Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği
Yıl: 2021 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 625 - 647 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18074/ckuiibfd.909782 İndeks Tarihi: 06-09-2022
Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği
Öz: Dünya nüfusundaki hızlı artışa paralel olarak mevcut enerji kaynakları hızla azalmaktadır. Bununla birlikte artan enerji talebini karşılamak için yenilenemeyen enerji kaynaklarının yoğun kullanımı sonucunda karbondioksit emisyonundaki artış, sürdürülebilir çevre ve yenilenebilir enerji kavramlarını gündeme getirmiştir. Bu kavramların ekonomik önemlerinin gün geçtikçe artması nedeniyle ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinin daha detaylı araştırılması gerekmektedir. Bu çalışmada; Türkiye için yenilenebilir enerji tüketimi ve karbondioksit emisyonunun ekonomik büyüme üzerine etkisi ve aralarındaki ilişki, 1998-2015 döneminde Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik testleri ile incelenmiştir. Ampirik analizler sonucunda, değişkenlerin uzun dönemde eşbütünleşik olduğu ve Türkiye’de bahsedilen yıllarda karbondioksit emisyonundaki ve yenilenebilir enerji tüketimindeki %1 birimlik artışların ekonomik büyümeyi sırasıyla %0,93 ve %0,19 arttırdığı bulgusuna ulaşılmıştır. Granger nedensellik testi sonucuna göre, yenilenebilir enerji tüketimi ile karbondioksit emisyonu beraber ele alındığında ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur.
Anahtar Kelime: The Effects of Renewable Energy Consumption and Carbon Dioxide Emissions on Economic Growth: The Case of Turkey
Öz: With rapid increase in world population, available energy resources are rapidly diminishing. However, the increase in carbon dioxide emissions as a result of intensive use of non-renewable energy sources to meet increasing energy demand has brought to the concepts of sustainable environment and renewable energy. As the economic importance has increased, this concepts impact on the economic growth needs more detailed. In this study, the effects of renewable energy consumption and carbon dioxide emissions on economic growth and the relationships between them for Turkey are examined by Johansen cointegration and Granger causality tests for 1998- 2015 period. Empirical analyses reached that the variables are cointegrated in long-run, and 1% rises in carbon dioxide emissions and renewable energy consumption would increase the economic growth 0.93% and 0.19%, respectively in Turkey. According to Granger causality test, there is a unilateral causality running from renewable energy use and carbon dioxide emission toward economic growth.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acaravcı, A. ve Erdoğan, S. (2018). Yenilenebilir enerji, çevre ve ekonomik büyüme ilişkisi: Seçilmiş ülkeler için ampirik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 53-64.
- Akay Çağlayan, E., Abdieva, R. ve Oskonbaeva, Z. (2015). Yenilenebilir enerji tüketimi, iktisadi büyüme ve karbondioksit emisyonu arasındaki nedensel ilişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri örneği. International Conference On Eurasian Economies, 628-636.
- Akar, B. G., Tekin İ. ve Aytun, C. (2017). New Ways of Energy Consumption: A Case of the Balkans. Recent Developments in Social Sciences Business Administration and Finance (187-197). Bialystok, Poland: e-BWN.com.
- Akdağ, S. ve İskenderoğlu, Ö. (2018). Avrupa birliğine üye ve aday ülkelerde yenilenemeyen enerji, yenilenebilir enerji ve nükleer enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Turkish Studies, 13(30), 1-14.
- Akdoğan, T. (2019). Yenilenebilir enerji tüketimi, CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Seçilmiş G20 ülkeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi: Gaziantep.
- Alper, F. Ö. (2018). Yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1990-2017 Türkiye örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 223-242.
- Alper, F. Ö. ve Alper, A. E. (2017). Karbondioksit emisyonu, ekonomik büyüme, enerji tüketimi ilişkisi: Türkiye için bir ardl sınır testi yaklaşımı, Sosyoekonomi, 25(33), 145-156.
- Altıntaş, H. (2013). Türkiye’de birincil enerji tüketimi, karbondioksit emisyonu ve ekonomik büyüme ilişkisi: eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 263-294.
- Apaydın, Ş., Güngör, A. ve Taşdoğan, C. (2019). Türkiye’de yenilenebilir enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki asimetrik etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 117- 134.
- Apergis, N. ve Danuletiu, D. C. (2014). Renewable energy and economic growth: evidence from the sign of panel long-run causality. International Journal of Energy Economics and Policy, 4(4), 578-587.
- Apergis, N. ve Payne, J. E. (2014). Renewable energy, output, CO2 emissions, and fossil fuel prices in Central America: Evidence from a nonlinear panel smooth transition vector error correction model. Energy Economics, 42, 226-232.
- Apergis, N., Payne, J. E., Menyah, K., ve Wolde-Rufael, W. (2010). On the casual dynamics between emissions, nuclear energy, renewable energy, and economic growth. Ecological Economics, 69, 2255-2260.
- Arı, A. ve Zeren, F. (2018). CO2 emisyonu ve ekonomik büyüme: panel veri analizi. Yönetim ve Ekonomi, 18(2), 37-47.
- ARENA (2021), What is renewable energy? Australian renewable energy agency, http://arena.gov.au/about-renewable-energy, (Erişim tarihi: 23.03.2021).
- Arouri, M. E. H., Youssef, A. B., M’Henni, H. ve Rault, C. (2012). Energy consumption, economic growth and CO2 emissions in Middle East and North African countries. Energy Policy, 45, 342-349.
- Aytun, C. (2014). The Nexus Between Carbon Dioxide Emissions, Economic Growth And Education In Emerging Economies: A Panel Data Analysis. International Journal of Social Science, 27, 349-362.
- Bakırtaş, İ. ve Çetin, M. A. (2016). Yenilenebilir enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: G-20 ülkeleri. Sosyoekonomi, 24(28), 131-145.
- Batı, O. (2014). Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının sürdürülebilir kalkınmaya etkisi konusunda bir alan araştırması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 27-38.
- Batmaz, T., Bayraç, H. N. ve Güllü, M. (2019). Türkiye’de yenilenebilir enerji kaynaklarının büyüme ve karbon emisyonu ilişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(3), 645-658.
- Bayraç, H. N. ve Çildir, M. (2017). AB yenilenebilir enerji politikalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 201-212.
- Bilgili, F., Koçak, E. ve Bulut, Ü. (2016). The dynamic ımpact of renewable energy consumption on CO2 emissions: A revisited environmental kuznets curve approach. Renawable and Sustainable Energy Reviews, 54, 838-845.
- Bölük, G. ve Mert, M. (2014). Fossil & renewable energy consumption, GHGs (Greenhouse Gases) and economic growth: Evidence from a panel of EU (European Union) countries. Energy, 74, 439-446.
- Büyükyılmaz, A. ve Mert, M. (2015). CO2 emisyonu, yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin MS-Var yaklaşımı ile modellenmesi: Türkiye örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken, 7(3). 103-117.
- Çınar, S. ve Yılmazer, M. (2015). Yenilenebilir enerji kaynaklarının belirleyicileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: gelişmekte olan ülkeler örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 55-78.
- Çukurçayır, M. A. ve Sağır, H. (2008). Enerji sorunu, çevre ve alternatif enerji kaynakları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 257- 278.
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimator for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431. https://doi.org/10.1080/01621459.1979.10482531
- Engle, R. F. ve Granger, C. W. J. (1987). Co-Integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276.
- Erbaykal, E. (2007). Türkiye’de enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 29- 44.
- Erdoğan, S., Dücan, E., Şentürk, M. ve Şentürk, A. (2018). Türkiye’de yenilenebilir enerji üretimi ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine ampirik bulgular. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 233-246.
- Ergün, S. ve Atay Polat, M. (2017). OECD ülkelerinde CO2 emisyonu, elektrik tüketimi ve büyüme ilişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 45, 115-141.
- Ergün, S. ve Atay Polat, M. (2017). G7 ülkelerinde CO2 emisyonu, elektrik tüketimi ve büyüme ilişkisi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 257-272.
- Farhani, S. (2015). Renewable energy consumption, economic growth and CO2 emissions: Evidence from selected MENA countries. Energy Economics Letters, 1(2), 24-41.
- Granger, C. W. J. (1969). Investigating casual relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424-438. https://doi.org/10.2307/1912791
- Gürlük, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir mi? Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 85-99.
- International Energy Agency, 2020. World energy outlook, https://www.iea.org/topics/world-energy-outlook, (Erişim Tarihi: 15.03.2021).
- Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254. https://doi.org/10.1016/0165-1889(88)90041-3
- Johansen, S. ve Juselius K. (1990). maximum likelihood estimation and inference on cointegration with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
- Jordaan, A. C. ve Eita, J. H. (2007). Export and economic growth in Namibia: A Granger causality analysis. South African Journal of Economics, 75(3), 540-547. https://doi.org/10.1111/j.1813-6982.2007.00132.x
- Karagöl, E. T. ve Kavaz, İ. (2017). Dünyada ve Türkiye'de yenilenebilir enerji. SETA, 197, 1-30.
- Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, 19-33.
- Kılıç, A. ve Aslan V. (2017). Yenilenebilen ve yenilenemeyen enerjinin iktisadi büyüme üzerindeki etkisi: 28 OECD ülkesi üzerine ampirik bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 1-12.
- Kılıç, N. Ö. ve Açdoyuran, B. (2018). Yenilenebilir enerji kullanımı ve CO2 salınımının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Amerika örneği. Iksad II –International Conference on Sciences, 23-25 Kasım, Gaziantep, Türkiye.
- Külünk, İ. (2018). Türkiye’de ekonomik büyüme ve karbon salınımı ilişkisi: Engle- Granger eşbütünleşme analizi (1960-2013). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1), 193-205.
- Mbarek, M. B., Ali, N. B. ve Feki, R. (2014). Causality relationship between CO2 emissions, GDP and energy intensity in Tunisia. Environment, Development and Sustainability, 16, 1253-1262.
- Meçik, O. ve Karabacak, M. (2018). G20 ülkelerinde emisyonlar ve GSYİH arasındaki ilişki. Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, 14(3), 625-642.
- Menyah, K. ve Wolde-Rufael, Y. (2011). CO2 emissions, nuclear energy, renewable energy and economic growth in the US. Energy Policy, 38, 2911-2915.
- Özşahin, Ş., Mucuk, M. ve Gerçeker, M. (2016). Yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: BRICS-T ülkeleri üzerine panel ARDL analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(4), 111-130.
- Phillips, P. C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346. https://doi.org/10.1093/biomet/75.2.335
- Prug, T., Flavin, C. ve Savin, J. L. (2005). Petrol ekonomisini değiştirmek, dünyanın durumu 2005 küresel güvenliği yeniden tanımlamak, İstanbul: TEMA Vakfı Yayınları, 125-153.
- Saidi, K. ve Hammami, S. (2015). The impact of CO2 emissions and economic growth on energy consumption in 58 countries. Energy Reports, 1, 62–70.
- Sancar Özkök C. ve Atay Polat, M. (2018). CO2 emisyonu- enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: G7 ülkeleri üzerine ekonometrik bir analiz. International Journal of Economic and Administrative Studies, 21, 33-46.
- Sever, E. ve İğdeli, A. (2018). Sürdürülebilir kalkınma ve ekonomik büyüme: yükselen piyasa ekonomileri örneğinde bir inceleme. 1. Uluslararası Ekonomi ve İşletme Sempozyumu, 470-486.
- Seydioğulları, H. S. (2013). Sürdürülebilir kalkınma için yenilenebilir enerji. Planlama Dergisi, 23(1), 19-25.
- Shafiei, S. ve Salim, R. A. (2014). Nonrenewable and renewable energy consumption and CO2 emissions in OECD countries: A comparative analysis. Energy Policy, 66, 547–556.
- Tay Bayramoğlu, A. ve Koç Yurtkur, A. (2016). Türkiye’de karbon emisyonu ve ekonomik büyüme ilişkisi: Doğrusal olmayan eşbütünleşme analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 31-45.
- Tıraş, H. H. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre: Teorik bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 57-73.
- Uçak, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma bağlamında alternatif enerji ve enerji üretimi-büyüme ilişkisi: Panel veri analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi: Kocaeli.
- Uçan, O., Arıcıoğlu, E. ve Yücel, F. (2014). Energy Consumption and Economic Growth Nexus: Evidence from Developed Countries in Europe. International Journal of Energy Economics and Policy.4(3), 411-419.
- United Nations Documents. (1987). Gathering a body of global agreements, development and ınternational co-operation: environment report of the world commission on environment and development, note by the secretary-general, our common future, distr: General 4 August 1987, A/42/427, http://www.un-documents.net/ocf-ov.htm, (Erişim tarihi: 15.03.2021).
- United Nations Framework Convention on Climate Changes, (2021). Kyoto protocol. http://unfccc.int/kyoto_proto-col/items/2830.php (Erişim Tarihi: 15.03.2021).
- Usta, C. (2016). Türkiye’de enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin bölgesel analizi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(2), 181-201.
| APA | Örk Özel S, EKIZ F (2021). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. , 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| Chicago | Örk Özel Sibel,EKIZ FATMA MERVE Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. (2021): 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| MLA | Örk Özel Sibel,EKIZ FATMA MERVE Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. , 2021, ss.625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| AMA | Örk Özel S,EKIZ F Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. . 2021; 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| Vancouver | Örk Özel S,EKIZ F Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. . 2021; 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| IEEE | Örk Özel S,EKIZ F "Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği." , ss.625 - 647, 2021. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| ISNAD | Örk Özel, Sibel - EKIZ, FATMA MERVE. "Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği". (2021), 625-647. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.909782 |
| APA | Örk Özel S, EKIZ F (2021). Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| Chicago | Örk Özel Sibel,EKIZ FATMA MERVE Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11, no.2 (2021): 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| MLA | Örk Özel Sibel,EKIZ FATMA MERVE Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.11, no.2, 2021, ss.625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| AMA | Örk Özel S,EKIZ F Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2021; 11(2): 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| Vancouver | Örk Özel S,EKIZ F Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2021; 11(2): 625 - 647. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| IEEE | Örk Özel S,EKIZ F "Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği." Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11, ss.625 - 647, 2021. 10.18074/ckuiibfd.909782 |
| ISNAD | Örk Özel, Sibel - EKIZ, FATMA MERVE. "Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Karbondioksit Emisyonunun Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: Türkiye Örneği". Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11/2 (2021), 625-647. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.909782 |
