Yıl: 2022 Cilt: 16 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 615 - 648 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18220/kid.1103485 İndeks Tarihi: 28-08-2022

2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ

Öz:
Karadeniz Bölgesi‟nin Orta Karadeniz bölümünde yer alan Samsun, eski çağlardan beri yerleĢim görmüĢ, önemli kültür bölgelerinden birisidir. Samsun‟un önemli bir kültür bölgesi olmasını sağlayan en büyük etmende kuĢkusuz, sahip olduğu fiziki coğrafyasından gelir. Genelde Karadeniz sıra dağları sebebiyle, Karadeniz kıyılarından Anadolu‟nun içlerine geçiĢ zor ve meĢakkatlidir. Lakin Samsun bölgesinde Karadeniz sıra dağlarının yükseltisi azalmaya baĢlamıĢ ve bu durum neticesinde Samsun, Ġç Anadolu ile Karadeniz arasında adeta bir köprü görevi görmüĢtür. Samsun iline bağlı olan Vezirköprü ilçesi ise; verimli topraklara ve yaĢanabilir bir iklime sahip olmasının yanı sıra yer altı ve yerüstü suları bakımından da zengin olması sebebiyle, geçmiĢten günümüze kadar yörede yerleĢimin devam etmesine olanak sağlamıĢtır. Öyle ki Vezirköprü‟de en erken yerleĢim Kalkolitik Çağ (MÖ 5500–MÖ 3000)‟de baĢlayıp1, Tunç, Demir, Hellenistik, Roma ve Bizans Çağı‟na kadar kesintisiz devam etmektedir. Lakin Vezirköprü‟de araĢtırmalar daha çok Roma ve Bizans çağları üzerine yoğunlaĢmıĢ, bölgenin Erken Tunç Çağı‟na ait çanak çömlekleri ise diğer dönemlere nazaran daha az çalıĢılmıĢtır. Bu çalıĢma, 2018 ve 2019 yıllarında yüzey araĢtırmaları sırasında tespit edilen Tunç Çağı çanak çömleklerini incelemek, çağdaĢı olan diğer yerleĢimlerle karĢılaĢtırmak ve bahsettiğimiz araĢtırma azlığını gidermek adına ortaya çıkmıĢtır.
Anahtar Kelime:

EARLY BRONZE AGE POTTERY IN THE LIGHT OF THE 2018-2019 VEZİRKÖPRÜ SURFACE RESEARCH

Öz:
Located in the Middle Black Sea part of the Black Sea Region, Samsun is one of the important cultural regions that has been settled since ancient times. Samsun‟s most significant factor as an essential cultural region is undoubtedly its physical geography. Samsun plays a crucial role in transportation since it connects Central Anatolia and the Black Sea region. Whereas the Black Sea mountain range hampers the transition from the Black Sea coast to the interior of Anatolia, the mountain range decreases in the Samsun region. Samsun‟s Vezirköprü district has fertile soils and a livable climate and is rich in underground and surface waters. The earliest settlement in Vezirköprü appeared in the Chalcolithic Age (5500 BC - 3000 BC), and it has thus far been a welcoming settlement in the region. Its importance continued uninterruptedly until the Bronze, Iron, Hellenistic, Roman and Byzantine Ages. However, research so far in Vezirköprü mostly focused on the Roman and Byzantine periods, and the pottery belonging to the Bronze Age of the region was rarely studied. This study examines the Bronze Age pottery found during the surveys in 2018 and 2019 and discusses the findings compared with other contemporary settlements.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ALKIM, U. Bahadır, “Samsun Bölgesi 1973 ÇalıĢmaları”, Belleten, C: XXXVIII, S: 151, 1974a, ss. 553-556. ALKIM, U. Bahadır, “Samsun Region, 1973”, Anatolian Studies, C: XXIV, 1974b, s. 50-53.
  • ALKIM, U. Bahadır, “Samsun Bölgesi ÇalıĢmaları (1973)”, Türk Arkeoloji Dergisi, C: XXII, S: 1, 1975, ss. 5-12.
  • ALKIM, U. Bahadır-BĠLGĠ ALKIM, Handan, Önder, Ġkiztepe I Birinci ve Ġkinci Dönem Kazıları (1974-1975),Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1988.
  • ALKIM, U. Bahadır-ALKIM, Handan-BĠLGĠ, Önder, Ġkiztepe II Üçüncü, Dördüncü, BeĢinci, Altıncı, Yedinci Dönem Kazıları (1976-1980), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara2003.
  • BĠLGĠ, Önder, “Samsun-Ġkiztepe Arkeolojik Kazıları Tepe III ÇalıĢmaları (1993 ve 1994 Dönemleri Sonuçları)”,Anadolu AraĢtırmaları, S: XV, 1999a, ss. 137-165.
  • BĠLGĠ, Önder, “Samsun-Ġkiztepe Arkeolojik Kazıları Tepe III ÇalıĢmaları (1995 Dönemi Sonuçları)”,Anadolu AraĢtırmaları, S: XV,1999b, ss. 167-190.
  • BĠLGĠ, Önder, “Samsun-Ġkiztepe Arkeolojik Kazıları Tepe III ÇalıĢmaları (1996 Dönemi Sonuçları ve Genel Değerlendirme)”, Anadolu AraĢtırmaları, S: XV, 1999c, ss. 191-230. CZICHON, Rainer Maria,Oymaağaç-Nerik Kazı ÇalıĢmaları Raporu 2007,2007http://www.nerik.de. CZICHON, Rainer Maria-YILMAZ, Mehmet Ali, “Vezirköprü/Oymaağa (Nerik?) Projesi”, Anadolu‟nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ankara, 2014, ss. 339-346.
  • ÇAKAN, Ġlker, Karadeniz Bölgesi, Eser Ofset, Samsun 2005.
  • ÇALIġKAN, Kıvanç-ERSAN, Aytek-ÇOġKUNLU, Emre-UÇARLI, Levent-DOĞRAMACI, Emre-TEKĠN, Erkin-SANCAK, Kemal Gökhan, “Samsun Ġli Vezirköprü Ġlçesinin Heyelan ve Kaya DüĢmesi Duyarlılık Haritalarının Üretilmesi”, 6. Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu, 5-7 Ekim 2016, Adana 2016, ss. 981-989.
  • ÇĠGDEM, Süleyman-ÖZKAN, Haldun, YURTTAġ, Hüseyin, “2003 Yılı GümüĢhane Yüzey AraĢtırması”, 22. AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 24-28 Mayıs 2004, Konya, C: 1, 2005, ss. 285-300.
  • ÇOBAN, Asım, “Vezirköprü Ġlçesinin Ġdarî Coğrafya Analizi”, The Journal of Academic Social Science Studies, C: 6, S: 6, 2013, ss. 403-420. DENGATE, James Andrew, “A Site Surveyalongthe South Shore of Black Sea”, Ed. Ekrem Akurgal,“TheProceedings of theXth International Congress of ClassicalArchaeology, 23-30 Eylül 1973, Ankara-Ġzmir, C: 1, 1978, ss. 245-258.
  • DERĠN, Zafer-BATMAZ, Atilla, “Bornova-KemalpaĢa (Ġzmir) Arkeolojik Envarteri 2003”, Tüba Kültür Envanteri Dergisi, S: 2, 2004, ss. 75-100.
  • DÖNMEZ, ġevket, Ġlk Tunç Çağı Öncesi Orta Karadeniz Bölgesi Kültürel GeliĢimi (Ġkiztepe Çanak-Çömleği ile Küçük Eserler IĢığında), YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul Üniversitesi, Ġstanbul 2000.
  • GÜL, Seyfullah-KIVRAK, Bünyamin, “Kültür Coğrafyası Bağlamında Vezirköprü'de Kendircilik ve Urgancılık”,Uluslararası Afro-Avrasya AraĢtırmaları Dergisi, C: 2, S: 6, 2018, ss. 201-219.
  • KAYMAKÇI, Salih, “Doğu Karadeniz Bölgesinde Karaz-Erken Transkafkasya Kültürü‟ne Ait Yeni Bir YerleĢim: Alucra-Gavur Kalesi, Giresun”, Tuba-Ar, S: 27, 2017, ss. 25-34.
  • KOġAY, Hamit -AKOK, Mahmut, “Amasya Mahmatlar Köyü Definesi”, Belleten, C: XIV, S: 55, 1950, ss. 481-485.
  • ÖKTEN, Ġ. Kılıç, “1945 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Tarih Öncesi AraĢtırmaları”, Belleten, C: XI, S: 43, 1947, ss. 431-472.
  • OMURA, Sachihiro, “1993 Yılında Ġç Anadolu‟da Yürütülen Yüzey AraĢtırmaları‟‟, XII. AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 30 Mayıs-3 Haziran 1994, Ankara, ss. 215-244.
  • ÖZGÜÇ, Tahsin, “Samsun Hafriyatının 1941-1942 Neticeleri”, III. Türk Tarih Kongresi, 15-20 Kasım 1943, Ankara, 1948, ss. 393-419.
  • ÖZGÜÇ, Tahsin-AKOK, Mahmut, “Horoztepe Eserleri”, Belleten, C: XXI, S: 82, 1957, ss. 201-219.
  • TEMÜR, Akın, “Ein Ohrring mit Sphingenmotivaus Vezirköprü-Samsun (Nordtürkei)”, Mitteilungen der Deutschen Orient Gesellschaft, S: 148, 2016, ss. 165-177.
  • TEMÜR, Akın-YĠĞĠTPAġA, Davut-ġAHĠN, Kemalettin-ÇELĠK, Merve-ÖZBĠLGĠN, Özkan-KAYTMAZ, Volkan-SARIGÜL, Murat-KIVRAK, Bünyamin, “Neoklaudiopolis Antik Kenti ve Territoryumu 2018 Yılı Yüzey AraĢtırması”, 37. AraĢtırma Sonuçları Toplantısı, 17-21 Haziran 2019, Diyarbakır, C: 1,2019, ss. 81-102.
  • TEMÜR, Akın-ÖZBĠLGĠN, Özkan, “Samsun Müzesi Koleksiyonundan Bir Grup Cam ġiĢe”, Tüba Kültür Envanteri Dergisi, S: 20, 2019a, ss. 41-72.
  • TEMÜR, Akın-ÖZBĠLGĠN, Özkan, “A Group of GlassBraceletsfrom Samsun Museum”, SettlementsandNecropoleis of the Black Seaandits Hinterland in Antiquity, Eds. Gocha R. Tsetskhladzeand Sümer Atasoy, Archaeopress, 2019b, ss. 281-288.
  • TEMÜR, Akın-Karadeniz, Semanur, “Neoklaudiopolis‟ten Bir Grup Roma Seramiği”, GaziosmanpaĢa Üniversitesi Sosyal Bilimler AraĢtırmaları Dergisi, Özel Sayı, 2020, ss. 22-36.
  • TEMÜR, Akın-YĠĞĠTPAġA, Davut, “Neoklaudiopolis Antik Kenti ve Territoryumu 2018 Yüzey AraĢtırması ve Envanter ÇalıĢmaları”, History Studies, C: 12, S: 2, 2020a, ss. 619-654.
  • TEMÜR, Akın-YĠĞĠTPAġA, Davut, “Neoklaudiopolis Antik Kenti ve Territoryumu 2019 Yüzey AraĢtırması ve Envanter ÇalıĢmaları”, History Studies, C: 12, S: 6, 2020b, C: 12, S: 6, 2865-2894.
  • VON DER OSTEN, Hanks Henning, TheAlishar Hüyük Season Of 1930-32, TheUniversity Of Chicago Pres, Chicago 1937.
  • YILMAZ, Derya, ”Doğu Ege‟de Yeni Bir Erken Tunç Çağı Kenti: Troas Bölgesi‟nde Bozköy-Hanaytepe Yüzey AraĢtırmaları/A New Early Bronze Age Site In The Eastern Aegean: Surveys At Bozköy-Hanaytepe In The Troad”, International Journal of Social Science, C: 6, S: 5, 2013, ss. 857-858.
  • YILMAZ, Ali-GÜL, Seyfullah, “Vezirköprü‟de (Samsun) Tarihsel Koruma ve Halkın Koruma ÇalıĢmalarına YaklaĢımı”, Studies of Ottoman Domain, C: 5, S: 8, 2015, ss. 1-28. YĠĞĠTPAġA, Davut, “Samsun Ġlinde Geç Kalkolitik Çağ'a? Tarihlenen Deliklitepe ve Kürkürün Tepe Höyüğü”, Eds Tekin, O. -Sayar, M. H.-Konar, E., Tarhan armağanı-M. Taner Tarhan'a sunulan makaleler/Essays in Honour of M. Taner Tarhan, 2013, ss. 339-358.
  • YURTSEVER-BEYAZIT, Aslıhan, “An Early Bronze Age Site, In North - Central Anatolia: OluzHöyük/ Kuzey - Orta Anadolu‟da Bir Erken Tunç Çağı YerleĢmesi: Oluz Höyük”, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji, S: 24, 2019, ss. 11-26
APA Yiğitpaşa D, Öntaş B (2022). 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. , 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
Chicago Yiğitpaşa Davut,Öntaş Boran 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. (2022): 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
MLA Yiğitpaşa Davut,Öntaş Boran 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. , 2022, ss.615 - 648. 10.18220/kid.1103485
AMA Yiğitpaşa D,Öntaş B 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. . 2022; 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
Vancouver Yiğitpaşa D,Öntaş B 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. . 2022; 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
IEEE Yiğitpaşa D,Öntaş B "2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ." , ss.615 - 648, 2022. 10.18220/kid.1103485
ISNAD Yiğitpaşa, Davut - Öntaş, Boran. "2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ". (2022), 615-648. https://doi.org/10.18220/kid.1103485
APA Yiğitpaşa D, Öntaş B (2022). 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 16(32), 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
Chicago Yiğitpaşa Davut,Öntaş Boran 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. Karadeniz İncelemeleri Dergisi 16, no.32 (2022): 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
MLA Yiğitpaşa Davut,Öntaş Boran 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, vol.16, no.32, 2022, ss.615 - 648. 10.18220/kid.1103485
AMA Yiğitpaşa D,Öntaş B 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2022; 16(32): 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
Vancouver Yiğitpaşa D,Öntaş B 2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ. Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 2022; 16(32): 615 - 648. 10.18220/kid.1103485
IEEE Yiğitpaşa D,Öntaş B "2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ." Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 16, ss.615 - 648, 2022. 10.18220/kid.1103485
ISNAD Yiğitpaşa, Davut - Öntaş, Boran. "2018-2019 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA VEZİRKÖPRÜ ERKEN TUNÇ ÇAĞI ÇANAK ÇÖMLEKLERİ". Karadeniz İncelemeleri Dergisi 16/32 (2022), 615-648. https://doi.org/10.18220/kid.1103485