Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması
Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 274 - 284 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5961/higheredusci.984381 İndeks Tarihi: 09-12-2022
Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması
Öz: Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki 11 üniversite ve iki bilim örgütünde yürütülen doktora sonrası araştırmaların demografik ve finansal özelliklerini, söz konusu üniversite ve bilim örgütlerinin doktora sonrası araştırmaya ilişkin hukuksal metinlerini ve diğer kaynaklarını inceleyerek ortaya koymaktır. Ayrıca araştırmada, doktora sonrası araştırmanın Türkiye’de başlaması ve gelişimine ilişkin bazı dönüm noktalarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma durum çalışmasıdır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile oluşturulan çalışma grubunu, doktora sonrası araştırma yürüttüğü tespit edilen 11 devlet ve vakıf üniversitesi ile Türkiye Bilimler Akademisi ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında belge incelemesi kullanılmıştır. Bu veriler çalışma grubundaki örgütlerin yetkilileriyle gerçekleştirilmiş telefon görüşmeleri ve e-posta yazışmalarıyla desteklenmiştir. Elde edilen veriler belge inceleme yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda çalışma grubundaki örgütlerde sosyal bilimler, fen ve doğa bilimleri, mühendislik ve tıbbın çeşitli dallarında araştırmalar yürütülmekte olduğu görülmüştür. Bu örgütlerde doktora sonrası araştırma etkinlikleri lisansüstü öğretimden bağımsız biçimde ancak onlarla iç içe yürütülmektedir. Doktora sonrası araştırmaların büyük çoğunluğu fen ve doğa bilimleri ile mühendislik alanlarında yürütülmekte, sosyal bilim alanlarındaki araştırmalar azınlıkta kalmaktadır. Bu örgütlerde doktora sonrası araştırma yürüten araştırmacılar ağırlıkla erkektir. Araştırmaya konu olan örgütlerde yürütülen araştırmaların, kalkınma ile bilimsel teknolojik gelişim elde etme amacıyla ve ağırlıklı olarak kamu kaynaklarıyla yürütüldüğü görülmektedir. Doktora sonrası araştırma etkinliklerinin Türkiye’de giderek daha fazla sayıda üniversitede kendine yer bulacağı öngörülmekte ve bu büyüyen alanın farklı boyutlarına ilişkin çeşitli bilimsel araştırmaların yürütülmesi gerektiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Postdoctoral Research Practice from Universities and Science Organizations in Turkey in Terms of Demographic and Financial Aspects: A Case Study
Öz: The aim of this case study was to present financial and demographic features of postdoctoral research of 11 universities and two science organization in Turkey. Official documents and other available sources of the universities and organizations were used to achieve this. The study also aimed to underline landmarks in history of posdoctoral research in Turkey. The study group, which was formed using criterion sampling out of purposive sampling methods, consisted of 11 universities with postdoctoral studies, Turkish Academy of Sciences and The Scientific and Technological Research Council of Turkey. Data of the study was collected using document analysis, through interviews and e-mail corresponce with officers of the organizations in the study group. The data was analyzed using document analysis. Results of the study revealed that various types of postdoctoral researches in various branches of science, social science, engineering and medicine are conducted in universities and science organizations in the study group. Postdoctoral research is independant from postgraduate education, yet they are combined. Science and engineering research heavily outnumber social studies. Similarly there are more male researchers in these organizations. Postdoctoral research is publicly funded and its objective is to obtain scientific and overall development of Turkey. Supposedly postdoctoral research will become widespread in more Turkish universities. So scientific research on various aspects of this growing phenomenon should be conducted.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ankara Üniversitesi. (2020). Ankara Üniversitesi doktora sonrası araştırma programı (DOSAP) uygulama yönergesi. http:// dosap.ankara.edu.tr/yonerge/ (10 Temmuz 2020).
- Association of American Medical Colleges. (2017). Compact between postdoctoral appointees and their mentors: A framework for aligning the postdoctoral apointee mentor- mentee realtionship. Washington, DC: Association of American Medical Colleges.
- Bilkent Üniversitesi. (2020). Araştırma merkezleri. Erişim adresi: https://w3.bilkent.edu.tr/www/arastirma/arastirma- merkezleri/ (27 Haziran 2020).
- Boğaziçi Üniversitesi. (2019). Bap projeleri çerçevesinde araştırmacı personel ve bursiyer tanımları. Erişim adresi: https://arastirma.boun.edu.tr/sites/arastirma.boun.edu.tr/ files/users/bapik/bap_arastirmaci_personel_ve_bursiyer.pdf (5 Şubat 2020).
- Boğaziçi Üniversitesi. (2020). UYGAR merkezleri. Erişim adresi: https://arastirma.boun.edu.tr/tr/uygar-merkezleri (12 Şubat 2020).
- Bravo, N., & Olsen, K. (2007). Letter to Alyson Reed, Executive Director of the national Postdoctoral Association, Regarding NSF-NIH definition of ‘postdoctoral scholar’. http://grants.nih. gov/training/Reed_Letter.pdf (5 December 2007).
- Cantwell, B. (2011). Transnational mobility and international academic employment: gatekeeping in an academic competition arena. Minerva, 49(4), 425-445.
- Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD). (2018). Wissenschaft weltoffen 2019 figures. Retrieved from http://www.wissenschaftweltoffen.de/wwo2019/index_ html?lang=en (29 Mart 2020).
- Düzce Üniversitesi. (2016). Düzce Üniversitesi doktora sonrası araştırma programı (DOSAP) uygulama yönergesi. http://www. duzce.edu.tr/4393-sayfa-yonetmelikle (16 Nisan 2020).
- European University Institute. (2019a). Jean Monnet Fellowships eligibility. Retrieved from https://www.eui. eu/ServicesAndAdmin/AcademicService/Fellowships/ JeanMonnetFellowships/Eligibility (1Temmuz 2020).
- European University Institute. (2019b). Max Weber fellows. Retri- eved from https://www.eui.eu/ProgrammesAndFellowships/ MaxWeberProgramme/People/MaxWeberFellows#former (5 Temmuz 2020).
- Fırat Üniversitesi. (2014). Fırat Üniversitesi doktora sonrası araştırma programı yönergesi. Erişim adresi: http://www. firat.edu.tr/documents/general-documents/doktora-sonrasi- arastirma-programi-yonergesi.pdf (4 Mayıs 2020).
- Humboldt Foundation. (2019). A to z of all programmes. Retrieved from https://www.humboldt-foundation.de/web/programmes.html (29 Kasım 2019).
- Humboldt Foundation. (2020). About the foundation. Retrieved from http://www.humboldt-foundation.de/web/history.html (28 Kasım 2019).
- İnce, M. L., & Korkusuz, F. (2006). Lisansüstü eğitim hedeflerini geliştirmede öğrenci öğretim üyesi etkileşimi: Bir disiplinin farklı üniversitelerde ve farklı disiplinlerin bir üniversitedeki durumu proje raporu. TUBİTAK Projesi, (104K093).
- İstanbul Üniversitesi. (2020). Doktora sonrası araştırmacı projesi (DOSAP). Erişim adresi: https://bap.istanbul.edu.tr/tr/ content/proje-turleri/doktora-sonrasi-arastirmaci-projesi- (dosap) (4 Kasım 2019).
- Jacob, B. A., & Lefgren, L. (2011). The impact of NIH postdoctoral training grants on scientific productivity. Research Policy, 40(6), 864-874.
- Kadir Has Üniversitesi. (2020). Araştırma merkezleri. Erişim adresi: https://khas.edu.tr/tr/arastirma/arastirma-merkezleri (4 Aralık 2020).
- Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Koç Üniversitesi. (2019). Araştırma merkezleri. Erişim adresi: https://www.ku.edu.tr/arastirma/arastirma-merkezleri-ve- laboratuvarlar/arastirma-merkezleri/arastirma-merkezleri/ (1 Temmuz 2019).
- Krempkow, R. (2016). Wieviele postdocs gibt es in Deutschland? Drei berechnungs-ansätze und erste ergebnisse. Das Hochschulwesen, 5+6/2016, S. 177-181.
- Moguerou, P. (2005). Doctoral and postdoctoral education in science and engineering: Europe in the international competition. European Journal of Education, 40(4), 367-392.
- National Academy of Sciences. (2014). The postdoctoral experience revisited. The Washington, DC: National Academies Press.
- National Postdoctoral Association. (2009). National Postdoctoral Association (NPA) core competencies self-assessment checklist. Erişim adresi: https://cdn.ymaws.com/www.nationalpostdoc. org/resource/resmgr/Docs/competency-checklist.pdf (4 Ekim 2019).
- National Postdoctoral Association. (2017). 2017 National Postdoctoral Association (NPA) Institutional Policy Report. Erişim adresi: https://cdn.ymaws. com/www.nationalpostdoc.org/resource/resmgr/docs/2017_ supporting_the_needs_of.pdf (20 Şubat 2022).
- National Postdoctoral Association. (2019). A Postdoc’s Guide to Career Development. Erişim adresi: https://cdn.ymaws.com/ www.nationalpostdoc.org/resource/resmgr/2019_launch/ resources/pdcareer/postdoc_s_guide_to_career_de.pdf (16 Şubat 2022).
- National Research Council. (1969) Invisible university: Postdoctoral education in the United States. Report of a study conducted under the auspices of the National Research Council, Washington D.C.
- National Research Council. (1981). Postdoctoral appointments and disappointments. Washington, DC: National Academies Press.
- National Science Foundation (NSF) . (2017). Graduate students, postdoctoral appointees, and doctorate-holding nonfaculty researchers in science, engineering, and health fields, by institutional control: 2017. Erişim adresi: https://ncsesdata. nsf.gov/gradpostdoc/2017/html/gss17-dt-tab005-1.html (6 Haziran 2019).
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). (2010). DOSAP ve DSA uygulama yönergeleri. Erişim adresi: http://dosap.metu.edu. tr/yonerge-1 (4 Ekim 2019).
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). (2018a). Orta Doğu Teknik Üniversitesi bilimsel araştırma projeleri koordinatörlüğü doktora sonrası araştırmacı programı (BAP-DOSAP) 2019 Yılı Çağrı Esasları. Erişim adresi: https://bapsis.metu.edu.tr/ ASDuyuruDetay.aspx?ID=41 (5 Kasım 2019).
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). (2018b). Dünden bugüne fen bilimleri enstitüsü. Erişim adresi: http://fbe.metu.edu.tr/ tr/tarihce (17 Ekim 2019).
- Öztürk, T. (2013). Araştırma-doktora sonrası araştırmacı desteği. Erişim adresi: https://blog.metu.edu.tr/ozturk/5-arastirma- doktorasonrasi-arastirmaci-destegi/ (28 Aralık 2018).
- Sanayinin Geliştirilmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (18.06.2017, 7033 SY). Resmi Gazete, Sayı: 30111, 01.07.2017.
- Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). (2018). TÜBA-Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülleri (GEBİP). Erişim adresi: http://www. tuba.gov.tr/tr/tuba-odulleri/tuba-ustun-basarili-genc-bilim- insani-odulleri-gebip (2 Ocak 2019).
- Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). (2021). İdare faaliyet raporları. Erişim adresi: http://www.tuba.gov.tr/tr/kurumsal/stratejik- yonetim-araclari-ve-mali-tablolar (10 Mayıs 2021).
- Türkiye Bilimler Akademisi Araştırma Desteği Esasları Yönetmeliği. (1994). Resmî Gazete (05.05.1994). Sayısı: 21925.
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2011). TÜBİTAK 2010 faaliyet raporu. Erişim adresi: https://www. tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/KGB/FR2010_BK.pdf (3 Ocak 2019).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2017). Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı 2232-uluslararası lider araştırmacılar programı 2018 yılı çağrı duyurusu. Erişim adresi: https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/4000/ 2232_cagri_duyurusu_08_02_2019_0.pdf (8 Mart 2019).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2020a). Ar-Ge birimleri. Erişim adresi: https://www.tubitak. gov.tr/tr/kurumsal/hakkimizda/icerik-protokol (11Mart 2018)
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2020b) Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) 2010-2019 yıllarına ait istatistik raporu. Erişim adresi: https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/3835/bideb_ istatistikler_07.05.2020.pdf (8 Mart 2020).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2020c). ARDEB genel destek verileri (2009-2018). Erişim adresi: https://tubitak.gov.tr/sites/default/files/18842/1_ ardeb_genel_destek_verileri_2009-2018.pdf (8 Mart 2020).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2021a). 2218 Yurt içi doktora sonrası araştırma burs programı. Erişim adresi: https://www.tubitak.gov.tr/tr/burslar/doktora- sonrasi/arastirma-burs-programlari/icerik-2218-yurt-ici- doktora-sonrasi-arastirma-burs-programi (7 Haziran 2021).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2021b). Faaliyet raporları. Erişim adresi: https://www.tubitak. gov.tr/tr/icerik-faaliyet-raporlari (8 Haziran 2021).
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2021c). Ulusal destek programları. Erişim adresi: https:// www.tubitak.gov.tr/tr/destekler/akademik/ulusal-destek- programlari (11 Haziran 2021).
- Türkiye Fulbright Eğitim Komisyonu. (2018). Fulbright doktora sonrası araştırma bursu. Erişim adresi: https://fulbright.org. tr/burs/6/Fulbright-Doktora-Sonrası-Araştırma-Bursu (3 Ocak 2019).
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
| APA | Canaz A, KARAKÜTÜK K (2022). Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. , 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| Chicago | Canaz Artun Kerem,KARAKÜTÜK KASIM Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. (2022): 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| MLA | Canaz Artun Kerem,KARAKÜTÜK KASIM Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. , 2022, ss.274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| AMA | Canaz A,KARAKÜTÜK K Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. . 2022; 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| Vancouver | Canaz A,KARAKÜTÜK K Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. . 2022; 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| IEEE | Canaz A,KARAKÜTÜK K "Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması." , ss.274 - 284, 2022. 10.5961/higheredusci.984381 |
| ISNAD | Canaz, Artun Kerem - KARAKÜTÜK, KASIM. "Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması". (2022), 274-284. https://doi.org/10.5961/higheredusci.984381 |
| APA | Canaz A, KARAKÜTÜK K (2022). Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(2), 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| Chicago | Canaz Artun Kerem,KARAKÜTÜK KASIM Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 12, no.2 (2022): 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| MLA | Canaz Artun Kerem,KARAKÜTÜK KASIM Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, vol.12, no.2, 2022, ss.274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| AMA | Canaz A,KARAKÜTÜK K Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2022; 12(2): 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| Vancouver | Canaz A,KARAKÜTÜK K Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2022; 12(2): 274 - 284. 10.5961/higheredusci.984381 |
| IEEE | Canaz A,KARAKÜTÜK K "Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması." Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12, ss.274 - 284, 2022. 10.5961/higheredusci.984381 |
| ISNAD | Canaz, Artun Kerem - KARAKÜTÜK, KASIM. "Demografik ve Finansal Boyutlarıyla Türkiye’deki Üniversite ve Bilim Örgütlerinde Doktora Sonrası Araştırma Uygulamaları: Bir Durum Çalışması". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 12/2 (2022), 274-284. https://doi.org/10.5961/higheredusci.984381 |
