TY  - JOUR
TI  - Tarımsal Üretim Problemlerinin Çözümünde Dini Tutum ve Davranışların Analizi
AB  - Bu çalışma, kırsal yaşam ve tarımsal faaliyette bulunan çiftçilerin dinsel tutum ve davranışlarının tarımsal problemlerin çözümüne etkisini Antalya örnekleminde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çiftçilerin eylem ve tutumları üzerinden dinsel zihniyetleri ise tarım algıları, tarımsal üretim problemleri ve dini tutumlar ölçekleri bağlamında analiz edilmiştir. Tarımsal üretim problemlerin çözümünde dinsel zihniyet, tarımsal faaliyetlerin değişimi üzerinden gelişen sosyal sorunlar ve tavır alışlarla bağlantılı bir konudur. Teknolojik değişimlerle birlikte yapısal bir dönüşüm geçiren çiftçilik, bugün üretim-sağlık denkleminde en çetrefilli dönemini yaşamaktadır. Tohumların ıslahı, toprağın analizi, üretim sürecindeki ilaçlama geleneksel formdan modern bir forma taşınmış; bu durum, ürün ve üretene yönelik güven problemini doğurmuştur. Dini tutumların tarımsal üretim problemlerinin çözümüne etkisi nedir? sorusunu merkeze alan çalışmamızda veriler, Antalyalı çiftçiler ile yüz yüze görüşülerek anket yoluyla elde edilmiş ve tarım algısı, tarımsal üretim problemleri ve dini tutum şeklinde üç ölçek geliştirilmiştir. Tarım algısı ölçeği, çiftçilerin toprak, meslek ve teknoloji algıları üzerinden üç boyutla ele alınırken dini tutum ölçeği kader, halk inanışları, geleneksel uygulamalar ve fıkhî kurallar üzerinden dört boyutla ele alınmıştır. Tarımsal üretim problemleri ölçeği ise tek boyutlu olarak ele alınmıştır. Her üç ölçek özelinde toplanan veriler standart sapma ve ortalama, yapısal eşitlik modellemesi (YEM) tekniklerinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli çerçevesinde dört hipotez geliştirilmiş ve bu hipotezler test edilmiştir. Yapısal eşitlik modeli temelinde ileri sürülen hipotezlerin hepsinde anlamlı ilişki bulunmuş ve her biri yordamıştır. Bu sonuçlara göre kader algısı tarım algısındaki varyansın % 17’sini ve dini tutum algısındaki varyansın da % 12’sini açıklamaktadır. Diğer yordayıcı değişkenler olarak tarım algısı etik problemlerdeki varyansın % 31’ini açıklarken dini tutum algısının etik problemlerdeki varyansın % 6’sını açıkladığı görülmektedir. Elde edilen bulgulardan hareketle çiftçilerde kader algısının tarım algısını ve dini tutum algısını anlamlı düzeyde yordadığı ve bu iki değişkenin de ayrı ayrı olarak etik problemler üzerinde anlamlı düzeyde yordayıcı bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Tarımsal faaliyet ve üretim sürecinde ortaya çıkan problemlerin çözümünde yapısal eşitlik modeli düzleminde ilişkilendirilen dinsel zihniyetin en başında kader algısı gelmektedir. Kader algısında çiftçiler, belirsizliğe bazen de çaresizliğe karşı dinsel bir zemine tutunma anlamında kutsalla her daim zihinsel bir bağ oluşturmaktadırlar. Tarımsal faaliyetler her ne kadar yapısal dönüşümler geçirse de doğa ve iklim şartlarından bağımsız değildir. Çiftçilerin tarım algısındaki yüksek duyarlılık oranları, bu dinsel zemin ve gündelik gerçekliğin ürettiği zorunluluklardan kaynaklandığı söylenebilir. Söz konusu yordama ilişkisi özelinde kader algısı toprak, meslek ve teknoloji gibi alt boyutları olan tarım algısına yönelik ürettiği zihniyet, dinsel içerikler taşımaktadır. Bu anlamda çiftçilerde toprak, geçimlerini elde etmelerine imkan tanıyan bir mülkiyet olmanın yanında dinsel bir içerikle Tanrı tarafından yapılan bir emanet olarak algılanmaktadır. Yine meslek olarak çiftçiliğin, kadim temellendirmelerle insanlık tarihi için oynadığı rolden hareketle dinî temellendirmeler içermektedir. Ama bütün bu dini referanslar teknolojik olarak tarımsal faaliyetlerin yenilenmesine karşı direnç oluşturmaktan ziyade hem mesleğin hem de tarımsal faaliyetlerin gelişmesine yönelik bir teşvik unsuru olarak algılanmaktadır. Kader algısı temelinde var olan dinsel zemin, aynı şekilde halk inanışları, geleneksel uygulamalar ve fıkhi kurallar alt boyutlu dini tutum algılarını da etkilemektedir. Tarım ve geleneksel uygulama algılarının ise hem çiftçiliğin hem de mesleğin sosyal hayatla buluşan tarımsal üretim sorunlarına dinsel içerikler sunduğu ölçülmüştür. Bu ilişki, var olan problemlere üretilecek çözümlere referans sunmanın yanında, her işte olduğu gibi, çiftçilik mesleğinde de insan unsuruna yönelik politikalara kaynaklık edebilir. Çalışmamız dinsel zemininin boyutlarının tespit edilmesi, bu boyutların tarımsal üretim sorunlarıyla irtibatlandırılması ve yapısal eşitlik modeli bağlamında tarımsal üretim problemlerinin çözümüne alt yapı sunmasının hedeflenmesiyle tarımsal faaliyet ve kırsal yaşam çalışmalarından ayrılmaktadır. Bütüncül perspektifle çalışmada kader, tarım algısı, dinsel tutum ve tarımsal üretim problemlerinin yordama boyutları ve üretim süreci problemlerinin çözümünde dinsel zeminin keşfi hedeflenmiştir. Tarımsal üretim sürecinde ortaya çıkan üretim problemlerinde dinsel zemin ise gündelik hayatta din, genetik, fıtrat, ahiret, kimyasal ilaçlama, sağlık, hayattayken karşılığını görme, ahlaki tutarlılık gibi içeriklere sahip yargılarla ölçülmüştür. Çalışmayı diğer çalışmalardan ayran bir diğer özgü noktası ise tarımsal üretimde oluşan problemlerin çözümünde ihmal edilen üreticinin dinsel farkındalıklarına yönelik içerik üretmektir diyebiliriz.
AU  - KARSLI, Bahset
AU  - KARAMAN, Suleyman
DO  - 10.18505/cuid.1080031
PY  - 2022
JO  - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi
VL  - 26
IS  - 1
SN  - 2528-9861
SP  - 153
EP  - 172
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1113452
ER  -