NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 1 - 33 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-09-2022

NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER

Öz:
Bu makalede, Amerika’nın Kuzeyinde ve Güneybatısında yaşayan Navajo halkının dokumaları ile Anadolu Türk dokumalarını teknik, renk, motif, desen ve kompozisyon açısından incelemek ve aralarındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Makale, literatürden elde edilen verilerin analizi ve yeniden düzenlenmesi yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla çalışmada, Navajo ve Anadolu Türk dokumalarındaki motifler incelenerek, bu motiflere ne gibi anlamlar yüklendiği ele alınmıştır. Ayrıca farklı zamanlarda müzelerde ve Anadolu’nun birçok yöresinde alan araştırması yapılmış, dokumacılarla görüşülerek dokumaların fotoğrafları çekilmiştir. Navajo ve Anadolu Türklerinin dokumalarında bulunan motifler arasında büyük benzerlikler vardır. Motiflerdeki bu benzerlikler dini inançlar, yaşayış biçimleri ve kültür etkisi ile oluşurlar. Anadolu dokumalarında motifler, dokumacıların duygu ve düşüncesine veya yaşadığı yörede yetişen bitkilere göre şekillenirken, Navajo yerlilerinde ise iklim ve yeryüzü şekillerinden esinlenerek ortaya çıkmıştır. Dokumalarda benzer motiflerin bulunması bu insanların ortak ataya ve ortak geçmişe sahip olduklarını anlatmaktadır. Orta Asya’dan, Anadolu ve Kuzey Amerika topraklarına göç eden kabileler, yerleştikleri bölgelerde atalarından miras kalan kültürlerini devam ettirmişler ve o topraklarla bütünleşmişlerdir. Bu makale, Anadolu ve Navajo dokumalarındaki motiflerin, onların akrabalık ilişkileri nedeniyle birbirlerine benzediklerini ileri sürmektedir.
Anahtar Kelime: Motif Sembol Anadolu Navajo kabilesi Orta Asya Dokuma

SIMILARITIES BETWEEN THE MOTIFS OF THE NAVAJO TRIBAL AND THE MOTIFS USED IN ANATOLIAN WEAVINGS

Öz:
In this article, it is aimed to examine the weavings of the Navajo people living in the North and Southwest of America and the Anatolian Turkish weavings in terms of technique, color, motif, pattern and composition and to reveal the similarities and differences between them. The article was carried out by analyzing and rearranging of the data obtained from the literature. Therefore, in this study, the motifs in Navajo and Anatolian Turkish weavings were examined and the meanings of these motifs were discussed. In addition, field research was carried out in museums and in many regions of Anatolia at different times, and photographs of weavings were taken by interviewing weavers. There are great similarities between the motifs found in the weavings of the Navajo and Anatolian Turks. These similarities in motifs are formed by religious beliefs, lifestyles and cultural influence. While the motifs in Anatolian weavings were shaped according to the feelings and thoughts of the weavers and the plants grown in the region where they lived, they emerged by being inspired by the climate and earth forms in Navajo natives. The presence of similar motifs in the weavings indicates that these people have a common ancestor and a common past. Tribes who migrated from Central Asia to Anatolia and North America continued their cultures inherited from their ancestors in the regions where they settled and became integrated with those lands. This article argues that the motifs in Anatolian and Navajo weavings are similar to each other because of their kinship relations.
Anahtar Kelime: Motif Symbol Anatolia Navajo Tribe Middle Asia Weaving

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akpınarlı, F. (2005). Kızılderili ve Türk Kilimlerindeki Ortak Özellikler, 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, Ankara, 21-26 Kasım, Cilt: III, s. 1021-1040.
  • Aksoy, E. & Bülent, E. (2018). Anadolu ve Türkmen Halılarında Yer Alan Çarklı Elek Göl, 3. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, Gaziantep, 21-22 Haziran, , s.530 - 543.
  • Aksoy, E. (2011). Şavak Havlı ve Havsız Kirkitli Dokumaları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul.
  • Alantar, H. (2007). Motiflerin Dili, İstanbul Halı İhracatçıları Birliği.
  • Almagro-Gorbea, M. (2008). A Phoenician Tapestry In Galera (Granada, Spain), Hispano- Phoenicıan Tapestries and Fabrics, LVCENTVM XXVII, 51-60
  • T.C. Kültür Bakanlığı, (2005). Anatolian Kilims, Cilt 2. Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Arslan, A. A. (2006). Amerikan Kızılderili Şamanizmi İle Orta Asya–Sibirya Türk Şamanizm’inin Benzerlikleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 21-38.
  • Aslanapa, O. (1953). Türk Halılarında Hayvan Postu Motifleri, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı, (31-36). İstanbul: Osman Yalçın Matbaası.
  • Aslanapa, Oktay (1987). Türk Halı Sanatının Bin Yılı, İstanbul Eren Yayıncılık. Ateş, Mehmet (2002). Mitolojiler ve Semboller, İstanbul Milenyum Yayınları.
  • Ballantine, B. & Ballantine I. (1994). The Native Americans: An Illustrated History, Wisconsin World Publications.
  • Barrelet, Marie-T.(1977). Un inventaire de Kar Tukulti Ninurta: Textiles Décorés Assyriens et autres, Revued’Assyriologie et d’Archéologie Orientale, 71(1), 51-92.
  • Bilgili, N. (2014). Türklerin Kozmik Sembolleri Tamgalar, İstanbul Hermes Yayınları.
  • Bilgili, N. (2020). Türklerde 5 Element, Ankara Kripto Basım Yayım.
  • Blomberg, N. (1988). Navajo Textiles: The William Randolph Hearst Collection, USA University of Arizona Press.
  • Busatta, S. (2014). The Tree of Life Design From Central Asia to Navajoland and Back (with a Mexican Detour), Antrocom Online Journal of Anthropology, Vol. 10. n. 1 – ISSN 1973 – 2880,39-55.
  • Caldwell, D. (2013). Navajo Textiles: Autonomy and the Marketplace, Savannah: Degree of Master of Savannah College of Arts in Art History.
  • Çiçek, S. (2010). Çiçek, S. (2010). Çanakkale İli Ayvacık Yöresi Halı ve Kilimleri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
  • Çoruhlu, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul Kabalcı Yayınevi.
  • Deniz, B. (1998). Ayvacık (Çanakkale Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (Kilim-Cicim-Zili), Ankara Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
  • Diler, A.& Gallice M. A. (2018). Kilimin Sembolleri, İstanbul Alfa yayınları.
  • Eliade, M. (1951a). Shamanism, Archaic Fecniques of Ecstasy, USA Princeton University Press.
  • Eliade, Mircea (1991b). Symbolism of the Centre' in Images and Symbols, USA Princeton publishing.
  • Eliade, M. (2003c). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, Cilt 1, (Çev. Ali Berktay). İstanbul Kabalcı Yayınevi.
  • Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, Ankara Dumat offset,
  • Esedova, H. (2008) Halılarda Mitoloji, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara /Türkiye Bildirileri Kitabı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 4(1), s. 517-544.
  • Gömeç, S. (1998). Şamanizm ve Eski Türk Dini, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (4),43.
  • Görgünay, N. (1974). Türk Halk Kültüründe Doğu Anadolu Dokumaları ve Giysileri, Ankara Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
  • Gümüştekin, N.(2011). Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde Anlam, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (11), 103-117.
  • Haack, H. (1975). Doğu Halıları, (Çev. Neriman Girişken). Ankara Baylan Matbaası.
  • Hidayetoğlu, M. (2007). Konya Yöresi Düz Dokuma Yaygıları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, Konya.
  • James, H, L (1988). The Story of Navajo Weaving and Indian Trading, West Chester Pa. Schiffer Pub. Ltd.
  • Kalay, H.(2015). Eskişehir Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Düz Dokumalar (Kilimler), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
  • Kirchner, Kay, M. & Sarhangi, R. (2012). Using Technology to Explore the Geometry of Navajo Weavings, Mathematics, Music, Art, Architecture, Culture, (60), 581-588.
  • Köcher, F. (1957-1958). Ein Inventartext aus Kar-TukultiNinurta, AfO, (18),306.
  • Lamb, S.(1994). A Guide to Navajo Rugs, Arizona Tucson Southwest Parks and Monuments Association.
  • Manley, R. (1975). Southwestern Indian Arts & Crafts. Madison The University of Wisconsin.
  • Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı. (1985). Mut ve Çevresinde Millî El Sanatlarımız, Ankara MEGSB Yayınları.
  • Moshkova, V. G.(1984). The rug Making of the Merv Tekke. Meredith, Philadelphia Oriental Rug Review.
  • Newcomb, Johnson, F.& Fishler, S.& Wheelwright, M. (1956). A Study Of Navajo Symbolism, The Peabody Museum, Massachusetts Cambridge.
  • Ölmez, N. ve Etikan, S. (2013). Muğla İli Fethiye İlçesi Yantırlı Kilimleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ART-E dergisi, (12), 62-82.
  • Özay, S. (2001). Dünden Bugüne Dokuma Resim Sanatı, Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Page, S.(2008). Indian arts of the Southwest, Tucson Rio Nuevo Publishers.
  • Parrot, A.(1959). Misión archélogique de Mari, II. Le Palais, 2. Peintures mureles, Paris.
  • Parpola, S. (1993). The Assyrian Tree of Life: Tracing the Origins of Jewish Monotheism and Greek Philosophy, Journal of Near Eastern Studies, (52), 161-258
  • Reichard, Gladys A. (1968). Spider woman:A Story of Navajo Weavers and Chanters, Glorieta, New Mexico Rio Grande Press.
  • Reichard, Gladys A. (1974). Navaho religion: A Study of Symbolism 1893-1955, Princeton: Princeton University Press.
  • Rosinsky, Natalie M. (2005). The Navajo, Minneapolis Compass Point Books.
  • Sandner, D. (1979). Navaho Symbols of Healing, New York Harcourt Brace Jovanovich.
  • Sinor, D. (2009). The Cambridge History of Early Inner Asia, United Kingdom Cambridge University Press.
  • Snyder, W. (1979). A Beauty Walk A Systematic Compendof Navajo Theology, A Thesis Presented to the Faculty of Concordia. LosAngeles.
  • Selçuk, K. (2008). Nahcıvan Devlet Müzesinde Bulunan Halı, Kilim ve Düz Dokumalar, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
  • Tanrısal, M. (1997). Türk ve Navaho halılarının dili, Arış Dergisi, (1), 94-107.
  • Taube, K. (1983). The Teotihuacan Spider Woman", Journal of Latin American Lore, 9 (2), 107–189.
  • The Hopi Dictionary Project. (1998). “Bureau of Applied Research in Anthropology, University of Arizona Hopi Dictionary / Hopìikwa Lavàytutuveni: A Hopi-English Dictionary of the Third Mesa Dialect, Tucson: University of Arizona, 99–100
  • Toelken, B.(2003). The Anguish of Snails: Native American Folklore in the West, Utah Utah State University Press.
  • Tomabechi, Y. (1983).Wall Paintings from Dur Kurigalzu, Journal of Near Eastern Studies, 42 (2),123-131.
  • Weisiger, M. (2007). Gendered Injustice: Navajo Livestock Reduction in the New Deal Era, The Western Historical Quarterly, 38 (4),437-455.
APA Aksoy E (2021). NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. , 1 - 33.
Chicago Aksoy Elif NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. (2021): 1 - 33.
MLA Aksoy Elif NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. , 2021, ss.1 - 33.
AMA Aksoy E NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. . 2021; 1 - 33.
Vancouver Aksoy E NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. . 2021; 1 - 33.
IEEE Aksoy E "NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER." , ss.1 - 33, 2021.
ISNAD Aksoy, Elif. "NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER". (2021), 1-33.
APA Aksoy E (2021). NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(28), 1 - 33.
Chicago Aksoy Elif NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.28 (2021): 1 - 33.
MLA Aksoy Elif NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.28, 2021, ss.1 - 33.
AMA Aksoy E NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(28): 1 - 33.
Vancouver Aksoy E NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(28): 1 - 33.
IEEE Aksoy E "NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.1 - 33, 2021.
ISNAD Aksoy, Elif. "NAVAJO KABİLESİNİN MOTİFLERİ İLE ANADOLU DOKUMALARINDA KULLANILAN MOTİFLER ARASINDAKİ BENZERLİKLER". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 28 (2021), 1-33.