Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine
Yıl: 2010 Cilt: 28 Sayı: Sayfa Aralığı: 159 - 170 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022
Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine
Öz: Bu çalışmada, Kutadgu Bilig’in 5799. beyitinde geçen ve bir hapax legomenon olan yaŋsaġuçıkelimesi Klasik Moğolca yangsagh ve Mançuca nanggişa- kelimelerinin yardımıyla açıklanarakkelimenin etimolojisi yapılacaktır. Yaŋsaġuçı kelimesinin *yaŋsa- fiil gövdesinden, *yaŋsa-fiilinin ise –Us eki ile *yaŋ- fiil kökünden türetilmiş olan yaŋus sıfatından geldiği ve söz konu- su kelimenin “dalkavuk” anlamını taşıdığı gösterilecektir. Sonuç olarak, beyit yeniden anlam- landırılacak ve yorumlanacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
On the Lexeme Yaŋsaguçı in Qutadgu Bilig
Öz: This article discusses a hapax legomenon which occurs in the 5799th couplet of Qutadgu Bilig.The lexeme will be etymologized anew by means of Written Mongolian yangsagh and Manchunanggiša-. Yaŋsagučı is derived from the verbal stem *yaŋsa- which itself is derived from theadjective yaŋus. Yaŋus which comes from *yaŋ- is only once attested in the YenisseiInscriptions. It will also be shown that the word yangsagh actually means “flatterer”. In theconclusion, a new translation and interpretation of the couplet will be given.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Diğer Erişim Türü: Erişime Açık
- ARAT, Reşid Rahmeti (2006), Yusuf Has Hacib: Kutadgu Bilig, İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
- ARAT, Reşid Rahmeti (1974), Yusuf Has Hacib: Kutadgu Bilig - Çeviri, 2. baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- ATALAY, Besim (1945), Et-Tuhfet-üz-Zekiyye fil-Lûgat-it-Türkiyye, İstanbul, TDK Yayınları.
- BENZING, Johannes (1955), Die tungusischen Sprachen: Versuch einer vergleichenden Grammatik, Wiesbaden, Franz Steiner Verlag.
- CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford, Clarendon.
- DANKOFF, Robert (1983), Wisdom of Royal Glory: A Turco-Islamic Mirror for Princes, Chicago, The University of Chicago.
- DANKOFF, Robert, KELLY, James (1982-1985), Mahmūd al-Kāšgarī: Compendium of the Turkic Dialects (Diwān Lugat at-Turk), Parts I-III, Cambridge, Harvard University Printing Office.
- DOERFER, Gerhard (1985), Mongolo-Tungusica, Wiesbaden, Harrassowitz.
- DTS = Drevnetyurkskiy Slovarʹ (1969), Leningrad, Nauk.
- ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, I-II, Wiesbaden, Harrassowitz.
- İZBUDAK, Velet (1989), El-İdrak Haşiyesi, 2. Baskı, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
- LESSING, Ferdinand D (1995), Mongolian-English Dictionary, Bloomington, The Mongolia Society.
- NAUTA, Ane (1972), “Rhotazismus, Zetazismus und Betonung im Türkischen”, CAJ, XVI, s. 1-13.
- NORMAN, Jerry (1967), A Concise Manchu-English Lexicon, Seattle/London, University of Washington Press.
- ÖZYETKİN, A. Melek (2001), Ebu Hayyan, Kitabu’l-İdrak li Lisani’l-Etrak, Fiil: Tarihî- Karşılaştırmalı Bir Gramer ve Sözlük Denemesi, Ankara, KÖKSAV, Tengrim Türklük Bilgisi Araştırmaları Dizisi: 3.
- ORKUN, H. N. (1994), Eski Türk Yazıtları, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
- Tarama Sözlüğü (1972), Cilt VI (U-Z), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEZCAN, Semih (1981), “Kutadgu Bilig Dizini Üzerine”, Belleten, XLV, Sayı 178, Ankara, s. 23-78.
- KTS = TOPARLI, Recep, VURAL, Hanifi, KARAATLI, Recep (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
- TSINTSIUS, Vera İ. (1975-77), Sravnitelnıy Slovarʹ Tunguso-Manʹjurskih Yazıkov, c. I-II, Leningrad, Nauka.
- VASIL’EV, D. D. (1983), Korpus Tyurksih Runiçeskih Pamyatnikov Basseyna Yeniseya, Leningrad.
- Yeni Tarama Sözlüğü (1983), Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ZAHAROV, Ivanom (1875), Polnyi manchzhursko-russkii slovarʹ. St. Petersburg.
| APA | Unal O (2010). Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. , 159 - 170. |
| Chicago | Unal Orcun Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. (2010): 159 - 170. |
| MLA | Unal Orcun Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. , 2010, ss.159 - 170. |
| AMA | Unal O Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. . 2010; 159 - 170. |
| Vancouver | Unal O Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. . 2010; 159 - 170. |
| IEEE | Unal O "Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine." , ss.159 - 170, 2010. |
| ISNAD | Unal, Orcun. "Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine". (2010), 159-170. |
| APA | Unal O (2010). Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28(), 159 - 170. |
| Chicago | Unal Orcun Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 28, no. (2010): 159 - 170. |
| MLA | Unal Orcun Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.28, no., 2010, ss.159 - 170. |
| AMA | Unal O Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2010; 28(): 159 - 170. |
| Vancouver | Unal O Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2010; 28(): 159 - 170. |
| IEEE | Unal O "Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine." Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 28, ss.159 - 170, 2010. |
| ISNAD | Unal, Orcun. "Kutadgu Bilig’de geçen Yaŋsaguçı kelimesi üzerine". Türkiyat Araştırmaları Dergisi 28/ (2010), 159-170. |
