Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması
Yıl: 2010 Cilt: 9 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 39 - 65 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması
Öz: “Gerekçelendirme, doğru inancı bilgi yapar mı?” ve “Kesin bilgi mümkün müdür?” soruları epistemolojinin temel tartışmalarıdır. Chisholm bunlara “epistemik seviyeler” kavramsallaştırması ile cevap verir ve bilginin kesinlik açısından aşamalı olduğunu ileri sürer. Farabî de bilginin inanç, doğruluk ve gerekçelendirme şeklindeki asgarî üç koşulundan sonra kesin bilgiye (yakîn) kademeli olarak ulaşıldığını ileri sürer. Her iki filozof bilgiyi kesinlik açısından derecelere ayırır. Bu makalede bilginin kesinlik koşulları, iki filozof mukayese edilerek ortaya koyulacaktır. Kesinlik koşulları, gerekçelendirmeye bağlanır. Bu nedenle Farabî ve Chisholm’un gerekçelendirme düşünceleri de ele alınacaktır. Sonuçta iki düşünürün bazı farklı görüşlere rağmen bilgi konusunda ortak bir zihin yapısına sahip olduğu ortaya koyulacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
Justification, epistemological levels and certainty: A comparative study of al-Fārābī and Chisholm
Öz: The questions “Is justification making true belief into knowledge?” and “Is certainty possible?” are two of the fundamental questions of epistemology. Chisholm answers these questions through the conceptualization “epistemic levels” and argues that knowledge has a gradual and hierarchic nature in terms of certainty. Al-Fārābī argues that certain knowledge can be attained gradually and accepts tripartite knowledge definition including belief, truth and justification. Both philosophers gradate the kinds of knowledge in terms of certainty. In this article, the conditions of epistemological certainty will be examined by comparing the views of the two philosophers. The conditions of certainty rest on justification. Therefore, the way al-Fārābī and Chisholm looked at the question of justification will also be examined. In conclusion, it will be set forth that the two philosophers have a common mentality of knowledge, though they hold different ideas concerning the other issues.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aristoteles, Fizik, çev.: Saffet Babür, YKY, İstanbul 1997.
- Aristoteles, Metafizik, çev.: Ahmet Arslan, Sosyal Yay., İstanbul 1996.
- Aristotle, “Demonstrative Knowledge and Its Starting Points”, Posterior Analytics – Western Philosophy: An Anthology, çev.: John Cottingham, Editör: John Cottingham, Blackwell, Oxford, 1996.
- Berlin, Isaiah, “Empirical Propositions and Hypothetical Statements”, Concepts and Categories: Philosophical Essays, Editör: Henry Hardy, Princeton University Press, 1999.
- Black, Deborah L., “Knowledge (‘Ilm) and Certitude (Yaqin) in Al‐Farabi’s Epistemology”, Arabic Sciences and Philosophy, 2006, sayı: 16/1.
- Chisholm, Roderick M., The Foundations of Knowing, The University of Minnesota Press, Minneapolis 1983.
- Chisholm, Roderick M., The Problem of the Criterion, Marquette University Press, Marquette 1973.
- Chisholm, Roderick M., Theory of Knowledge, Third Edition, Prentice‐Hall, New Jersey 1989.
- Cling, Andrew D., “Epistemic Levels and the Problem of the Criterion”, Philosophical Studies, 1997, sayı: 88.
- Çüçen, A. Kadir, Bilgi Felsefesi, Asa Kitapevi, Bursa, 2009.
- el‐Farabî, Ebu Nasr, Kitâbu’l‐Burhan, çev.: Ömer Türker, Ömer Mahir Alper, Klasik Yayınları, İstanbul 2008.
- el‐Farabî, Ebu Nasr, Şerâitu’l‐Yakîn, çev.: Mübahat Türker‐Küyel, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1990.
- Feldman, Richard, “Knowing That One Knows” Philosophical Review, 1981, sayı: 90.
- Gettier, Edmund L., “Is Justified True Belief Knowledge”, Analysis, 1963, sayı: 23.
- Grünberg, Teo, “Bilgi ve Bilim Felsefesi”, DTCFFAE Araştırma Dergisi, 1971, c. IX.
- Grünberg, Teo, “Temel Önerme”, Felsefe Arkivi, 1962, sayı: 13.
- Grünberg, Teo, Epistemik Mantık, ODTÜ Yay., 1971.
- Haklı, Şaban, İslâm Felsefesinde Metafizik Bilgi, İmkânı ve Değeri, Lider Matbaacılık, Çorum 2008.
- Lehrer, Keith ve Quillen, Keith, “Chisholm on Certainty”, Roderick M. Chisholm, Editör: Radu J. Bogdan, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht, 1986.
- Lucey, Kenneth G., “Scales of Epistemic Appraisal”, Philosophical Studies, 1976, sayı: 29.
- Plantinga, Alvin, Warrant: The Current Debate, Oxford University Press, New York 1993.
- Platon, “Menon”, Diyaloglar, çev.: Adnan Cemgil, Remzi Kitapevi, İstanbul 1989.
- Platon, Theaitetos, çev.: Macit Gökberk, MEB Yay., İstanbul 1997.
- Reçber, Mehmet Sait, “Plantinga, Bilgi ve Doğru İşlevselcilik”, Felsefe Dünyası, 2003, sayı: 38.
- Türker‐Küyel, Mübahat, “Farabî’nin ‘Şerâitu’l‐Yakîn’i: Giriş”, Şerâitu’l‐Yakîn, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1990.
- Van Ditmarsch, Hans P., “Logical Fragments in Ibn Khaldun’s Muqaddimah”, The Unity of Science in the Arabic Tradition: Science, Logic, Epistemology and Their Interactions, editörler: Shahid Rahman, Tony Street ve Hassan Tâhirî, Springer 2008.
| APA | BAŞDEMİR H (2010). Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. , 39 - 65. |
| Chicago | BAŞDEMİR Hasan Yücel Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. (2010): 39 - 65. |
| MLA | BAŞDEMİR Hasan Yücel Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. , 2010, ss.39 - 65. |
| AMA | BAŞDEMİR H Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. . 2010; 39 - 65. |
| Vancouver | BAŞDEMİR H Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. . 2010; 39 - 65. |
| IEEE | BAŞDEMİR H "Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması." , ss.39 - 65, 2010. |
| ISNAD | BAŞDEMİR, Hasan Yücel. "Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması". (2010), 39-65. |
| APA | BAŞDEMİR H (2010). Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(17), 39 - 65. |
| Chicago | BAŞDEMİR Hasan Yücel Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9, no.17 (2010): 39 - 65. |
| MLA | BAŞDEMİR Hasan Yücel Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.9, no.17, 2010, ss.39 - 65. |
| AMA | BAŞDEMİR H Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2010; 9(17): 39 - 65. |
| Vancouver | BAŞDEMİR H Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2010; 9(17): 39 - 65. |
| IEEE | BAŞDEMİR H "Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9, ss.39 - 65, 2010. |
| ISNAD | BAŞDEMİR, Hasan Yücel. "Gerekçelendirme, epistemik seviyeler ve kesin bilgi: Farabî ve Chisholm karşılaştırması". Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/17 (2010), 39-65. |
