Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı
Yıl: 2022 Cilt: 57 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 68 - 82 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 İndeks Tarihi: 16-08-2022
Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı
Öz: Petrol ve doğalgaz, enerji ihtiyacının karşılanmasında kullanılan önemli kaynaklardandır. Fosil yakıtların yoğun kullanılması, sadece kıt kaynakların tükenmesine neden olmamakta, çevreye zararlı gazlar da oluşturmaktadır. Gündelik hayatta yoğun olarak kullanılan benzinli ve dizel araçlara hükümetlerce getirilen vergilendirmeler, bu tür araçların sınırlı kaynakları tüketiyor olması ve artan çevre bilinci gibi nedenlerle, bireylerin ve üreticilerin tercihleri hibrit ve elektrikli otomobiller olmaya başlamıştır. Bu çalışmada, tüketici ve karar alıcıların çeşitli özelliklere sahip elektrikli otomobil alternatiflerinden en uygununu seçebilmeleri için yenilikçi bir yaklaşım sunulmuştur. Yöntem olarak çok kriterli karar verme tekniklerinden SD ve MULTIMOORA kullanılmıştır. SD ile yapılan değerlendirmede en önemli ilk 2 kriter aracın torku ve DC şarj süresidir. En az öneme sahip son 2 kriter ise menzil ve azami hızdır. MULTIMOORA ile alternatiflerin sıralanmasında Hyundai Kona 150 kW birinci sıradaki, Renault ZOE ise beşinci sıradaki alternatiftir. Çalışma, elektrikli otomobil seçimindeki kriterler ve güncel alternatiflerin değerlendirilmesi açısından yenilikçi olup ileriki çalışmalara öncü olacak kapsamdadır.
Anahtar Kelime: Electric Car Selection with Multi-Criteria Decision-Making Techniques: SD-MULTIMOORA Approach
Öz: Oil and natural gas are important in meeting energy needs. The intensive use of fossil fuels is responsible for the depletion of scarce resources and also emits harmful gases. Due to the government’s taxation on gasoline and diesel vehicles, the consumption of limited resources and the increasing environmental awareness including the preferences of individuals and manufacturers, have led to increasing interest in hybrid and electric vehicles. This study presents an innovative approach for consumers and decision-makers to choose the best electric car alternatives. SD and MULTIMOORA, multi-criteria-decision-making techniques, were used as methods. The first 2 important criteria in the evaluation made with SD are the vehicle's torque and DC charging time. The last 2 criteria of least importance are range and top speed. In the ranking of alternatives with MULTIMOORA, Hyundai Kona 150kW is the first alternative and Renault-ZOE is the fifth alternative. The study is innovative due to the criteria for choosing electric cars and the evaluation of current alternatives. Therefore it falls within the scope of being a pioneer for future studies.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aksoy, E., Ömürbek, N., & Karaatlı, M. (2015). AHP temelli MULTIMOORA ve COPRAS yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri’nin performans değerlendirmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(4), 1-28.
- Alakaş, H. M., Yazıcı, E., Cebeci, S., Yılmaz, E.E. & Eren, T. (2021). Toplu Ulaşım Sistemlerinde Araç Tipi Seçimi: Kırıkkale Kampüs Hattı Örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 269-287.
- Aytekin, A. (2016). Hastaların Hastane Tercihinde Etkili Kriterler ve Hastanelerin MULTIMOORA ile Sıralanması: Eskişehir Örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4(4), 134-143.
- Babacan, A. (2020). Türkiye’de Orta Gelir Grubuna Yönelik Otomobil Seçimi: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi Olarak Vikor Yöntemi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 293-307.
- Baležentis, A., Baležentis, T., & Brauers, W. K. (2012). Personnel selection based on computing with words and fuzzy MULTIMOORA. Expert Systems with applications, 39(9), 7961-7967.
- Ceyhan, İ. F., & Demirci, F. (2017). MULTIMOORA Yöntemiyle Finansal Performans Ölçümü: Leasing Şirketlerinde Bir Uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 277-296.
- Demircioğlu, M., & Coşkun, İ. T. (2018). CRITIC-MOOSRA Yöntemi ve UPS Seçimi Üzerine bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.
- Gavcar, E., & Kara, N. (2020). Elektrikli Otomobil Seçiminde Entropi ve TOPSIS Yöntemlerinin Uygulanması. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 351-359.
- Gelen, M.B. (2018). Çok Amaçlı Çizelgeleme Probleminin Genetik-Multimoora Hibrit Algoritması İle Çözümü. Sakarya Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
- Hamurcu, M., & Eren, T. (2018). Yüksek Kapasiteli Elektrikli Otobüslerin Seçiminde Hibrit Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması. Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, 1-10.
- Türe, H., Koçak, D., & Doğan, S. (2017). MULTIMOORA Yöntemi ile Ülke Riski Değerlendirmesi.
- Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 824-844.
- Işık, Ö., & Koşaroğlu, M. (2020). Analysis of the Financial Performance of Turkish Listed Oil Companies Through the Application of SD and MAUT Methods. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(3), 1395-1411
- Karaca, T. (2011). Proje Yönetiminde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerini Kullanarak Kritik Yolun Belirlenmesi. Gazi Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 133.
- Kılıç, O., & Çerçioğlu, H. (2016). TCDD İltisak Hatları Projelerinin Değerlendirilmesinde Uzlaşık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1).
- Koşaroğlu, Ş. M. (2020). Bist’te İşlem Gören Bankaların Performanslarının SD ve EDAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 406-417.
- Maheshwari, N., Choudhary, J., Rath, A., Shinde, D., & Kalita, K. (2021). Finite Element Analysis and Multi-criteria Decision-Making (MCDM)-Based Optimal Design Parameter Selection of Solid Ventilated Brake Disc, Journal of The Institution of Engineers (India): Series C, 102(2), 349-359.
- Ömürbek, N., & Aksoy, E. (2017) Ulusal Verimlilik İstatistiklerine Göre İmalat Sektörlerinin Performansının Değerlendirmesinde Multi-Moora Yönteminin Uygulanması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-19.
- Önay, O., & Çetin, E. (2012). Turistik Yerlerin Popülaritesinin Belirlenmesi:İstanbul Örneği. İsletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, (72), 90-109.
- Rani, P., Mishra, A. R., Krishankumar, R., Ravichandran, K. S., & Kar, S. (2021). Multi-Criteria Food Waste Treatment Method Selection Using Single-Valued Neutrosophic-CRITICMULTIMOORA Framework. Applied Soft Computing, 111, 107657.
- Sakthivel, G., Ilangkumaran, M., Nagarajan, G., Raja, A., Ragunadhan, P. M., & Prakash, J. (2013). A Hybrid MCDM Approach for Evaluating an Automobile Purchase Model. International Journal of İnformation And Decision Sciences, 5(1), 50-85.
- Taş, A., Yılmaz, L., & Ergör, Z. B. (2021), Logistics Location Selection in Migration Management: an Analysis of Aegean Region. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(2), 682-697.
- Ulutaş, A., & Karaköy, Ç. (2019). G-20 Ülkelerinin Lojistik Performans Endeksinin Çok Kriterli Karar Verme Modeli İle Ölçümü. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 71- 84.
- Ünal, E.A. (2019). Özel Sermayeli Ticari Bankalarının Finansal Performansının SD ve WASPAS Yöntemleri İle Ölçülmesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(3), 384-400.
- Yavaş, M., Ersöz, T., Kabak, M., & Ersöz, F. (2014). Otomobil Seçimine Çok Kriterli Yaklaşım Önerisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(4), 110-118.
- Yedla, S., & Shrestha, R. M. (2003). Multi-criteria Approach for the Selection of Alternative Options for Environmentally Sustainable Transport System in Delhi. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 37(8), 717-729.
- Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J., Razavi Hajiagha, S.H., & Hashemi, S.S. (2015). The Interval- Valued Intuitionistic Fuzzy MULTIMOORA Method for Group Decision Making in Engineering. Mathematical Problems in Engineering, 2015, 1-13.
| APA | ÇOŞKUN İ (2022). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. , 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| Chicago | ÇOŞKUN İbrahim Tolga Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. (2022): 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| MLA | ÇOŞKUN İbrahim Tolga Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. , 2022, ss.68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| AMA | ÇOŞKUN İ Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. . 2022; 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| Vancouver | ÇOŞKUN İ Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. . 2022; 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| IEEE | ÇOŞKUN İ "Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı." , ss.68 - 82, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| ISNAD | ÇOŞKUN, İbrahim Tolga. "Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı". (2022), 68-82. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| APA | ÇOŞKUN İ (2022). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57(1), 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| Chicago | ÇOŞKUN İbrahim Tolga Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57, no.1 (2022): 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| MLA | ÇOŞKUN İbrahim Tolga Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, vol.57, no.1, 2022, ss.68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| AMA | ÇOŞKUN İ Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(1): 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| Vancouver | ÇOŞKUN İ Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(1): 68 - 82. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| IEEE | ÇOŞKUN İ "Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı." Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57, ss.68 - 82, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
| ISNAD | ÇOŞKUN, İbrahim Tolga. "Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57/1 (2022), 68-82. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1735 |
