Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 48 Sayfa Aralığı: 151 - 166 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-09-2022

NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY

Öz:
Konuşulan Türkçenin imkânlarından hareketle kurduğu yazı dilinde hikâyeler kaleme alan Ömer Seyfettin, Türk hikâyesinin modernleşmesinde önemli bir yere sahiptir. O, halk kültür ve yaşayışını şekillendiren irfanı, realiteyi gözeten milliyetçi bir duyuşla hikâyelerinde fark ettirmenin gayreti içindedir. Onun sosyal faydacı sanat anlayışı, bu duyuştan yol bulan mefkûreciliğinden beslenerek hikâyelerinde iki tipin öne çıkmasına zemin hazırlar. Bunlardan ilki, ‘kahraman’ı temsil eden olumlu tiptir ve nihai formuna epik hikâyelerde kavuşur. Yaşanılan savaş ve çöküş çağının ihtiyaç ve gerekleri gözetilerek önerilen kahramanın şahsında teklif edilen değerler, aynı zamanda ‘biz’in temsillerini oluşturmaktadır. Tercih, tutum ve davranışlarıyla ‘biz’i yaşatan kahramanın karşı kutbunda yer alan ‘şarlatan’ tipi ise olumsuz bir tip olarak mizahi hikâyelerine konu olur. Şarlatanın her durum ve şartta ‘ben’ini gözeten fırsatçılığı mizah yoluyla tenkit edilerek yerilir. Ömer Seyfettin’in hikâyelerinde şarlatanı temsil eden Efruz Bey tipi, aynı adı taşıyan roman hacmindeki seri hikâyelere varlık kazandırır. Bu çalışma, bir tip olarak Efruz Bey’in temsil ettiklerini, onu şarlatanlığa götüren hastalıklı bir narsisizmin neden olduğu yabancılaşmayı, adından hareketle izaha çalışmaktadır.
Anahtar Kelime:

Efruz Bey as a Subject That Has Lost its Object and as a Suffıx Deprived of its Root

Öz:
Ömer Seyfettin, who wrote stories in written language by considering the facilities of spoken Turkish, has an important place in the modernization of the Turkish story. In his stories he attempts to show the wisdom which shapes the culture and life of the people with a nationalist perception that regards the reality. Being nourished with the idealism that draws from this perception, his social utilitarian sense of art paves the way for two types of characters to come to the fore in his stories. The first of these is the positive type representing the 'protagonist' and reaches its final form in epic stories. The values suggested in the characteristic of the protagonist, shaped by considering the needs and requirements of the age of war and collapse, also constitute the representations of 'us'. The ‘charlatan’ type, however, located in the opposite pole of the hero who represents ‘us’ with his preferences, attitudes and behaviors, is the subject of his humorous stories as a negative type. The opportunism of charlatan which takes care of his ego under any circumstances is criticized through humor. The character Efruz Bey, representing the charlatan in the stories of Ömer Seyfettin, appears in the series of the long stories with the same name. This study attempts to explain what Efruz Bey represents as a type of character and alienation resulted from a sickly narcissism leading him to charlatanism on the basis of his name.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKYÜZ, Kenan (1990), Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
  • ALANGU, Tahir (2017), Ömer Seyfettin Ülkücü Bir Yazarın Romanı, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
  • ANDI, Fatih (2006), Hayata Edebiyatla Bakmak, 3F Yay., İstanbul.
  • APAYDIN, Mustafa (2006), “Ömer Seyfettin’in Öykülerinde Hiciv ve Mizah Ögeleri”, Ölümünün 85. Yılında Ömer Seyfettin’i Anma Toplantısı Bildiriler, 2005, Haz.: Hülya Argunşah-Ayşe Demir, Erciyes Üniversitesi Matbaası, Kayseri, s. 13-35.
  • ARGUNŞAH, Hülya (2009), “Milli Edebiyat”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000, Grafiker Yay., Ankara, s.183-236.
  • ARPACI, Elif (2020), “Bir Efruz Bey Hikâyesi”, Edebice Dergisi, Sayı: 21, s. 46- 48.
  • BELGE, Murat (2006), Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yay., İstanbul.
  • BERGSON, Henri (2000), Gülme Komiğin Anlamı Üstüne Deneme, Ayrıntı Yay., İstanbul.
  • ÇIKLA, Selçuk (2019), Kurmacanın Peşinde Hikâye ve Roman Yazıları, Çolpan Yay., Ankara.
  • DEMİR, Ayşe (2019), “Mizahi Kahramanın Doğuşu: Ömer Seyfettin’in ‘Efruz Bey’i”, Teke Dergisi, Sayı: 8/1, s. 392-404.
  • DEMİRCİ, İbrahim- EKŞİ, Füsun (2017), “Büyüklenmeci Narsisizmin İki Farklı Yüzü: Narsistik Hayranlık ve Rekabetin Mutlulukla İlişkisi”, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı: 46, s. 37-58.
  • ENGİNÜN, İnci (1992), “Ömer Seyfeddin’in Hikâyeleri”, Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 37-49.
  • KAPLAN, Mehmet (2007), Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3, Dergâh Yay., İstanbul.
  • KARAAZİZ, Meryem- ERDEM ATAK, İrem (2013), “Narsisizm ve Narsisizmle İlgili Araştırmalar Üzerine Bir Gözden Geçirme”, Nesne, 1 (2), s. 44-59.
  • KARABEY, Zeynep (2010), “Romanda ‘Tip’ Olgusu ve ‘Tip’in İşlevi Üzerine”, Berna Moran Edebiyat Üzerine, İletişim Yay., İstanbul, s. 149-158.
  • KAVCAR, Cahit (1970), “Efruz Bey Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları YıllığıBelleten 1970, s. 179-196.
  • KAYGISIZ, Cemile (2011), “Dilin Kullanımı Açısından Ömer Seyfettin’de Mizah”, Dokuz Eylül Üniversitesi III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, 16-18 Aralık 2010, Haz. Dr. İlyas Yazar, Kanyılmaz Matbaası, İzmir, s. 585-593.
  • KÖKTÜRK, Şahin (2020), “Ömer Seyfettin’in Eserlerine Kaynaklık Etme Bağlamında Halk Edebiyatı”, Edebice Dergisi, Sayı: 21, s. 16-17.
  • KUDRET, Cevdet (2004), Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman 2, Dünya Kitapları, İstanbul. MERT, Necati (2004), Ömer Seyfettin, Kaknüs Yay., İstanbul.
  • Ömer Seyfettin (2015), Ömer Seyfettin Bütün Hikâyeleri, (Haz. Nâzım Hikmet Polat), Yapı Kredi Yay., İstanbul.
  • Ömer Seyfettin (2016), Ömer Seyfettin Bütün Nesirleri, (Haz.: Nazım Hikmet Polat), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
  • SAĞLIK, Şaban (2006), “Çağlarına Meydan Okuyan İki Parodik Kahraman Efruz Bey ve Don Kişot”, Ölümünün 85. Yılında Ömer Seyfettin’i Anma Toplantısı Bildiriler, 2005, Haz. Hülya Argunşah-Ayşe Demir, Erciyes Üniversitesi Matbaası, Kayseri, s. 157-197.
  • TEPEBAŞILI, Fatih (2001), Edebiyat ve Roman, Çizgi Kitabevi, Konya. YENER, Cemil (1975), “Ömer Seyfettin’in Öykücülüğüne Toplu Bir Bakış”, Türk Dili Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Sayı: 286, s. 44-53.
  • YÖNTEM, Ali Canip (1993), Ömer Seyfeddin Hayatı, Karakteri, Edebiyatı, İdeali ve Eserlerinden Nümuneler, Remzi Kitabevi, İstanbul.
APA KONYALI B (2020). NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. , 151 - 166.
Chicago KONYALI BEKIR SAKIR NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. (2020): 151 - 166.
MLA KONYALI BEKIR SAKIR NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. , 2020, ss.151 - 166.
AMA KONYALI B NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. . 2020; 151 - 166.
Vancouver KONYALI B NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. . 2020; 151 - 166.
IEEE KONYALI B "NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY." , ss.151 - 166, 2020.
ISNAD KONYALI, BEKIR SAKIR. "NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY". (2020), 151-166.
APA KONYALI B (2020). NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(48), 151 - 166.
Chicago KONYALI BEKIR SAKIR NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. Türklük Bilimi Araştırmaları 0, no.48 (2020): 151 - 166.
MLA KONYALI BEKIR SAKIR NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. Türklük Bilimi Araştırmaları, vol.0, no.48, 2020, ss.151 - 166.
AMA KONYALI B NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2020; 0(48): 151 - 166.
Vancouver KONYALI B NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY. Türklük Bilimi Araştırmaları. 2020; 0(48): 151 - 166.
IEEE KONYALI B "NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY." Türklük Bilimi Araştırmaları, 0, ss.151 - 166, 2020.
ISNAD KONYALI, BEKIR SAKIR. "NESNESİNİ YİTİRMİŞ BİR ÖZNE, KÖKÜNDEN MAHRUM BİR EK OLARAK EFRUZ BEY". Türklük Bilimi Araştırmaları 48 (2020), 151-166.