27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ

Karakaya, sedat

27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ

Sedat KARAKAYA (Muş Alparslan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Muş, Türkiye)

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

2 1

Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 419 - 443 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-09-2022

27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ

Öz:

Demokratik siyasal yapılarda seçmen davranışını belirleyen birçok farklı değişken bulunmaktadır. Olağan dönemlerde seçmen davranışı kültürel, politik ve ekonomik gerekçelere göre belirlenebilmektedir. Ancak darbe ve muhtıra gibi farklı isimlerle adlandırılan askeri müdahale biçimleri, seçmen davranışını olağanın dışına çıkarıp ideolojik bir çerçeveye oturtma eğilimindedir. Müdahale sonrası sistem içerisinde varlığına izin verilen partilerin politika üretme süreçleri buna göre şekillenmektedir. Ülke genelinden ayrılan toplumsal farklılıkların kabul görmediği bölgelerde seçmen davranışları tahkim edilmeye çalışılan sisteme muhalif davranışlar biçiminde ortaya çıkabilmektedir. Bu dönemlerde seçmen davranışları da farklılıklarını muhafaza eden yönelimler içerisinde olurlar. Bu yüzden seçmen davranışları da olağanın dışına çıkarak kendi iç dinamiklerine göre şekillenmektedir. Bu çalışmada, 27 Mayıs 1960 ile 12 Eylül 1980 darbesi arasındaki dönemde Muş’ta gerçekleşen genel seçimlerde bu süreçlerin etkileri ele alınmıştır. İki darbe arasındaki seçmenin oy verme davranışlarının ne şekilde belirlendiği Muş ili özelinde ele alınacaktır. Müdahale öncesi ve sonrası genel seçimlerin mukayesesini de ele alan çalışma, seçmenin tercihlerini bir sosyal gurubun üyesi olmakla ilişkilendirilen sosyolojik model ile açıklamaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelime: Demokrasi Dışı Müdahale Seçmen Davranışı Siyasi Partiler ve Muş

VOTERS BEHAVIOR AND THE EFFECT OF LOCAL DYNAMICS IN MUŞ BETWEEN TWO COUPS

Öz:

There are many different parameters that determine voter behavior in democratic systems. In the ordinary periods, voters behaviors can be determined according to cultural, political and economics reasons. However, forms of military intervention, which are called by different names such as coups an memoranda, tend to take voter behavior out of ordinary and place it in an ideological framework. The policy-making processes of the parties that are allowed to exist in the post-intervantion system are shaped accordingly. In regions where the social differences that leave the county are not accepted, voters behaviors may appear in the form of oppositional behaviors to the system that is tried to be arbitrated. Voters behaviors are in tendencies that preserve their differences in these periods. Therefore voter behaviors are shaped according to their own internal dynamics by going beyond the ordinary. In this study, the effects of these processes in general elections held in Muş between the May 27 1960 and September 12 1980 coup are discussed. Haw the voting behavior of voters between two coups is determined wil be discussed in the province of Muş. The study, which also deals with the comparison of the general elections before and after the intervention, tries to explain the preferences of the voters with the sociological model associated with being a member of a social group.

Anahtar Kelime: Non-democratic intervention Coup Voter Behavior Political Parties and Muş

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ahmad, F. (2011). Modern Türkiye’nin Oluşumu. 9. Baskı, (çev: Yavuz Alagon Kaynak Yayınları.
Ahmad, F. (2015). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980. 5. Baskı, (çev: Ahmet Fethi). Hil Yayınevi.
Akgün, B. (2002). Türkiye’de Seçmen Davranışı, Partiler Sistemi ve Siyasal Güven. Nobel Yayın Dağıtım.
Aren, S. (1993). TİP Olayı 1961-1971. Yön Yayıncılık.
Ataay, F. (2007). 12 Mart’tan 12 Eylül’e Kriz Kıskacında Türk Siyaseti ve 1978-1979 CHP Hükümeti. De Ki Basım.
Alkan, Mehmet Ö. (2006). “Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt, 23, ss. 133-165.
Aydın, S. ve Taşkın Y. (2015). 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. 3. Baskı. İletişim Yayınları.
Bayri, H. (2015). Baskıcı İktidar Yıkıcı Muhalefet DP Döneminde İktidar Muhalefet İlişkileri. Ankara: Binyıl Yayınevi. 2015.
Bozarslan, H. (2008). Türkiye’de Kürt Sol Hareketi. Ö. Laçiner (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, İstanbul, İletişim Yayınları. Cumhuriyetçi Millet Köylü Partisi Tüzüğü. 1964.
Cumhuriyet Gazetesi (1982). Evren: Dış güçlerle işbirliği yapanlar Anayasaya Hayır Kampanyası başlattı. 30 Ağustos 1982.
Çağlayan, E. (2014). TBMM’de Muş Milletvekilleri [1923-1943]: Biyografik Bir Deneme, Makalelerle Muş. (Ed. Ercan Çağlayan). Muş Alparslan Üniversitesi Yayınları. ss. 112-130.
Çağlayan, E. (2019). Cumhuriyetin Doğu’su. Pınar Yayınları.
Çavuşoğlu, H. (2009). Merkez Sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül Sonrası Partileşme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.12, Sayı. 22, ss. 165-178.
Demirtaş, M. C. (2015). Seçmen Davranışlarına Etki Eden Faktörlerin Siyasal Pazarlama Açısından Analizi: İzmir İlinde Çok Değişkenli Bir İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Duverger, M. (2014). Siyaset Sosyolojisi. (Çev: Şirin Tekeli). Varlık Yayınları.
Edward S. H. Chomsky N. (2012). Rızanın İmalatı Kitle Medyasının Ekonomik Politiği. BGST Yayınevi.
Emre, S. A. (202). Siyasette 35 Yıl 1. Keşif Yayınları.
Emrence, C. (2014). 99 Günlük Muhalefet Serbest Cumhuriyet Fırkası. İletişim Yayınları.
Erdoğan, N. (2019). Çok Partili Hayat Döneminde CHP’nin Muş İli Örgütlenmesi ve Faaliyetleri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 8(2), ss513-537.
Eroğul, C. (2013). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Yordam Kitap.
Ersarı, N (2019). “Ellili Yıllarda Radyo ve Siyaset”, içinde Türkiye’nin 1950’li Yılları. (Haz: Mete Kaan Kaynar). 3. Baskı. İletişim Yayınları, ss. 393-423.
Filiz, U. (2019). Seçmen Davranışını Etkileyen Sosyo-psikolojik Faktörler: Pamukkale Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Günaydın Gazetesi (1982). Anayasa Ezici Bir Çoğunlukla Kabul Edildi. 08.11.1982.
Heywood, A. (2007). Siyaset. (Çev.: B. B. Özipek ve B. Kalkan). Liberte Yayınları.
Kara, N. (2014). Türkiye’de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları, içinde, Türk Siyasal Hayatı, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme. Sentez Yayınevi. Genişletilmiş 5. Basım. ss. 277-289.
Kahraman, H. B. (2008). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi I. Agora Yayınları.
Karpat, K. (2014). Türk Siyasi Tarihi, Siyasal Sistemin Evrimi. Timaş Yayınları.
Keskintaş, O. (2020). Ruspilik Üzerine Siyasal ve sosyal Antropolojik Bir Çalışma: Geleneksel ve Çağdaş Bir Tartışmanın Kıyısında. Muş: Tarih Toplum Siyaset ve Hafıza (Ed: Sedat Karakaya, Orhan Keskintaş). Pınar Yayınları.
Keyder, Ç. (1990). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar. 2. Baskı. İletişim Yayınları.
Koca, B. (2021). “Kürtler Aslında...”Üç Sağın Kürtlere Bakışı. İletişim Yayınları.
Koçak, C. (1989). “iyasal Tarih, içinde, Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980. Cem Yayınevi. ss. 85-187.
Lewis, B. (2013). Modern Türkiye’nin Doğuşu. 6. Baskı, (çev: Boğaç Babür Turna). Arkadaş Yayınları.
Marquez, X. (2020). Demokrasi Dışı Siyaset, Otoriterlik, Diktatörlük ve Demokratikleşme. (Çev: İsmail Çekem). İkinci Baskı. İletişim Yayınları.
Mert, Yener L. (2008). Cumhuriyet Döneminde Kapatılan Siyasi Partiler, Kapatma Davaları, Gerekçeleri ve Sonuçlar. İlkim Yayınevi.
Miftakhov, S. (2018). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Parlamento’da Temsili: 1946-1960, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:6, Sayı: 2. ss. 1-26.
Özbudun, E. (1983). Siyasal Partiler, Dördüncü Baskı. Çağ Matbaası.
Tanör, B. (2016). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri. 26. Baskı. Yapı Kredi Yayınları.
Tuna, I. (2019). Türkiye’de İktidar Muhalefet İlişkileri (1946-1960). Libra Yayınları.
Ulutaş, Ejder (2019). Türkiye Taşrasında Siyasetin Şeyh Hali: Emre Ailesi. Tarihi ve Kültürel Dokusuyla Koğak. (Ed: Mehmet Salmazzem). Çizgi Kitabevi.
Ünal, Betül A. (2016). Oy verme Davranışı Modelleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. ss. 95-119.
Yeni Türkiye Partisi Tüzüğü (1963). TBMM Kitaplığı.
Yıldırım, K. (2018). Kürt Medreseleri ve Alimleri. Avesta Yayınları.
Yüca, İ.S. (2020). Tarihten Günümüze Bulanık’ın Önemli Siyasi Profilleri. Bulanık/Kop: İnsan-Coğrafya-Tarih-Kültür. (Ed: İrşad Sami Yüca). Çizgi Kitabevi.
Zürcher, E. J (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. 30. Baskı, (çev: Yasemin Sanar). İletişim Yayınları.
1961 Anayasası.
Milliyet Gazetesi, İllere Göre Oy Dağılımı. http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/GununYayinlari/3v_x2B_UUKEPg4d2x6Hnqt8uLg _x3D__x3D_ (Erişim Tarihi: 11.08.2020), 1982.
TBMM Albümü (2020). https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album.htm. (Erişim Tarihi: 21. 10.2021).
TÜİK, https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/1923-2011-MVSecimleri-Tuik.pdf, Erişim Tarihi: 21.08.2020.
2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu, 1983.
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu. 1983.

APA	Karakaya s (2021). 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. , 419 - 443.
Chicago	Karakaya sedat 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. (2021): 419 - 443.
MLA	Karakaya sedat 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. , 2021, ss.419 - 443.
AMA	Karakaya s 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. . 2021; 419 - 443.
Vancouver	Karakaya s 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. . 2021; 419 - 443.
IEEE	Karakaya s "27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ." , ss.419 - 443, 2021.
ISNAD	Karakaya, sedat. "27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ". (2021), 419-443.

APA	Karakaya s (2021). 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(28), 419 - 443.
Chicago	Karakaya sedat 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.28 (2021): 419 - 443.
MLA	Karakaya sedat 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.28, 2021, ss.419 - 443.
AMA	Karakaya s 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(28): 419 - 443.
Vancouver	Karakaya s 27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021; 0(28): 419 - 443.
IEEE	Karakaya s "27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ." Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.419 - 443, 2021.
ISNAD	Karakaya, sedat. "27 MAYIS’TAN 12 EYLÜL’E MUŞ’TA SEÇMEN DAVRANIŞI VE YEREL DİNAMİKLERİN ETKİSİ". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 28 (2021), 419-443.