Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 94 - 107 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-09-2022

YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK

Öz:
Yaşar Kemal’in Dağın Öte Yüzü üçlemesinde yer alan Ortadirek, Yer Demir Gök Bakır ve Ölmez Otu romanları, genel olarak Çukurova’nın yoksul dağ köylerinden biri olan Yalak’ta yaşayan insanların yer edindiği olaylardan oluşmaktadır. Pamuk toplama zamanı geldiğinde Çukurova’ya inen köy halkının sosyal ve ekonomik durumu çok kötüdür. Köy topraklarının verimsizliği, tarım ve hayvancılığın gelişmemiş olması, eğitimsizlik, gelir yetersizliği ve bunun yanında toplumsal yapıda güçlü bir eril tahakkümün hüküm sürmesi köy insanının yaşamını sınırlandırmıştır. Köylünün, kasaba tüccarı Adil Efendi’den aldıkları ihtiyaç maddelerinin karşılığını ödeyecek bir geliri olmadığı için Adil Efendi’nin yapacaklarından korku duyması ve köyün Muhtarı Sefer’in köylü üzerindeki amansız baskısı beraberinde bir arayışı getirir. Bu arayış, doğanın zor koşulları altında yaşama tutunmaya çalışan köylüleri, kıtlık ve salgın zamanlarında çıkarılan ermiş yaratma örneğinde olduğu gibi yeni bir ermiş ortaya çıkarma sürecine yönlendirir. Köylüler, sorunlar karşısında mücadele stratejilerini bir umutla yarattıkları ermiş miti üzerinden somutlaştırarak geçici de olsa sorunlarından kurtulmaya çalışırlar. Köylülerin bulunduğu psiko-sosyal ortam da buna olanak sağlar. Bu çalışmada köylülerin kolektif tutumuyla yaratılan bir mitin (Taşbaş Memet), çeşitli halk anlatıları etrafında nasıl büyütüldüğünü ve sonrasında nasıl yıkıldığının dinamiklerini irdeleyeceğiz. Halk anlatılarında sıkça rastladığımız mit olgusuna eril tahakküm açısından sosyo-psişik temelleriyle yaklaşacağımız incelemenin, edebiyatta mit oluşturma süreçleri üzerine yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelime: Yaşar Kemal Dağın Öte Yüzü mit köy edebiyat sosyolojisi eril tahakküm

IN THE CONTEXT of MALE DOMINANCE EVALUATING SOCIO-PSYCHIC FOUNDATIONS THAT CREATES SAINT MYTH in YASAR KEMAL’S “DAGIN OTE YUZU”

Öz:
Ortadirek, Yer Demir Gok Bakir and Olmez Otu novels that rank among Yasar Kemal’s trilogy Dagin Ote Yuzu generally cosists of events in which people that live in Yalak, one of Cukurova’s poor mountain villages, take part in. When the time to harvest cotton comes, social and economical situation of the village people who descend onto Cukuroava is awful. Infertility of village soils, underdevelopment of agriculture and stock breeding activities, lack of education, inadequacy of earned income as well as a strong male dominance reigning in social structure limits village people’s lives. Villagers fearing what Adil Efendi, the town merchant, might do because of them not being able to earn enough income to pay back for the essential supplies they got from him, Sefer the Town Chief’s relentless pressure upon village people brings a search to life. This search leads villagers that are trying to cling to life under the harsh elements of nature to a process of having a saint emerge as in the example of creating a saint in times of famine and plague. As like defining a survival strategy against the problems they are having, villagers try to be free of their troubles by embodying this over a myth of saint with a strain of hope they are attached to. And, the psycho-social environment the villagers are in enables this. In this study, we will evaluate how a myth that is created with collective attitude of villagers (Tasbas Memet) evolved around various folk tales and broke down in the end. It is thought that the study where we will approach myth concept that we usually see in folk tales from the angle of socio-psychic principles under the influence of male dominance, will contribute to studies that will be about myth creation processes in literature.
Anahtar Kelime: Yasar Kemal Dagin Ote Yuzu myth countryside sociology of literature male dominance

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akmaz, Gökhan, (2019), Mitoloji ve Cinsiyet: Hint ve Yunan Mitolojilerinde Ataerkil Dönüşüm, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Arslan, Ebru Vural, (2016), Türk Romanında Mitolojik Unsurlar (1923-1960), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
  • Arslan, Ebru Vural, (2017), “Yaşar Kemal’in Ortadirek Adlı Romanında Kozmik Ağaç İmgesi: Ziyaret Cevizi”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 9, C.17, s. 207-215.
  • Brandabur, Clare (2003), “Dağın Öte Yüzü’nde İlkörneksel Kahramanlık Çevrimi”, Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal, (Çev. Yurdanur Salman), (Editör: Süha Oğuzertem), Adam Yayınları, İstanbul, s. 65-84.
  • Bourdieu, Pierre ve Wacquant, Loic (2014), Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, (Çev. Nazlı Ökten), (7.bs.), İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Dağ, Pınar, (2016), Türk Romanında Mitin Görünümleri (1961-170), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
  • Dağ, Pınar, (2017), “Yer Demir Gök Bakır ve Ölmez Otu Romanlarında Mitik Ögeleri Kahramanının Yolculuğu Bağlamında Okuma Denemesi”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S.9, C. 17, s. 65-87.
  • Kemal, Yaşar, (1999), Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor/Alain Bosquet İle Görüşmeler, Adam Yayınları, İstanbul.
  • Kemal, Yaşar, (2000a), Ortadirek/Dağın Öte Yüzü 1, Adam Yayınları, İstanbul.
  • Kemal, Yaşar, (2000b), Yer Demir Gök Bakır/Dağın Öte Yüzü 2, Adam Yayınları, İstanbul.
  • Kemal, Yaşar, (2000c), Ölmez Otu/Dağın Öte Yüzü 3, Adam Yayınları, İstanbul.
  • Kundera, Milan, (2014), Roman Sanatı, (Çev. Aysel Bora), (5. bs.), Can Sanat Yayınları, İstanbul.
  • Parla, Jale, (2014), “Kadın Eleştirisi Neyi Gerçekleştirdi?”, Kadınlar Dile Düşünce Edebiyat ve Toplumsal Cinsiyet, (Editörler: Sibel Irzık ve Jale Parla), (5. bs.), İletişim Yayınları, İstanbul, s.15-33.
  • Öztürk, Ali, (2019), “Mitolojik Bilginin Sosyo-Politik Temelleri ve İmge-Epistemik Modellenmesi: Mitoloji İmajolosine Giriş”, Mitoloji Araştırmaları, (Editör: İbrahim Gümüş), Genel Satış Pazarlama ve Yayınevi, İstanbul, s.19-47.
  • Özünel, Evrim Ölçer, (2010), Türk Anlatı Geleneğinde Kahraman, Mitoloji ve İktidar İlişkisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Şahin, Veysel ve Topdaş, Fatma, (2016), “Toplumsal Gerçekçilik Bağlamında Yaşar Kemal’in ‘Dağın Öte Yüzü’ Üçlemesi”, Journal of Turkish Language and Literature, S.2, C.1, s. 463-482.
  • Tharaud, Charles Barry, (2017), Çukurova Yaşar Kemal Edebiyatının Temelleri, (Çev. Tahsin Çulhaoğlu), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Yürek, Hasan, (2013), “Ermişlik ve Dağın Öte Yüzü Üçlemesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 49, s. 193-202.
APA ŞEKER A, Özcan E (2021). YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. , 94 - 107.
Chicago ŞEKER Aziz,Özcan Emre YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. (2021): 94 - 107.
MLA ŞEKER Aziz,Özcan Emre YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. , 2021, ss.94 - 107.
AMA ŞEKER A,Özcan E YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. . 2021; 94 - 107.
Vancouver ŞEKER A,Özcan E YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. . 2021; 94 - 107.
IEEE ŞEKER A,Özcan E "YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK." , ss.94 - 107, 2021.
ISNAD ŞEKER, Aziz - Özcan, Emre. "YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK". (2021), 94-107.
APA ŞEKER A, Özcan E (2021). YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(26), 94 - 107.
Chicago ŞEKER Aziz,Özcan Emre YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.26 (2021): 94 - 107.
MLA ŞEKER Aziz,Özcan Emre YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.26, 2021, ss.94 - 107.
AMA ŞEKER A,Özcan E YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(26): 94 - 107.
Vancouver ŞEKER A,Özcan E YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(26): 94 - 107.
IEEE ŞEKER A,Özcan E "YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.94 - 107, 2021.
ISNAD ŞEKER, Aziz - Özcan, Emre. "YAŞAR KEMAL’İN “DAĞIN ÖTE YÜZÜ”NDE ERMİŞ MİTİNİ VAREDEN SOSYO-PSİŞİK TEMELLERİ ERİL TAHAKKÜM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRMEK". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 26 (2021), 94-107.