HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ
Yıl: 2020 Cilt: 18 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 91 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 20-09-2022
HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ
Öz: İslâm tarihinde Hz. Peygamber’den sonra sırasıyla Hz. Ebû Bekir (öl. 13/634), Hz. Ömer (öl. 23/644), Hz. Osman (öl. 35/656) ve Hz. Ali (öl. 40/661) ilk İslâm devleti- nin idaresini üstlenmiştir. Hulefâ-i râşidîn olarak bilinen bu dört halifenin arkasından Muâviye b. Ebî Süfyân (öl. 60/680) hilafet makamına geçmiştir. Miladi 630 tarihinde, Mekke’nin fethi esnasında babası Ebû Süfyân (öl. 31/651-52) ile birlikte Müslüman olan Hz. Muâviye, Hz. Peygamber’e (sav) iki yıl sahâbîlik etmiştir. Zekâsı, kabiliyeti, özel eğitimi ve aileden tevarüs ettiği yöneticilik yeteneği ile temayüz eden Hz. Muâviye, Hz. Ömer döneminde Şam bölgesinde bir yerleşim birimine vali olarak atanmış, Hz. Osman döneminde ise bölgenin umumi valisi olmuştur. Hz. Ali ile girdiği iktidar mü- cadelesinden galibiyetle çıkan Hz. Muâviye yirmi yıl süren valilik görevinden sonra yirmi yıl da halifelik yapmıştır. Onun döneminde fütuhat hareketleri ile birlikte İslâm coğrafyasında önemli gelişmeler olmuştur. O, bütün bu çabaları ve başarıları neticesin- de dostlar kazandığı gibi düşmanlar da kazanmıştır. Özellikle Hz. Ali ile olan siyasi çe- kişmeleri belli çevrelerde Hz. Muâviye’ye olan düşmanlığın artmasına neden olmuştur. Hz. Ali-Muâviye kutuplaşması neticesinde sevenleri Hz. Muâviye lehine, sevmeyenleri de aleyhine hadisler uydurmuşlardır. Bu çalışmada Hz. Muâviye’nin lehinde ve aley- hinde kayıtlı bazı meşhur hadisler sened ve metin yönüyle incelenmiştir. Onu öven ve yeren bu hadislerin önemi, kaynağı, ortaya çıkış zamanı, sahih ve sabit olup olmadıkları üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelime: Analysis and Criticism of Some Hadiths That Praising And Reviling to Mu‘āwiya
Öz: In the history of Islam, after the Prophet Muahammad (pbh), Abū Bakr (d. 13/634), ʽUmar (d. 23/644), ʽUthmān (d. 35/656) and ʽAli (d. 40/661) who are four chalips un- Orhan YILMAZ92Bozok University Journal of Faculty of Theology, No. 18 (2020/18), p. 92 dertook the administration of the first Islamic state. After these four known as Rightly Guided Caliphs, Muʽāwiya b. Abī Sufyān (d. 60/680) passed to the position of calip- hate. In 630 AD, during the conquest of Mecca, Muʽāwiya, who became Muslim with his father Abū Sufyān (d. 31 / 651-52), was friends with the Prophet for two years. Muʽāwiya, distinguished by his intelligence, talent, special education, and managerial skills that he inherited from the family was appointed governor of settlement in Da- mascus during the reign of ʽUmar. During the ʽUthmān period, he became the general governer of the region. After serving as governor for twenty years, he served as a caliph for twenty years. During his period, the movements of futures accelerated, the bor- ders of the country reached from Bukhāra to Kayravan, from Yemen to Istanbul, from Armenia to beyond the Ceyhun River. As a result of all these efforts and successes, he gained both friend and enemy. Especially the political conflicts with ʽAli caused an inc- rease in the hostility towards Muʽāwiya in certain cirsles. As a result of ʽAli-Muʽāwiya polarization, those who like him concocted ḥadiths in favor of Muʽāwiya and those who do not like him against him. In this study, some famous ḥadiths, which are varits in favor and against Muʽāwiya, are examined in terms of promissory notes and texts. The importance of these ḥadiths that praise and revile him, their source, the time of their emergence, whether they are authentic or fixed, are emphasized.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmed b. Hanbel. Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thk. Şuayb Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2001.
- Ahmed b. Hanbel. Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Fedâilu’s-sahâbe. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1983.
- Akgül, Yusuf. “Garibu’l-Hadis Eserlerinde Geçen Garib Kelimeler Hakkında Bir İnceleme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2/2 (2012/), 97-119.
- Akbulut, Ahmet. Sahabe Devri Siyasî Hadiselerin Kelamî Problemlere Etkileri. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1992.
- Aycan, İrfan. Saltanata Giden Yolda Muâviye b. Ebî Süfyan. Ankara: Fecr Yayınları, 1990.
- Aynî, Ebû Muhammed (Ebû’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed el-Aynî. Umdetü’l-ḳārî fî şerḥi Saḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrut: Dâru’l-fikr, 2005.
- Belâzûrî, Ahmed b. Yahya b. Câbir. Ensâbu’l-Eşrâf. thk. Suheyl Rikad. Beyrut: Dâru’l-fikri’l-Arabî, 1996.
- Binol, Ali. “Beşer Kelimesinin Tahlili ve Kur’an’daki Bağlamı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 13/13 (2018/13), 159-183.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1987.
- Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. et-Târîhu’s-sağîr. thk. Mahmud İbrahim. Beyrut: Dûru’l-ma‘rife, ts.
- Dural, Osman Nuri. Muâviye Bin Ebi Süfyan’a Yöneltilen Eleştiriler. Yüksek Lisans Tezi (basılmammış). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
- Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh b. İshâk el-İsfahânî. Ma‘rifetü’s-sahâbe. thk. Adil b. Yusuf. Riyad: Dâru’l-vatan, 1998.
- Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed. el-Müstedrek ‘ala’s-sahîheyn. thk. Mustafa Abdülkadir Ata. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye, 1990.
- Hatiboğlu, Mehmed Said. Siyasi İctimâi Hadiselerle Hadîs Münasebetleri. Ankara: Otto Yayınları, 2016.
- Hillî, İbn Mutahhar. Kitâbu minhâci’l-kerâme fî ma‘rifeti’l-imâme. thk. Muhammed Reşid Salim. Kahire: ts. 1962.
- Itr, Nurettin. Menhecü’n-nakd fî ‘ulûmi’l-hadîs. Şam: Dâru’l-fikr, 1997.
- İbn Arrâk, Ali b. Muhammed, el-Kinâni. Tenzîhu’ş-şerî’âti’l-merfû’a ani’l-ehâdîsi’ş-şenî‘ati’l-mevzû‘a. Mısır: Mektebetü’l-Kâhire, 1994.
- İbn Ebi’l-Hadîd. Şerhu nehci’l-belâğa. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. Haleb: Dâru ihya, ts.
- İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. ‘İlelül’l-hadîs. thk. Muhuibbuddin el-Hatib. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1985.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed el Bicâvî. Beyrut: Dâru’l-cîl, 1412.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Lisânü’l-mîzân. thk. Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-beşâir, 2002.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Fethü’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1379.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Lisânu’l-mîzân. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2010.
- İbn Hacer, Ebû’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. el-Metâlibiu’l-‘âliye bi zevâidi’l-mesânidi’s-semâniye. 19 cilt. Suud: Dâru’l-‘âsime, 1419.
- İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî. Kitâbu’l-Mecrûhin. thk. Hamdi Abdülmecid es-Selefî. Riyad: Dâru’s-semiî, 2000.
- İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Ahmed el-Büstî. Sahîhu İbn Hıbban bi tertîbi İbn Belbân. thk. Şuayb Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1993.
- İbn Hişam, Ebû Muhammed, Cemâlüddîn Abdülmelik b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Siretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ-İbrahim el-Ebyâri-Abdulhafız Çelebi. Kahire: y.y., 1955.
- İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk es-Sülemî en-Nîsâbûrî. Sahîhu İbn Huzeyme. thk. Mustafa Azami. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 2003.
- İbn Kesîr, Ebû’l-Fida. el-Bidâye ve’n-nihâye. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1986.
- İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d ez-Zührî. et-Tabakâtu’l-kübrâ. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru sadr, 1968.
- İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Mevzû’ât. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: el-Mektebetü’s-selefiyye, 1968.
- İbnü’l-Esîr, Mübârek b. Muhammed. Câmi‘u’l-usûl fî ehâdîsi’r-resûl. thk. Abdülkâdir el-Arnavut. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1972.
- İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî. Ulûmü’l-hadîs. Dımeşk: Mektebetü’l-Farâbî, 1984.
- İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekr Abdullāh b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrâhîm el-Absî el-Kûfî. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. thk. Kemal Yûsuf. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1409.
- İbnü’l-Vezir, Ebû Abdillah İzzuddîn. el-‘Avâsım ve’l-kavâsım fi’z-zebbi ‘an sünneti Ebi’l-Kâsım. thk. Şuayb Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1994.
- Kutluay, Yaşar. İslâmiyette İtikadî Mezheplerin Doğuşu. Ankara: Pınar Yayınları, 1995.
- Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahman. Tuhfetü’l-eşrâf bi ma‘rifeti’l-etrâf. thk. Abdüssamed Şerefüddin. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1998.
- Muhammed Accac el-Hatîb. es-Sünnetü kable’t-tedvîn. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1980.
- Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc. el-Câmi’u’s-sahîh. Riyad: Dâru’s-selâm, 2000.
- Mâlik b. Enes. el-Muvatta. thk. Muhammed Fuad Abdulbâki. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1985.
- Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’s-Suğra (el-Mücteba). thk. Abdülfettah Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-matbû’âti’l-İslâmiyye, 1986.
- Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1985.
- Süyûtî, Ebû’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. Esmâü’l-müdellisîn. thk. Mahmud Muhammed. Beyrut: Daru’l-ceyl, ts.
- Süyûtî, Ebû’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. el-Leâli’l-masnû’a fi’l-ehâdîsi’l-mevzû’a. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1983.
- Tayâlîsî, Süleyman b. Davud. Müsned. thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türki. Kahire: Mektebetü’l-hicr, 1999.
- Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
- Tözluyurt, Mehmet. Ebü’l-Mu’în en-Nesefi’nin Eleştiri Anlayışı. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2019.
- Yakûbî, Ahmed Ebî Yakûb. Târîhu’l-Ya‘kûbî. Beyrut: y.y., 1992.
- Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşkî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb Arnavût. Şam: er-Risâletü’l-alemiyye, 2017.
- Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşkî. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâti’l-meşâhir ve’l-i‘lâm. thk. Beşar Avvad Ma‘rûf. Beyrut: Dâru’l-ğarbi’l-İslâmî, 2003.
- http://www.caferilik.com/makaleler/ehl-i-beyt-a-s/676-h%C3%BCseyni-yol-ve-emevi-yol 28/02/2020.
- http://www.caferilik.com/searchresult?searchword=Muâviye&searchphrase=all (17. 04. 2020).
| APA | YILMAZ O (2020). HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. , 91 - 117. |
| Chicago | YILMAZ ORHAN HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. (2020): 91 - 117. |
| MLA | YILMAZ ORHAN HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. , 2020, ss.91 - 117. |
| AMA | YILMAZ O HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. . 2020; 91 - 117. |
| Vancouver | YILMAZ O HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. . 2020; 91 - 117. |
| IEEE | YILMAZ O "HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ." , ss.91 - 117, 2020. |
| ISNAD | YILMAZ, ORHAN. "HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ". (2020), 91-117. |
| APA | YILMAZ O (2020). HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(18), 91 - 117. |
| Chicago | YILMAZ ORHAN HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no.18 (2020): 91 - 117. |
| MLA | YILMAZ ORHAN HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.18, no.18, 2020, ss.91 - 117. |
| AMA | YILMAZ O HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 18(18): 91 - 117. |
| Vancouver | YILMAZ O HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 18(18): 91 - 117. |
| IEEE | YILMAZ O "HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ." Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, ss.91 - 117, 2020. |
| ISNAD | YILMAZ, ORHAN. "HZ. MUÂVİYE’Yİ ÖVEN VE YEREN BAZI HADİSLERİN TAHLİLİ VE TENKİDİ". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/18 (2020), 91-117. |
