Yıl: 2022 Cilt: 42 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 293 - 332 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565 İndeks Tarihi: 27-08-2022

Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri

Öz:
Çalışmanın konusunu ABD Başkanı’nın dış politikanın yönetilmesine ilişkin yetkilerinin uluslararası hukuk, ABD Anayasası, ilgili mevzuat ve yargı kararları çerçevesinde değerlendirilmesi oluşturmaktadır. ABD’de yürütme erki olarak devlet başkanının dış ilişkilerin yürütülmesinde hükümetin temel organı olarak görevlendirilmesi öngörülmüştür. Öte yandan dış ilişkilerin yürütülmesi çerçevesinde değerlendirilen yetkilere dair kapsamlı bir düzenlemenin mevcut olmayışı tarih boyunca ABD Başkanı ile Kongre arasında söz konusu yetkilerin nasıl paylaşılması gerektiği hususunda tartışmalara yol açmıştır. İki bölümden oluşan çalışmada öncelikle uluslararası hukuk bağlamında devlet başkanının dış politika yetkilerinden diplomatik tanıma ile uluslararası antlaşma akdetme ve bu antlaşmaları sona erdirmeye ilişkin yetkileri irdelenmektedir. Tanıma meselesi özellikle yeni bir uluslararası hukuk kişisiyle diplomatik ilişkilerin başlatılması yahut önemli bir değişim sonrası bir devletin bu değişime dair kanaatinin netleştirilmesinde gündeme gelmektedir. Uluslararası antlaşmalar ise günümüzde devletlerin belirli konularda kurallar meydana getirmek amacıyla sıklıkla başvurduğu ve taraf olan devletler açısından bağlayıcılık taşıması nedeniyle özellikle önem arz eden bir dış politika aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise başkomutan olarak devlet başkanının savaş ve yurt dışındaki askeri operasyonlara dair yetkileri değerlendirilmektedir. Birleşmiş Milletler Antlaşması ile devletlerin kuvvet kullanması yahut kuvvet kullanma tehdidinde bulunması kural olarak yasaklanmışsa da bu yasağa ilişkin istisnalara da yer verilmiştir. Bu doğrultuda devletlerin Birleşmiş Milletler Antlaşması’nın 7. Bölümü’nde düzenlenen kolektif güvenlik normları uyarınca yahut 51. maddede yer verilen meşru müdafaa haklarına dayanarak silahlı kuvvetlerini üçüncü ülkelerde görevlendirdiği bilinmektedir. Her ne kadar ABD’de savaş ilan etme yetkisi Anayasa ile Kongre’ye tanınmışsa da uygulamada devlet başkanının yürütme erki ve başkomutanlık sıfatlarına dayanarak bu alandaki yetkilerini geniş yorumladığı gözlemlenmektedir.
Anahtar Kelime:

The Foreign Policy and War Powers of the President of the United States of America from the Perspective of International Law

Öz:
This article concerns the evaluation of the powers of the US President apropos the foreign policy administration within the framework of international law, the U.S. Constitution, relevant legislation, and judicial decisions. The president of the United States represents executive power and is authorized to conduct foreign affairs as the principal government organ. Conversely, the absence of a comprehensive directive about the powers encompassed by the framework of the performance of foreign relations has caused discussions throughout history on the basis of the division of such powers between the president and Congress. The first part of this bipartite research examines diplomatic recognition, which is considered an implicit power of the president. The paper then investigates the allocation of power vis-à-vis the finalization of treaties and other international agreements as well as decisions to withdraw from them. The issue of recognition matters specifically when a state establishes diplomatic relations with an entity that has recently attained legal international personality. Nevertheless, treaties are often used as foreign policy tools because they allow states to stipulate binding rules. The second part of this study addresses the war powers and the management of overseas military operations within the ambit of the authority of the president as the nation’s Commander-in-Chief. The United Nations Charter in principle prohibits states to use force or threaten to use force. Nevertheless, exceptions to this prohibition are also stipulated through collective security norms inscribed in Chapter 7 and the acknowledgment of the inherent right of countries to self-defense in Article 51. The US Constitution grants Congress the power to declare war; in practice, however, presidents broadly construe their powers in this domain based on their executive authority and the title of Commander-in-Chief.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akıncı Z, Milletlerarası Özel Hukuk (Vedat 2020).
  • Alp M, ‘Anayasa Hukuku Açısından Mahkeme Kararlarında Sözde (Görünürde) Gerekçe’ in Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 2001), 425-441.
  • Arat T, ‘Yabancı İlâmların Tanınması ve Tenfizi’ (1964) 21(1-4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 421-527.
  • Aşçıoğlu Ç, ‘Yargıda Gerekçe Sorunu” (2003) 48 Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 109-116.
  • Atalı M, ‘16. Karar ve Hüküm’ in Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan and Hülya Taş Korkmaz (eds), Pekcanıtez Usul – Medeni Usul Hukuku (15th edn, On İki Levha 2017), 1965-2088.
  • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. Maddesine İlişkin Rehber: Adil Yargılanma Hakkı (Medeni Hukuk Yönü)’ (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 31 Ağustos 2019) <https://echr.coe.int/Documents/Guide_Art_6_TUR.pdf> Erişim Tarihi 24 Ağustos 2021.
  • Aybay R and Dardağan E, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (2nd edn, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2008).
  • Aygül M, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Davalarında Bazı Usul Hukuku Problemleri’ (2011) 31(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 83-121.
  • Bekri MN, ‘Gerekçeli Karar Hakkı’ (2014) 3 Ankara Barosu Dergisi, 203-228.
  • Berki OF, Devletler Hususi Hukuku (4th edn, Güzel Sanatlar Matbaası 1961).
  • Berkin NM, ‘İngiltere’de Mahkeme Kararlarının Dayandığı Prensipler ve Hâkimin Hukuk Yaratma Gücü’ (1974) 40(1-4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 331-361.
  • Bucher A, ‘Art. 27 LDIP’ in Andreas Bucher (ed), Commentaire Romand: Loi sur le droit international privé (Helbing Lichtenhahn 2011), 345-362.
  • Briggs A, Civil Jurisdiction and Judgments (6th edn, Informa Law 2015).
  • Can H and Tuna E, Milletlerarası Usul Hukuku (2nd edn, Adalet 2019).
  • Chevalier P, ‘La nouvelle cartographie des voies ouvertes pour la reconnaissance ou l’exécution en France des décisions étrangères : L’office du juge de l’exequatur, l’ordre public et le portulan’ (2014) 1 Revue critique de droit international privé, 1-41.
  • Cuniberti G, ‘The Recognition of Foreign Judgements Lacking Reasons in Europe: Access to Justice, Foreign Court Avoidance and Efficiency’ (2008) 57(1) International and Comparative Law Quarterly, 25-52.
  • Çelikel A, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizi’ (1963) 29(3) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 863-865.
  • Çelikel A and Erdem BB, Milletlerarası Özel Hukuk (17th edn, Beta 2021).
  • Demir Gökyayla C, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizde Kamu Düzeni (Seçkin 2001).
  • Demir Gökyayla C, ‘Yeni Yargıtay Kararları Işığında Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi’ (2013) 9(105-106) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 7-42.
  • Demirkol B, ‘Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizi’ (2017) 12(157-158) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63-91.
  • Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (6th edn, Savaş 2020). Erdönmez G, ‘8. Medeni Usul Hukukuna Hâkim Olan İlkeler’ in Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan and Hülya Taş Korkmaz (eds), Pekcanıtez Usul – Medeni Usul Hukuku (15th edn, On İki Levha 2017), 775-922.
  • Erkan M, Arabuluculuk ve Singapur Sözleşmesi (On İki Levha 2020).
  • Ersen Perçin G, ‘Gerekçesiz Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzeni Engeli’ (2015) 1(1) Beykent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61-86.
  • Erten R, ‘Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararları Hakkında Tenfiz Kararı Almak Her Zaman Zorunlu Mudur?’ (2005-2006) 25(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 195- 212.
  • Esen E, ‘Alman Hukukunda İhtarlı Basit Dava Usulü (Mahnverfahren) Çerçevesinde Verilen Kararların Türk Hukukunda Tenfizi’ (2007) 27(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Usul Hukuku Bülteni, 21-79.
  • Fawcett JJ, ‘The Impact of Article 6(1) of the ECHR on Private International Law’ (2007) 56(1) International and Comparative Law Quarterly, 1-48.
  • Gaudemet-Tallon H and Ancel ME, Compétence et exécution des jugements en Europe : Règlements 44/2001 et 1215/2012 Conventions de Bruxelles (1968) et de Lugano (1988 et 2007) (6th edn, LGDJ 2018).
  • Giray FK, ‘Tenfize İlişkin Üç Soru: Tenfize Konu Yabancı İlâmın Hukuk Devletinden Sadır Olması Gerekir Mi? Arabuluculuk Neticesinde Yapılan Sulh Anlaşması Tenfiz Edilebilir Mi? Yabancı Mahkemeden Sadır Ödeme Emri Kararı Tenfiz Edilebilir Mi?’ (2019) 39(2) Public and Private International Law Bulletin, 609-643.
  • Gottwald P, ‘§328’ in Thomas Rauscher and Wolfgang Krüger (eds), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen (6th edn, Verlag Beck 2020).
  • Göğer E, Devletler Hususi Hukuku (Kanunlar İhtilafı) (4th edn, Sevinç Matbaası 1977).
  • Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (2nd edn, Yetkin 2021). Güven P, Tanıma- Tenfiz: Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Yetkin 2013).
  • Huysal B, ‘Adil Yargılanma Hakkı Kapsamında Milletlerarası Özel Hukuk’a İlişkin Bazı Değerlendirmeler’ in Ayfer Uyanık Çavuşoğlu ve Zeynep Derya Tarman (eds), Genç Milletlerarası Özel Hukukçular Konferansı (On İki Levha 2014), 63-80.
  • Köle M, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanıma ve Tenfizinde Usul’ (2016) 21(34) Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 39-98.
  • Müller-Chen M, ‘Art. 27 IPRG’ in Markus Müller-Chen and Corinne Widmer Lüchinger (eds), Zürcher Kommentar zum IPRG - Band I - Art. 1-108 Kommentar zum Bundesgesetz über das Internationale Privatrecht (IPRG) vom 18. Dezember 1987 (3rd edn, Schulthess 2018), 584-617.
  • Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (23rd edn, Beta 2021). Nomer E, ‘Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinde ‘Gerekçe’ (2011) 10(1) İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9-16.
  • Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri (Legal 2008).
  • Özkan I and Tütüncübaşı U, Uluslararası Usul Hukuku (2nd edn, Adalet 2020).
  • Papakçı A, ‘Alman Mahkemelerince Verilen Gıyabi Kararların Yargılama ve Uluslararası Tebligat Kuralları Açısından Türk Hukukuna Uygunluğu’ (2016) 22(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 457-488.
  • Prütting H, ‘§331’ in Thomas Rauscher and Wolfgang Krüger (eds), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen (6th edn, Verlag Beck 2020).
  • Pürselim HS, ‘Son Gelişmeler Işığında Makedonya Mahkemeleri Tarafından Verilen Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması’, III. International Conference Proceedings: The West of the East, The East Of The West (26-28 Haziran 2018) <http://dogubati.net/wp-content/ uploads/2020/02/DBBDTAMmetin-ohrid.pdf> Erişim Tarihi 14 Eylül 2021, 228-239.
  • Sakmar A, Yabancı İlâmların Türkiye’deki Sonuçları (Fakülteler Matbaası 1982).
  • Sarıöz Büyükalp Aİ, Adil Yargılanma Hakkının Türk Milletlerarası Usul Hukuku Üzerindeki Etkileri (On İki Levha 2018).
  • Stadler A, ‘§331’ in Hans-Joachim Musielak and Wolfgang Voit (eds), Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz (18th edn, Verlag Franz Vahlen 2021).
  • Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7th edn, Beta 2019).
  • Şanlı C, Esen E and Ataman Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (9th edn, Beta 2021).
  • Tarman ZD, ‘Yabancı Mahkeme ve Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizinde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Bazı Tespitler’ (2017) 37(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 798-820.
  • Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk: Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları (13th edn, Vedat 2020).
  • Tiryakioğlu B, Yabancı Boşanma Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1996).
  • Türkmen A, ‘Türk Yargı Kararlarında Gerekçe ve Önemi’ (2015) 13(154) Legal Hukuk Dergisi, 39-61.
  • Usunier L, ‘Refus d’un exequatur d’un jugement étranger non motivé’ (2016) 1 Revue critique de droit international privé, 189-194.
  • van Calster G, European Private International Law (2nd edn, Hart 2016). Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü (10th edn, Yetkin 2011).
  • Yöney C, Yabancı Hukukun Uygulanması (On İki Levha 2018).
APA Yüksel C, ERDOĞAN K (2022). Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. , 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
Chicago Yüksel Cüneyt,ERDOĞAN KAAN Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. (2022): 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
MLA Yüksel Cüneyt,ERDOĞAN KAAN Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. , 2022, ss.293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
AMA Yüksel C,ERDOĞAN K Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. . 2022; 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
Vancouver Yüksel C,ERDOĞAN K Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. . 2022; 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
IEEE Yüksel C,ERDOĞAN K "Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri." , ss.293 - 332, 2022. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
ISNAD Yüksel, Cüneyt - ERDOĞAN, KAAN. "Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri". (2022), 293-332. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
APA Yüksel C, ERDOĞAN K (2022). Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. Public and private international law bulletin, 42(1), 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
Chicago Yüksel Cüneyt,ERDOĞAN KAAN Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. Public and private international law bulletin 42, no.1 (2022): 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
MLA Yüksel Cüneyt,ERDOĞAN KAAN Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. Public and private international law bulletin, vol.42, no.1, 2022, ss.293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
AMA Yüksel C,ERDOĞAN K Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. Public and private international law bulletin. 2022; 42(1): 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
Vancouver Yüksel C,ERDOĞAN K Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri. Public and private international law bulletin. 2022; 42(1): 293 - 332. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
IEEE Yüksel C,ERDOĞAN K "Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri." Public and private international law bulletin, 42, ss.293 - 332, 2022. 10.26650/ppil.2022.42.1.1017565
ISNAD Yüksel, Cüneyt - ERDOĞAN, KAAN. "Uluslararası Hukuk Bağlamında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Dış Politika ve Savaş Yetkileri". Public and private international law bulletin 42/1 (2022), 293-332. https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.1.1017565