Yıl: 2021 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 697 - 707 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-08-2022

Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası

Öz:
Dolinler, yüzey karstının tipik şekilleri arasında yer alırlar. Karstlaşmaya uygun kayaçların devamlılık ve yeteri derecede kalınlık gösterdiği sahalarda dolinler gelişebilmektedir. Kuzey Anadolu’da karstlaşmaya uygun kayaçların parçalar halinde yayılış gösterdiği sahalar arasında Gümüşhane Yöresi de bulunmaktadır. Bu nedenle, yörede lapya, düden ve mağara gibi karstik şekillerin yanında dolinlere de rastlanılmaktadır. Çalışmaya konu olan dolinlerin yayılış gösterdiği saha Doğu Karadeniz Bölümü’nde, kıyıdan iç kesimde, Torul ilçe merkezinin batı bölümündeki dağlık alana karşılık gelmektedir. Bu çalışma ilçeye bağlı Arılı Köyü kuzeyinde, Harşit (Doğankent) Çayı’nın batıdaki kollarından Büyükdere (Nirena Deresi) ile Bahçecik Deresi arasında kalan sahada yayılış gösteren dolinlerin oluşumu ve özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma hazırlanırken arazi incelemeleri dışında, sahaya ait 1/25.000 ölçekli jeoloji ve topografya haritalarından, Gümüşhane Meteoroloji Müdürlüğü verilerinden faydalanılmıştır. İnceleme alanı ile ilgili haritalar ise CBS teknikleri yardımıyla hazırlanmıştır. Başta litolojik ve klimatik şartlar olmak üzere, yörenin karstlaşmaya elverişli özellikleri nedeniyle inceleme alanında çok sayıda dolin gelişmiştir. Nitekim Bozkaya Tepesi (2.117 m) çevresinde çok sayıda dolin bulunmaktadır. Söz konusu dolinler Jura-Kretase devri kireçtaşları üzerinde ortaya çıkmışlardır. İnceleme alanında dolinler yoğunlukları, büyüklükleri, şekilleri ve derinlikleri gibi özellikleri bakımından farklılıklar gösterirler. Dolinlerin ağız çapları birkaç m’den 100 m’ye kadar farklılık göstermektedir. Dolin derinlikleri birkaç m’den -25m’ye kadar farklılık gösterir. Dolinler, zayıf zonlara bağlı olarak yer yer belli hatlar boyunca gelişmiş ve “yönlü karst” manzarası oluşturmuşlardır.
Anahtar Kelime:

Doline Topography in The West of Torul (Gümüşhane)

Öz:
Dolines are among the typical forms of surface karst. Dolines can develop in areas where the rocks suitable for karstification show continuity and sufficient thickness. Among the areas where the rocks suitable for karstification in North Anatolia are distributed in parts, there are also Gümüşhane Districts. For this reason, besides the karstic shapes such as lapya, sinkhole and cave, dolines are also encountered in the area. The area in which the dolines are distributed corresponds to the mountainous area in the eastern part of the Black Sea region, inland from the coast, in the western part of the Torul district center. This study was prepared in order to determine the formation and characteristics of dolines that spread in the area between Büyükdere (Nirena Creek) and Bahçecik Stream, which is one of the western branches of Harşit (Doğankent) Stream, in the north of Arılı Village of Torul district.. Apart from land surveys, 1 / 25.000 scaled geology and topography maps were used in the study. The maps related to the study area were prepared with the help of GIS techniques. Due to the karstification of the region, especially lithological features and climatic conditions, a large number of doline developed in the study area. Indeed, Bozkaya Hill (2.117 m) around dozens of dolin. These dolines have emerged on the Jura-Cretaceous limestones. In the study area, dolines vary in terms of their density, size, shape and depth. Diameters of dolines vary from a few m to 100 m. Dolin depths vary from a few meters to -25 meters. Dolines developed along certain lines depending on weak zones and formed a “directed karst” landscape.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akkuş, A. (1991). Kazımkarabekir (Karaman) Çevresinde Karst ve Karstik Şekiller. Uluslararası 1. Bölgesel Jeomorfoloji Konferansı,Bildiri Özetleri, Türkiye Jeomorfologlar Derneği Yayınları.
  • Ardos, M. (1996). Türkiye’de Kuaterner Jeomorfolojisi. Çantay Kitabevi.
  • Atalay, İ. (1973). Toros Dağlarında Karstlaşma ve Toprak Teşekkülü Üzerine Bazı Araştırmalar. Jeomorfoloji Dergisi, 5, 135-153.
  • Aylar, F., Zeybek, H. İ., Dinçer, H. (2018). Küre Dağları’nın Azdavay ve Pınarbaşı (Kastamonu) Arasında Kalan Bölümünde Karst Topoğrafyası Araştırmaları. Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl:23, Sayı: 39, Sayfa:1-24.
  • Aylar, F., Zeybek, H. İ., (2020). Küre Dağları’nın Devrekâni ve Aydos Çayları Arasında Kalan Bölümünde Karstlaşma ve Karstik Şekiller. Kriter Yayınevi, İstanbul.
  • Biricik, A. S. (1982). Beyşehir Gölü Havzasının Strüktüral ve Jeomorfolojik Etüdü. İstanbul Yayınları, 2867.
  • Doğan, U. (1996). Polye ve FlüvioKarstik Depresyonlar (Seydişehir’in Güney-batısından Örnekler). Ankara Üniversitesi. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5, 229-246.
  • Doğu, A. F., Çiçek, İ., Gürgen, G. (1994). Orta Toroslarda Karstlaşma Tipleri. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 129-139.
  • Dunham, R.J. (1962). Classification of Carbonate Rocks according to Depositional Texture. American Association of Petroleum Geologists, 1, s. 108-121.
  • Folk, R. L. (1962). Spectral Subavision of Limestone Types, Classification of Carbonate Rocks, Men. A.A.p.G,I.
  • Güldalı, N. (1972). Korkuteli-Bucak Çevresinde Lapya ve Dolin Çeşitleri ve Bunların Gelişmeleri. Jeomorfoloji Dergisi, 4, 81-98.
  • Nazik, L. (1985). Beyşehir Gölü (Konya) Yakın Güneyinin Karst Jeomorfolojisi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi (Basılmamış).
  • Nazik, L., Güldalı, N. (1985). İncesu Mağaralar Sistemi (Taşkale/Karaman); Jeomorfolojik Evrimi ve Ekonomik Olanakları. Jeomorfoloji Dergisi, 13, 47-52.
  • Pekcan (Yalçıner), N. (1996). Karadere Uvalaları (Adapazarı). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 4, 217-225.
  • Pelin, S. (1977). Alucra (Giresun) Güneydoğu Yöresinin Petrol Olanakları Bakımından İncelenmesi, Doç. Tezi, K.T.Ü. Yer Bilimleri Fakültesi, No: 13, Trabzon.
  • Uzun, A. (1991). Karaca Mağarası. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu, Coğrafya Araştırmaları Derg. Sayı: 3, Ankara.
  • Uzun, A., 2002, Yaralıgöz Dağı (Kastamonu) ve Turistik Çekicilikleri. Türkiye Dağları 1. Ulusal Sempozyumu (25- 27Haziran 2002) Bildiriler, Orman Bakanlığı Yayınları, 183.
  • Uzun, A. (2004a). Karst Morphology of Mount Yaraligöz and Its Close Surroundings, Northern Anatolia, Turkey. International Symposium on Earth System 2004, 513-519.
  • Uzun, A. (2004b). Koru Polje and Karst Landform Evolution in the Middle Part of the Kure Mountains, Cave and Karst Science. Volume: 31, Number: 3, 109-112, Nottingham, UK.
  • Uzun, A.- Zeybek, H. İ. (1996). Akçakale Mağarası (Gümüşhane). Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 31, İstanbul.
  • Zeybek, H. İ. (1998). Amasya Ovası ve Yakın Çevresinin Fiziki Coğrafyası. 19 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış).
  • Zeybek, H. İ. (2001). Bahçebaşı Mağarası (Turhal, Tokat). Doğu Coğrafya Dergisi: 6, s. 237-253, Erzurum.
  • Zeybek. H. İ. (2004). Akdağ’da (Tokat) Karst Topografyası Araştırmaları, Palmiye Yayınları.
  • Zeybek, H. İ. (2010). Canik Dağlarının Güneydoğu Bölümünde Karstlaşma ve Karstik Şekiller. Doğu Coğrafya Dergisi, 15, 24, 273-288.
  • Zeybek, H.İ.-Ekşioğlu, A. G. (2018). Torul (Gümüşhane) Kuzeybatısında Karstlaşma ve Karstik Şekiller. International Necatibey Educational and Social Sciences Research Congress. 26-28 October 2018, Balıkesir, Turkey.
  • Zeybek, H. İ., Aylar, F., Dinçer, H. (2019). Kılıçlı Cave (Kastamonu) and its importance for tourism. International Journal of Geography and Geography Education, 40, 363-381.
  • http://turizm.gumushane.edu.tr/tr/sayfa
  • http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,10000/illere-gore-magaralarimiz.html
  • http://www.forumgercek.com/magaralar/108023-karaca-magarasi-torul-gumushane.html
  • https://wanderwisdom.com/misc/10-Most-Amazing-Caves-in-the-World
  • https://matadornetwork.com/trips/23-of-the-the-worlds-most-insane-caves-that-you-can-explore-2/
APA ZEYBEK H, EKŞİOĞLU A (2021). Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. , 697 - 707.
Chicago ZEYBEK HALİL İBRAHİM,EKŞİOĞLU Ayşen Gönül Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. (2021): 697 - 707.
MLA ZEYBEK HALİL İBRAHİM,EKŞİOĞLU Ayşen Gönül Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. , 2021, ss.697 - 707.
AMA ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. . 2021; 697 - 707.
Vancouver ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. . 2021; 697 - 707.
IEEE ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A "Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası." , ss.697 - 707, 2021.
ISNAD ZEYBEK, HALİL İBRAHİM - EKŞİOĞLU, Ayşen Gönül. "Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası". (2021), 697-707.
APA ZEYBEK H, EKŞİOĞLU A (2021). Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 697 - 707.
Chicago ZEYBEK HALİL İBRAHİM,EKŞİOĞLU Ayşen Gönül Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12, no.2 (2021): 697 - 707.
MLA ZEYBEK HALİL İBRAHİM,EKŞİOĞLU Ayşen Gönül Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.12, no.2, 2021, ss.697 - 707.
AMA ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 12(2): 697 - 707.
Vancouver ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2021; 12(2): 697 - 707.
IEEE ZEYBEK H,EKŞİOĞLU A "Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, ss.697 - 707, 2021.
ISNAD ZEYBEK, HALİL İBRAHİM - EKŞİOĞLU, Ayşen Gönül. "Torul (Gümüşhane) Batısında Dolin Topografyası". Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12/2 (2021), 697-707.