Yıl: 2022 Cilt: 17 Sayı: 133 Sayfa Aralığı: 207 - 221 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-09-2022

EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM

Öz:
Sosyal medya platformları fotoğraf, video ve kişisel bilgilerin (konum, eğitim bilgileri, ilgi alanları vb.) topluluğa sunulduğu tematik paylaşım mekânlarıdır. Bu platformlardan biri olan YouTube kitleleri video aracılığıyla bir araya getirmektedir. YouTube, kullanıcıların içerik oluşturmalarına ve bu içerikleri toplulukla paylaşmalarına imkân verdiği gibi diğer kullanıcıların paylaşımlara ilişkin düşüncelerini, değerlendirmelerini ve yönlendirmelerini sunmalarına da fırsat tanımaktadır. Bu etkileşimsel yönüyle YouTube, somut olmayan kültürel miras unsurlarının da korunması ve aktarılması araçlarından biri hâline gelmiştir. Bu makalede somut olmayan kültürel miras unsurlarından biri olan “Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı”nın uygulama videoları örneklem olarak kullanılmıştır. YouTube’daki Ebru sanatı uygulama videoları, yorumları, beğenileri ve izlenme sayıları netnografik analiz yöntemiyle incelenmiştir. YouTube’daki videolar, “ebru sanatı”, “ebru geleneği”, “UNESCO ebru marbling” ve geleneğin icracılarının isimleri aranarak taranmıştır. Bu çalışmanın amacı Ebru sanatı ve YouTube örneklemleri üzerinden el sanatları geleneğinin dijitalde belgelenmesi, yeniden canlandırılması ve aktarılması süreçlerinin tartışılmasıdır. “Geleneksel” öğrenme yöntemlerinin dışında dijital mekânda sanatın öğretiminin gerçekleştirilip gerçekleştirilemediğini ve gelenek etrafına gelişen pratiklerin, öğretilerin ve sözlü kültür ürünlerinin aktarımının sağlanıp sağlanamadığını görünür kılmaktır. Bu makalede, geleneğin YouTube’da uygulama videoları aracılığıyla aktarılmasının izleyicilerde ve öğreticilerde nasıl karşılık bulduğu, usta-çırak etkileşiminin nasıl sağlandığı ve dijital mekânın geleneğin hangi yönlerini nasıl değiştirdiği ve dönüştürdüğü sorularına cevap aranmıştır. YouTube’daki resmî ve resmî olmayan kaynaklar tarafından paylaşılan videolar ayrı ayrı olarak ele alınmıştır. Resmî nitelikteki videoların, Ebru sanatını tanıtma; resmî olmayan videoların ise sanatın uygulama süreçlerinin gösterilmesi ve öğretilmesi amacıyla oluşturulduğu anlaşılmıştır. YouTube kullanıcılarının resmî olmayan video paylaşımlarına daha fazla ilgilerinin olduğu görülmüştür. Bu bağlamda çalışmada resmî olmayan ve uygulama niteliği gösteren videolar değerlendirilmiştir. Çalışmada, YouTube’un müzeselliği ve müzelerin YouTube’dan yararlanmaları örneklerle incelenmiştir. Ebru sanatının UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi’ne alınması sürecinde sunulan aday dosyada unsura ilişkin video somut olmayan kültürel mirasın temsilî ve sunumu çerçevesinde değerlendirilmiştir. Ebru sanatı aday dosyasındaki koruma taahhütlerinin ise bir kısmının gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. YouTube’daki videoların ustaya ve malzemelere ulaşma, içerik oluşturucuyu yönlendirme ve binlerce mesafe uzaklıktaki kişileri bir araya getirme avantajları bulunmaktadır. Geleneksel öğrenim metodundaki usta-çırak ilişkisinde arada bir aracının olmamasının sanatın uygulama biçimleri dışında sosyal, ahlaki ve terbiye öğreniminin de gerçekleştirilmesini sağladığı aynı ilişkinin dijitalde kurulmasının zor olduğu görülmüştür. Buna ek olarak YouTube’da usta-çırak arasındaki ayrımın silikleşmesi dijitalin dezavantajları olarak yorumlanmıştır. YouTube’un Ebru sanatı videolarına ilişkin paylaşımlarıyla içerik oluşturucu, izleyici ve diğer izleyiciler arasında iletişimi ve etkileşimi sağladığı; geleneğin uygulanması ve sürdürülebilmesi hususlarında ilgi ve farkındalık oluşturduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

A Netnographic Analysis of the Ebru (The Art of Marbling) Tradition: Safeguarding and Transmission Through YouTube

Öz:
Social media platforms are thematic sharing places where photos, videos and personal information (location, educational information, interests, etc.) are presented to the community. One of these platforms, You- Tube connects audiences through video. YouTube allows users to create content and share this content with the community, as well as providing the opportunity for other users to present their thoughts, evaluations and directions regarding the posts. With this interactive aspect, YouTube has become one of the tools for safeguarding and transmitting intangible cultural heritage elements. In this article, application videos of “Ebru, Turkish art of marbling”, one of the intangible cultural heritage elements, are used as examples. Ebru art application videos, comments, likes and views on YouTube were analyzed by netnographic method. The videos on the YouTube channel were searched for the names of “Ebru marbling”, “Ebru marbling tradition”, “UNESCO Ebru marbling” and the performers of the tradition. The aim of this study is to discuss the processes of documenting, revitalizing and transmitting the traditional craftsmanship digitally through the art of marbling and YouTube samples. It is to make visible whether the teaching of art can be carried out in the digital space other than “traditional” learning methods and whether the transfer of practices, teachings and oral culture products developed around the tradition can be achieved. This article seeks answers to the questions of how the transmitting of the tradition on YouTube through application videos corresponds to the audience and tutors, how the master-apprentice interaction is provided, and what aspects of the digital space have changed and transformed. Videos shared by formal and informal sources on YouTube are considered separately. It is created for the promotion of Ebru art in formal videos. In informal videos, it is aimed to show and teach the application processes of art. It has been observed that YouTube users are more interested in informal video posts. In this context, informal and practical videos were evaluated in the study. In the study, the museology of YouTube and the use of YouTube by museums are examined with examples. Video related to the element in the nomination file in the process of including the art of marbling in the UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity were evaluated within the framework of the representation and presentation of the intangible cultural heritage. It has been determined that some of the protection commitments in the Ebru art nomination file have been fulfilled. It has been determined that the videos on YouTube have the advantages of reaching the master and the materials, guiding the creator and bringing together people from long distances. Official videos were created to promote the art of Ebru. It has been understood that the unofficial videos are intended to show and teach the application processes of art. In addition, the blurring of the distinction between master and apprentice on the YouTube channel has been interpreted as the disadvantages of digital. YouTube creates communication and interaction between content creator, viewer and other viewers with its posts on Ebru art videos. It has been understood that it creates interest and awareness in the implementation and sustainability of the tradition.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • “Abdulvahap Ertekin” https://www.youtube.com/channel/UCS7EgQCtkU74amRbXfIs54w, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “Alparslan Babaoglu” https://www.youtube.com/user/AlparslanBabaoglu, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “Anadolu Sigorta: Bir Usta Bin Usta İstanbul – Ebru Yapımı” https://www.youtube.com/watch?v=7pqn3sEnTj4, Erişim Tarihi: 23. 12. 2020.
  • “Ebru Sanatı Üzerine Söyleşi” https://www.youtube.com/watch?v=SPAikCHSEYg&t=2788s, Erişim Tarihi: 21.04.2021.
  • “Ebru, Turkish art of marbling” https://www.youtube.com/watch?v=6fPSwshIkv4&feature=emb_title, Erişim Tarihi: 18.12.2020.
  • “Eva & The Heartmaker - Traces of You (official video)” https://www.youtube.com/results?search_query=ted+education+baby Erişim Tarihi: 15.12.2020.
  • “Firdevs Çalkanoğlu” https://www.youtube.com/channel/UCOFP-GwM-aFggin41PiPCRA, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “garip ay” https://www.youtube.com/watch?v=4dKy7HNU4vk, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “Guidelines for the Establishment of National “Living Human Treasures” Systems”, https://ich.unesco.org/doc/src/00031-EN.pdf, Erişim Tarihi: 19.04.2021.
  • “Gül Dalı” https://www.youtube.com/watch?v=IYAxyIrV3X4, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “Hobi Tat” https://www.youtube.com/watch?v=8lbz9pizt4Q&t=65s, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “How in vitro fertilization (IVF) Works-Nassim Assefi and Brian A.Levine” https://www.youtube.com/watch?v=P27waC05Hdk&t=58s Erişim Tarihi: 15.12.2020.
  • “MEDIA MANAS: “Kırgızistan’da Ebru Sanatı Tanıtıldı” https://www.youtube.com/watch?v=MIUGGxSGP2s, Erişim Tarihi: 18.12.2020.
  • “sheri vegas” https://www.youtube.com/watch?v=oqkk71_1Kfg, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • “Suyun Rüyası: Ebrû – Duygu Orak – Türkiye Bursları Online Seminerler” https://www.youtube.com/watch?v=Jtt4GNWeEoM&t=1587s, Erişim Tarihi: 18.12.2020.
  • “TRT HABER: Ebru sanatını videoyla birleştirerek dünyaya tanıtıyor” https://www.youtube.com/watch?v=0MBaQvKPE4M Erişim Tarihi: 18.12.2020.
  • “Yasemin Ozsavasci” https://www.youtube.com/user/turkishwatermarbling, Erişim Tarihi: 10.12.2020.
  • Aral, Ahmet Erman. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Eğitimi ve Kültürün Aktarımı: Türkiye Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 2020.
  • Baki Nalcıoğlu, Zeynep Safiye. Kültürel Bir Mekân Olarak Kent Müzelerinde Somut Olmayan Kültürel Mirasın Temsili ve Aktarımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, 2020.
  • Begiç, H. Nurgül. “UNESCO Dünya Kültürel Miras Listesinde Yer Alan Geleneksel Türk Ebru Sanatı’nda Yeni Yorumlar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2015, 35: 587-605.
  • Berger, John. Görme Biçimleri, Yurdanur Salman (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları, 1995.
  • Blank, Trevor J. “Examining the Transmission of Urban Legends: Making the Case for Folklore Fieldwork on The Internet”, Folklore Forum, 2007, 37.1, s. 15-26. http://hdl.handle.net/ 2022/3231, Erişim Tarihi: 12.04.2021.
  • Bouchernaki, Mounir. “The İnderdependency of the Tangible and Intangible Cultural Heritage” http://openarchive.icomos.org/id/eprint/468/, 2003, Erişim Tarihi: 05.01.2021.
  • De Vos, Gail Arlene, “Folklor ve İnternet: Netlore”, Millî Folklor, Çeviren: Nurulhude Baykal, 2013, S.: 97, s. 246-250.
  • Dundes, Alan. “Who Are The Folk”, Interpreting Folklore. Bloomington: Indiana University Press, 1980, 1- 20.
  • Gülüm, Erol. “Geleneksel Kültür, Medya Müzeciliği ve YouTube”, Folklor/Edebiyat, 2019, 99: 491-500.
  • Gürçayır Teke, Selcan. “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Üzerine Eleştirel Bir Okuma”, Millî Folklor, 2011, 92: 5-12.
  • https://www.unesco-ichcap.org/eng/ek/index.php, Erişim Tarihi: 23.1.2021.
  • Kozinets, Robert V. “On Netnography: Initial Reflections on Consumer Research Investigations of Cyberculture”, NA-Advances in Consumer Research, 1998, Volume 25, ed. Joseph W. Alba and J. Wesley Hutchinson, Provo, UT: Association for Consumer Research, s. 366-371.
  • http://www.acrwebsite.org/search/view-conference-proceedings.aspx?Id=8180.Erişim Tarihi: 08.04.2021.
  • Maharjan, Monalisa. “Social Media – A Tool for Documenting and Knowledge Transfer of Intangible Cultural Heritage.”, 2020, https://www.unesco-ichcap.org/publications archive/international-seminar-ondigital- documentation-as-an-imperative-tool-for safeguarding-cultural-heritage/, Erişim Tarihi: 07.01.2021.
  • Malraux, André. “Museum Without Walls”, Voices of Silence. Translated from the French: Stuart Gilbert. St Albans, Hertfordshire: Paladin, Granada Publishing, 1974, 13-127.
  • Metin Basat, Ezgi. “Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikte Koruyabilmek”, Millî Folklor, 2013 100: 61-71.
  • Nomination File No: 00644. “Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı” https://ich.unesco.org/en/RL/ebru-turkish-artof- marbling-00644, Erişim Tarihi: 15.12.2020.
  • Pietrobruno, Sheenagh. “Lists, Narratives, and Archives of Intangible Heritage: The Politics of Digital Reenactments.” Intermédialités: histoire et théorie des arts, des lettres et des techniques/Intermediality: History and Theory of the Arts, Literature and Technologies, 2016, 28-29.
  • Schweibenz, Werner. “Virtual Museums”, The Development of Virtual Museums, ICOM News Magazine, 2004,3:3,https://www.researchgate.net/profile/Werner_Schweibenz/publication/240296250_The_Develop ment_of_Virtual_Museums/links/5862304c08aebf17d3950d65/The-Development-of-Virtual- Museums.pdf, Erişim Tarihi: 08.01.2021.
  • Yıldız, Tuna. Somut Olmayan Kültürel Miras Yönetimi: Sivil Toplum Katılımı. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2020.
APA TÜZEL B (2022). EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. , 207 - 221.
Chicago TÜZEL Bilge EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. (2022): 207 - 221.
MLA TÜZEL Bilge EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. , 2022, ss.207 - 221.
AMA TÜZEL B EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. . 2022; 207 - 221.
Vancouver TÜZEL B EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. . 2022; 207 - 221.
IEEE TÜZEL B "EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM." , ss.207 - 221, 2022.
ISNAD TÜZEL, Bilge. "EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM". (2022), 207-221.
APA TÜZEL B (2022). EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. Milli Folklor Dergisi, 17(133), 207 - 221.
Chicago TÜZEL Bilge EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. Milli Folklor Dergisi 17, no.133 (2022): 207 - 221.
MLA TÜZEL Bilge EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. Milli Folklor Dergisi, vol.17, no.133, 2022, ss.207 - 221.
AMA TÜZEL B EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. Milli Folklor Dergisi. 2022; 17(133): 207 - 221.
Vancouver TÜZEL B EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM. Milli Folklor Dergisi. 2022; 17(133): 207 - 221.
IEEE TÜZEL B "EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM." Milli Folklor Dergisi, 17, ss.207 - 221, 2022.
ISNAD TÜZEL, Bilge. "EBRU SANATI GELENEĞİNE İLİŞKİN NETNOGRAFİK BİR ANALİZ: YOUTUBE’DA KORUMA VE AKTARIM". Milli Folklor Dergisi 17/133 (2022), 207-221.