, Belleten, IX/35, s. 305-318, Temmuz 1945.
Yudahin, K.K., Kırgız Türkçesi Sözlüğü, c. I-II, Ankara, 1998.

APA	AYDEMİR A (2010). Ötüken ve Ötüken adı üzerine. , 197 - 222.
Chicago	AYDEMİR Adem Ötüken ve Ötüken adı üzerine. (2010): 197 - 222.
MLA	AYDEMİR Adem Ötüken ve Ötüken adı üzerine. , 2010, ss.197 - 222.
AMA	AYDEMİR A Ötüken ve Ötüken adı üzerine. . 2010; 197 - 222.
Vancouver	AYDEMİR A Ötüken ve Ötüken adı üzerine. . 2010; 197 - 222.
IEEE	AYDEMİR A "Ötüken ve Ötüken adı üzerine." , ss.197 - 222, 2010.
ISNAD	AYDEMİR, Adem. "Ötüken ve Ötüken adı üzerine". (2010), 197-222.

APA	AYDEMİR A (2010). Ötüken ve Ötüken adı üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları, 94(187), 197 - 222.
Chicago	AYDEMİR Adem Ötüken ve Ötüken adı üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları 94, no.187 (2010): 197 - 222.
MLA	AYDEMİR Adem Ötüken ve Ötüken adı üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları, vol.94, no.187, 2010, ss.197 - 222.
AMA	AYDEMİR A Ötüken ve Ötüken adı üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları. 2010; 94(187): 197 - 222.
Vancouver	AYDEMİR A Ötüken ve Ötüken adı üzerine. Türk Dünyası Araştırmaları. 2010; 94(187): 197 - 222.
IEEE	AYDEMİR A "Ötüken ve Ötüken adı üzerine." Türk Dünyası Araştırmaları, 94, ss.197 - 222, 2010.
ISNAD	AYDEMİR, Adem. "Ötüken ve Ötüken adı üzerine". Türk Dünyası Araştırmaları 94/187 (2010), 197-222.