Yıl: 2021 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 295 - 314 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33460/beuifd.925360 İndeks Tarihi: 10-08-2022

Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu

Öz:
Muhammed Âbid el-Câbirî, Arap/İslâm kültürü üzerine yapısalcı analizleri ve yapı bozum çalışmaları ile tanınmış bir düşünürdür. Post sömürge dönemi aydını olarak Câbirî’nin çalışmalarının ana teması onun kriz durumu olarak nitelendirdiği geri kalmışlık sorunu olmuştur. Câbirî kriz durumunu aşmaya yönelik Arap/İslâm kültürünün yeni bir okumasını önerir. Onun bu önerisi, Arap/İslâm düşüncesinde bilimsel gelişmeleri sağlayacak yeni bir epistemolojik metodoloji inşa etmeye matuftur. Arap/İslâm kültürel mirasını yapısalcılık aracılığıyla analiz eden Câbirî, homojen bir bütünlük olarak gördüğü geleneği yapı bozuma tabi tutarak eleştirmiş ve geleneğin ideolojik olarak inşa edildiğini göstermek amacıyla rasyonalite lehine değersizleştirmiştir. Fakat onun yapı bozumu geleneğin topyekûn yadsınması anlamına gelmez. Câbirî’nin Yeniden Yapılanma olarak ifade ettiği metodolojik inşa Arap/İslâm aklının rasyonel unsurlarının yeniden keşfi ve evrensel akılla ilişkili olarak yapılandırılmasını ifade eder. Bu makalede, Câbirî’nin söz konusu önerisinin yapı ve akıl özelinde Derrida’cı yapı bozum çerçevesinde eleştirisi amaçlanmaktadır. Bu eleştiri yoluyla Câbirî’nin yapı olarak analiz ettiği bütünlüğün bir kurgu olduğu ve bu kurgudaki teorileştirme girişiminin, birçok faktörün ihmal edilişi ve bu faktörlerin oyunu olarak nitelendirilebilecek bir sonucun, teorileştirmeye kurban edildiği ifade edilecektir. Ayrıca Câbirî’nin evrensel akıl olarak gördüğü akıl kabulüyle Batı metafizik geleneğinin özcülüğü ve logosentrizmine eklemlendiğinin açığa çıkarılması hedeflenmiştir. Câbirî’nin yeniden yapılanma projesi Batı metafizik geleneğine eklemlenme suretiyle söz konusu geleneğe içkin bütün problemlere malul görünmektedir
Anahtar Kelime: el-Câbirî Yapı Gelenek Yeniden Yapılanma Derrida Yapı Bozum

Deconstruction of Al-Jabrî’s Epistemological Reconstruction Project

Öz:
Mohammed Abed al-Jabrî is a well-known thinker for his structuralist analyses and deconstruction studies on Arab/Islamic culture. As a post-colonial period intellectual, the main theme of Jabri’s work has been the question of underdevelopment, which he describes as a crisis. Jabrî suggests a new reading of Arab/Islamic culture aimed at overcoming the crisis. His proposal is aimed at building a new epistemological methodology that will enable scientific developments in Arab/Islamic thought. By analyzing the Arab/Islamic cultural heritage through structuralism, Jabiri criticized the tradition, which he saw as homogeneous integrity, by subjecting it to deconstruction and devalued it in favor of rationality in order to show that the tradition was ideologically built. But his deconstruction does not mean a total negation of tradition. The methodological construction, which Jabrî expresses as Reconstruction, refers to the rediscovery of the rational elements of the Arab / Islamic reason and its reconstruction concerning the universal reason. This article aims to criticize Jabrî’s proposal in the framework of Derrida’s deconstruction in structure and reason. Through this criticism, it will be stated that the integrity that Jabrî analyzes as a structure is fiction and that the attempt to theorize in this fiction is a sacrifice to theorize a result that can be characterized as the neglect of many factors and the game of these factors. Besides, it was aimed to reveal that Jabrî articulated the essentialism and logocentrism of the Western metaphysical tradition with his acceptance of reason, which he considered the universal reason. Jabrî’s reconstruction project seems to have been incorporated into the Western metaphysical tradition, disabling all the problems of this tradition.
Anahtar Kelime: al-Jabrî Structure Tradition Reconstruction Derrida Deconstruction

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktay, Yasin. “Aklın Sosyolojik Soykütüğü: Soy Akıldan Tarihsel ve Toplumsal Akla Doğru”. Toplum ve Bilim, 82 (1999), 114-140.
  • Belsey, Catherine. Postyapısalcılık. çev. Nursu Özge. Ankara: Dost Yayınları, 2013.
  • Derrida, Jacques. Gramatoloji. çev. İsmet Berkan. Ankara: Bilgesu Yayınları, 2017.
  • Derrida, Jacques. “Differance”. çev. Önay Sözer. Toplumbilim, Jacques Derrida Özel Sayısı, 10 İstanbul: Bağlam Yayınları, 1999.
  • Derrida, Jacques. “İnsan Bilimlerinin Söyleminde Yapı, Gösterge ve Oyun”. çev. Özkan Gözel. Toplumbilim, Jacques Özel Sayısı, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1999, 49-61.
  • Ebu Rābī’, İbrahim M. İslamî Hareketin Entelektüel Kökenleri. çev. M. Ali Demirci, İstanbul: Yöneliş Yayınları, 2001.
  • Ebu Rābī’, İbrahim M. Çağdaş Arap Düşüncesi. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
  • Câbirî, Muhammed Âbid el-. Arap/İslâm Kültürünün Akıl Yapısı. çev. Burhan Köroğlu ve dğr., İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
  • Câbirî, Muhammed Âbid el-. el-Müsakkafün el- Arab Fi’l- Hadârati’l- Arabiyye. Beyrut: Merkezü Dirâsâti’l- Vihdati’l- Arabiyye, 1995.
  • Câbirî, Muhammed Âbid el-. Felsefi Mirasımız ve Biz. çev. A. Sait Aykut. İstanbul, Kitabevi Yayınları, 2003.
  • Câbirî, Muhammed Âbid el-. Arap/İslâm Aklının Oluşumu. çev. İbrahim Akbaba. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
  • Câbirî, Muhammed Âbid el-. Çağdaş Arap Düşüncesinde Yeniden Yapılanma. çev. Ali ihsan Pala - Mehmet Şirin Çıkar. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2001.
  • Filali-Ansari, Abdou. “Can Modern Rationality Shape a New Religiosity? Mohamed Abed Jabri and the Paradox of Islam and Modernity”., Islam and Modernity, Muslim Intellectuals Respond, ed. John Cooper, Ronald L. Nettler, Mohamed Mahmoud. (New York and London: I. B. Tauris Publishers, 2000), 156-71.
  • Halid Şiyab, Muhammed. “Kıratu’l-ebistemuluciyyetu’l-li’t-türasi inde Muhammed Abid el Cabiri”. Dirâsât, Ulûmu’l-insaniyye, ve’l-ictimaiyye. 39/3, Ürdün: 2012.
  • Hekman, Susan. Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik. çev. Hüsamettin Arslan - Bekir Balkız, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
  • Jebari, Idriss. “An Intellectual Between the Maghreb and the Mashreq: Mohammed Abed al-Jabri and the Location of Thought”, in: Islam, State, and Modernity Mohammed Abed al-Jabri and the Future of the Arab World, Ed. Zaid Eyadat, Francesca M. Corrao, Mohammed Hashas, Palgrave Macmillan USA, (2018).
  • Keskin, İbrahim. “Muhammed Âbid El-Câbirî’de Batı Dışı Modernleşme ya da Modernleşmenin Milli İmkânı”. Yakın Doğu Üniversitesi İslâm Tetkikleri Merkezi Dergisi. 2/ 2 (2016), 49-64.
  • Keskin, İbrahim. “Dekonstrüksiyondan Rekonstrüksiyona, İslâm Düşüncesinin Çağdaş İnşası, Câbirî Örneği”. TYB Akademi. 2/4 (2012), 77-92.
  • Keskin, İbrahim. Yapısalcı Yabancılaşma. Câbirî’nin İslâm Düşüncesinin Analizinin Eleştirisi, İstanbul: DBY Yayınları, 2021.
  • Kigar, Sam. “Arguing the Archive: Ṭāhā ʿAbd al-Raḥmān, Muḥammad ʿĀbid al-Jābirī, and the Future of Islamic Thought”. Comparative Islamic Studies, 11/1 (2015), 5-33.
  • Küçükalp, Kasım. Jacques Derrida, Felsefenin Dekonstrüksiyonu. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2020.
  • Leach, Edmund. Lévi-Strauss, çev. Ayla Ortaç. İstanbul: Afa Yayınları, 1985.
  • Mahmud, İbrahim. el-Binyeviyye ve Tecelliyâtuha fi’l-Fikri’l-Arabiyyi’l-Muasır. Dımaşk, 1994. Şiyab, Muhammed Halid. “Kıratu’l-ebistemuluciyyetu’l-li’t-türasi içinde Muhammed Abid el-Cabiri”. Dirâsât, Ulûmu’l-insaniyye, ve’l-ictimaiyye. 39/3 (Ürdün 2012).
  • Ulukütük, Mehmet. İslâm Düşüncesinde Din ve Akıl: Câbirî Özelinde Epistemolojik Bir Soruşturma. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
  • Ulukütük, Mehmet. “Çağdaş İslâm Düşüncesinde Din-Akıl İlişkilerini Gelenek-Modernlik İlişkileri Bağlamında Okumanın Sorunları: Câbirî Özelinde Eleştirel Bir Soruşturma”. Muhafazakâr Düşünce Dergisi. 48 (2016), 11-39.
APA KESKIN I (2021). Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. , 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
Chicago KESKIN IBRAHIM Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. (2021): 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
MLA KESKIN IBRAHIM Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. , 2021, ss.295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
AMA KESKIN I Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. . 2021; 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
Vancouver KESKIN I Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. . 2021; 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
IEEE KESKIN I "Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu." , ss.295 - 314, 2021. 10.33460/beuifd.925360
ISNAD KESKIN, IBRAHIM. "Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu". (2021), 295-314. https://doi.org/10.33460/beuifd.925360
APA KESKIN I (2021). Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 8(1), 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
Chicago KESKIN IBRAHIM Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 8, no.1 (2021): 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
MLA KESKIN IBRAHIM Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.8, no.1, 2021, ss.295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
AMA KESKIN I Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 8(1): 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
Vancouver KESKIN I Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2021; 8(1): 295 - 314. 10.33460/beuifd.925360
IEEE KESKIN I "Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu." BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 8, ss.295 - 314, 2021. 10.33460/beuifd.925360
ISNAD KESKIN, IBRAHIM. "Câbirî’nin Epistemolojik Yeniden Yapılanma Projesinin Yapı Bozumu". BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/1 (2021), 295-314. https://doi.org/10.33460/beuifd.925360