TY  - JOUR
TI  - Hasta Başı Moleküler Testlerde Son Gelişmeler
AB  - Hasta başı moleküler tanı testleri enfeksiyon hastalıklarının dünya genelinde kontrol altına alınabilmesi için ümit veren yöntemler haline gelmiştir. Son yıllarda farklı çeşitlerde hasta başı test cihazları üretilerek kullanıma sunulmuştur. Bu cihazların temel özelliği örnek işleme, nükleik asit çoğaltma ve saptama sis- temlerini minyatür bir ortamda birleştirmeleridir. Bu cihazların özellikle sınırlı kaynağa sahip bölgelerde kullanılabilmeleri için ucuz, duyarlı, özgül ve pratik analizler sunabilmeleri gereklidir. Mikroakışkan tekno- lojisi çok küçük hacimli sıvılarla tek bir platform üzerinde çalışılabilmesi nedeniyle yüksek potansiyele sa- hiptir. Hasta başı moleküler testlerin düşük kaynağa sahip bölgelerde kullanılabilmeleri için gerekli anahtar özellikler, ısı döngü cihazına ihtiyaç duyulmaması için izotermal nükleik asit çoğaltma yöntemlerinin kulla- nılması, yüksek sıcaklıklarda uzun süre bozulmadan kalabilecek liyofilize kimyasalların kullanılması ve nis- peten basit test aşamalarıdır. Son yıllarda CRISPR-Cas sistemini temel alan yeni nesil moleküler hasta başı testler geliştirilmiştir. Bu testlerde Cas enzimleri yüksek özgüllükle hedef dizileri tanıyan elemanlar olarak kullanılmaktadır. Bu enzimlerin kollateral parçalama özelliği sayesinde hem hedef nükleotit dizisi hem de solüsyon içinde bulunan işaretli RNA parçalanmakta ve bir sinyal oluşumu gözlenmektedir. Halen devam etmekte olan Coronavirus-2019 pandemisi, hızlı tanı yapabilen laboratuvar yöntemlerinin salgının yayıl- masını önlemede ne kadar önemli olduğunu göstermiştir. Pandemi esnasında gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu yöntemi hızlı bir tanı aracı olarak başarıyla kullanılmış olmasına rağmen, laboratuvarlar dışında daha hızlı tanı sağlayabilecek ve büyük merkezi laboratuvarlardaki yoğun test yükünü hafiflete- bilecek ilave hızlı ve pratik testlere ihtiyaç bulunmaktadır. Hasta başı moleküler testlerin gelecekte bu boşluğu doldurabilecek en iyi adaylardan biri olduğu düşünülmektedir. Gelecekteki çalışmalar, kullanılan yöntemlerin standardizasyonu ve sistemlerin daha da minyatür hale getirilmesi üzerine yoğunlaşacaktır. Bu derleme yazıda, literatürde çalışma sayısının yoğunluk kazandığı nükleik asit çoğaltma yöntemlerinden uyarlanan hasta başı testler ve yeni nesil dizilemeye dayalı hasta başı moleküler testler arasında yer alan ve en yeni grubu oluşturan CRISPR-Cas sistemini temel alan testler tartışılmıştır.
AU  - ALP, ALPASLAN
DO  - 10.5578/mb.20229717
PY  - 2022
JO  - Mikrobiyoloji Bülteni
VL  - 56
IS  - 3
SN  - 0374-9096
SP  - 580
EP  - 591
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1119284
ER  -