Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların  Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik

cam ray, perihan; Karakuş, Gonca; namlı, zeynep; KARAYTUĞ, MAHMUT ONUR; Tamam, Lut; Demirkol, Mehmet Emin; MANĞAL, ELİF

doi:10.5798/dicletip.1086320

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik

Elif MANĞAL, (Özel Medline Adana Hastanesi, Adana, Türkiye)

Gonca KARAKUŞ, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Lut TAMAM, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Zeynep NAMLI, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Mehmet Emin DEMİRKOL, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Mahmut Onur KARAYTUĞ, (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Perihan ÇAM RAY (Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Adana, Türkiye)

Dicle Tıp Dergisi

20 7

Yıl: 2022 Cilt: 49 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 131 - 141 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5798/dicletip.1086320 İndeks Tarihi: 21-09-2022

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik

Öz:

Amaç: Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) genetik yatkınlık gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB tanılı çocukların ailelerinde ruhsal hastalıkların görülme sıklığının arttığı belirlenmiştir ancak davranışsal bağımlılıklara yönelik yeterli veri bulunmamaktadır. Bu çalışmada DEHB tanılı çocukların ebeveynlerinde riskli internet kullanımı ve internet aracılığıyla ulaşılan davranışsal bağımlılıklar ile dürtüsellik ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntemler: Çalışmaya Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda DEHB tanısıyla tedavi gören 65 çocuğun ebeveyni ve herhangi bir ruhsal hastalık tanısı bulunmayan 64 çocuğun ebeveyni kontrol grubu olarak dahil edildi. Katılımcılara Wender Utah Derecelendirme Ölçegi, Barratt Dürtüsellik Ölçeği-11 (BDÖ), Young İnternet Bağımlılığı Testi kısa formu, Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği kısa formu, İnternet Oyun Oynama Bozukluğu Ölçeği (İOOB-Ö) uygulandı. Bulgular: DEHB tanılı çocuğu olan ebeveynler ve kontrol grubu sosyodemografik özellikler açısından benzerdi. Gruplar karşılaştırıldığında, DEHB tanılı çocuğu olan ebeveynlerin İOOB-Ö duygudurum değişimi, çatışma, nüks, çekilme alt grup ve toplam puan ortalamaları kontrol grubundan yüksekti (sırasıyla; p=0.02, p=0.03, p=0.03, p=0.03, p=0.02). DEHB tanılı çocuğu olan ebeveynlerde İOOB-Ö ile BDÖ arasında pozitif bir korelasyon belirlendi (rb=0.33; p<0.001). Sonuç: Çalışmamızda internette oyun oynama alışkanlıklarının DEHB tanılı çocuğu olan ebeveynlerde yüksek olduğu ve bu alışkanlıkların dürtüsellikle ilişkili olduğu belirlenmiştir. DEHB tanılı çocukların ailelerinde dürtüsellik, davranışsal bağımlıklar gibi ruhsal hastalıkların tanınıp, tedavi edilmesi çocukların tedavisine de katkı sağlayabilecektir.

Anahtar Kelime:

Risky Internet Use and Impulsivity in Parents of Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder

Öz:

Objective: Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) is a genetically predisposed neurodevelopmental disorder. Although it has been stated that the incidence of mental disorders in the families of children with ADHD has increased, data on behavioral addictions is insufficient. This study aimed to investigate the relationship between risky internet use and behavioral addictions accessed via the internet and impulsivity in parents of children with ADHD. Method: The parents of 65 children diagnosed with ADHD in Department of Child and Adolescent Psychiatry and the parents of 64 children who did not have any mental disorders were included. Wender Utah Rating Scale, Barratt Impulsivity Scale-11 (BIS), Young's Internet Addiction Test short form, Smartphone Addiction Scale short form, Internet Gaming Disorder Scale (IGDS) were administered to the participants. Results: Parents of children with ADHD and the control group were similar in terms of sociodemographic characteristics. The mean scores of the IGDS mood modification, conflict, relapse, withdrawal subgroups and total scores of the parents with a child with ADHD were higher than the control group (p=0.02, p=0.03, p=0.03, p=0.03, p=0.02, respectively). There was a positive correlation between IGDS and BIS in parents of children with ADHD (rb=0.33; p<0.001). Conclusion: This study determined that internet gaming habits were higher in parents of children with ADHD, and these habits were associated with impulsivity. Recognition and treatment of mental disorders such as impulsivity and behavioral addictions in the families of children with ADHD will also contribute to the treatment of children.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5 (DSM-5). Washington: American Psychiatric Association, 2013.
2. Polanczyk GV, Salum GA, Sugaya LS, Caye A, Rohde LA. Annual Research Review: A meta-analysis of the worldwide prevalence of mental disorders in children and adolescents. J Child Psychol Psychiatry. 2015; 56: 345–65.
3. Kessler RC, Adler LA, Barkley R, et al. Patterns and predictors of attention-deficit/hyperactivity disorder persistence into adulthood: results from the national comorbidity survey replication. Biol Psychiatry. 2005; 57: 1442–51.
4. Şimşek Ş, Gökçen C, Fettahoğlu EÇ. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocukların ebeveynlerinde DEHB ve diğer psikiyatrik belirtiler. Düşünen Adam Psikiyatr ve Nörolojik Bilim Derg. 2012; 25: 230–7.
5. Özyurt G, Akay Pekcanlar A, Öztürk Y. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı olan olgularda aile işlevselliği ve anne anksiyetesinin kontrol grubu ile karşılaştırılması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Derg. 2015; 3: 162–72.
6. Özyurt G, Akay AP, Öztürk Y, Baykara B, Emiroglu NI. DEHB’li çocuklarda ve annelerinde duygu düzenlemenin araştırılması/Evaluating emotional regulation in children with ADHD and their mothers. Anadolu Psikiyatr Derg. 2016; 17: 393-402.
7. Mann K, Kiefer F, Schellekens A, Dom G. Behavioural addictions: Classification and consequences. Eur Psychiatry. 2017; 44: 187–8.
8. Kutlu M, Savcı M, Demir Y, Aysan F. Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formunun Türkçe uyarlaması: Üniversite öğrencileri ve ergenlerde geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatr Derg. 2016; 17: 69–76.
9. Shapira NA, Lessig MC, Goldsmith TD, et al. Problematic internet use: proposed classification and diagnostic criteria. Depress Anxiety. 2003; 17: 207–16.
10. First MB. The Encyclopedia of Clinical Psychology: Structured Clinical Interview for the DSM (SCID), 1st edn. New Jersey: John Wiley&Sons, Inc, 2015: 1-6.
11. Elbir M, Alp Topbaş Ö, Bayad S, et al. DSM-5 Bozuklukları için Yapılandırılmış Klinik Görüşmenin Klinisyen Versiyonunun Türkçeye uyarlanması ve güvenilirlik çalışması. Turk Psikiyatr Derg. 2019; 30: 51-6.
12. Pawlikowski M, Altstötter-Gleich C, Brand M. Validation and psychometric properties of a short version of Young’s Internet Addiction Test. Comput Human Behav. 2013; 29: 1212–23.
13. Kwon M, Kim D-J, Cho H, Yang S. The smart phone addiction scale: development and validation of a short version for adolescents. PLoSOne. 2013; 8: e83558.
14. Noyan C, Enez Darçın A, Nurmedov S, Yılmaz O, Dilbaz N. Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeğinin Kısa Formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anatol J Psychiatry/Anadolu Psikiyatr Derg. 2015; 16: 73-81.
15. Pontes HM, Kiraly O, Demetrovics Z, Griffiths MD. The conceptualisation and measurement of DSM-5 Internet Gaming Disorder: The development of the IGD-20 Test. PLoSOne. 2014; 9: e110137.
16. Çakıroğlu S, Soylu N. İnternet Oyun Oynama Bozukluğu Ölçeğinin Türkçe uyarlama, geçerlik ve güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatr Derg. 2019; 30: 130–6.
17. Patton JH, Stanford MS, Barratt ES. Factor structure of the Barratt impulsiveness scale. J Clin Psychol. 1995; 51: 768–74.
18. Güleç H, Tamam L, Turhan M, et al. Psychometric properties of the Turkish version of the Barratt Impulsiveness Scale-11. Klin Psikofarmakol Bul. 2008; 18: 251-8.
19. Ward MF, Wender PH, Reimherr FW. The Wender Utah Rating Scale: an aid in the retrospective diagnosis of childhood attention deficit hyperactivity disorder. Am J Psychiatry. 1993; 150: 885–90.
20. Öncü B, Ölmez Ş, Şentürk V. Wender-Utah derecelendirme ölçeği Türkçe formunun erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatr Derg. 2005; 16: 252–9.
21. Kuss DJ, Griffiths MD. Internet gaming addiction: A systematic review of empirical research. Int J Ment Health Addict. 2012; 10: 278–96.
22. Camcioğlu T, Yildiz Ö, Ağaoğlu B. DEHB tanısı konmuş çocukların anne babalarında DEHB sıklığı. Anatol J Psychiatry/Anadolu Psikiyatr Derg. 2011; 12: 212-20.
23. Aydın H, Diler RS, Yurdagül E, Uğuz Ş, Şeydaoğlu G. DEHB tanılı çocukların ebeveynlerinde DEHB oranı. Klin Psikiyatr Derg. 2006; 9: 70–4.
24. Faraone SV, Biederman J. Do attention deficit hyperactivity disorder and major depression share familial risk factors? J Nerv Ment Dis. 1997; 185: 533–41.
25. Chronis-Tuscano A, Degnan KA, Pine DS, et al. Stable early maternal report of behavioral inhibition predicts lifetime social anxiety disorder in adolescence. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2009; 48: 928–35.
26. Margari F, Craig F, Petruzzelli MG, et al. Parents psychopathology of children with attention deficit hyperactivity disorder. Res Dev Disabil. 2013; 34: 1036–43.
27. Vidair HB, Reyes JA, Shen S, et al. Screening parents during child evaluations: exploring parent and child psychopathology in the same clinic. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2011; 50: 441–50.
28. Rikkers W, Lawrence D, Hafekost J, Zubrick SR. Internet use and electronic gaming by children and adolescents with emotional and behavioural problems in Australia–results from the second Child and Adolescent Survey of Mental Health and Wellbeing. BMC Public Health. 2016; 16: 1–16.
29. Stavropoulos V, Adams BLM, Beard CL, et al. Associations between attention deficit hyperactivity and internet gaming disorder symptoms: Is there consistency across types of symptoms, gender and countries? Addict Behav Reports. 2019; 9: 100158.
30. Yen JY, Yen CF, et al. The association between adult ADHD symptoms and internet addiction among college students: the gender difference. Cyberpsychology Behav. 2009; 12: 187–91.
31. Ding W, Sun J, Sun Y, et al. Trait impulsivity and impaired prefrontal impulse inhibition function in adolescents with internet gaming addiction revealed by a Go/No-GofMRI study. Behav Brain Funct. 2014; 10: 1–9.
32. Yen JY, Liu TL, Wang PW, et al. Association between internet gaming disorder and adult attention deficit and hyperactivity disorder and their correlates: Impulsivity and hostility. Addict Behav. 2017; 64: 308–13.
33. Lee HW, Choi JS, Shin YC, et al. Impulsivity in internet addiction: a comparison with pathological gambling. Cyberpsychology, Behav Soc Netw. 2012; 15: 373–7.
34. Jo H, Na E, Kim DJ. The relationship between smart phone addiction predisposition and impulsivity among Korean smart phone users. Addict Res Theory. 2018; 26: 77–84.

APA	MANĞAL E, Karakuş G, Tamam L, namlı z, Demirkol M, KARAYTUĞ M, cam ray p (2022). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. , 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
Chicago	MANĞAL ELİF,Karakuş Gonca,Tamam Lut,namlı zeynep,Demirkol Mehmet Emin,KARAYTUĞ MAHMUT ONUR,cam ray perihan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. (2022): 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
MLA	MANĞAL ELİF,Karakuş Gonca,Tamam Lut,namlı zeynep,Demirkol Mehmet Emin,KARAYTUĞ MAHMUT ONUR,cam ray perihan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. , 2022, ss.131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
AMA	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. . 2022; 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
Vancouver	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. . 2022; 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
IEEE	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik." , ss.131 - 141, 2022. 10.5798/dicletip.1086320
ISNAD	MANĞAL, ELİF vd. "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik". (2022), 131-141. https://doi.org/10.5798/dicletip.1086320

APA	MANĞAL E, Karakuş G, Tamam L, namlı z, Demirkol M, KARAYTUĞ M, cam ray p (2022). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. Dicle Tıp Dergisi, 49(1), 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
Chicago	MANĞAL ELİF,Karakuş Gonca,Tamam Lut,namlı zeynep,Demirkol Mehmet Emin,KARAYTUĞ MAHMUT ONUR,cam ray perihan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. Dicle Tıp Dergisi 49, no.1 (2022): 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
MLA	MANĞAL ELİF,Karakuş Gonca,Tamam Lut,namlı zeynep,Demirkol Mehmet Emin,KARAYTUĞ MAHMUT ONUR,cam ray perihan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. Dicle Tıp Dergisi, vol.49, no.1, 2022, ss.131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
AMA	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. Dicle Tıp Dergisi. 2022; 49(1): 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
Vancouver	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik. Dicle Tıp Dergisi. 2022; 49(1): 131 - 141. 10.5798/dicletip.1086320
IEEE	MANĞAL E,Karakuş G,Tamam L,namlı z,Demirkol M,KARAYTUĞ M,cam ray p "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik." Dicle Tıp Dergisi, 49, ss.131 - 141, 2022. 10.5798/dicletip.1086320
ISNAD	MANĞAL, ELİF vd. "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocukların Ebeveynlerinde Riskli İnternet Kullanımı ve Dürtüsellik". Dicle Tıp Dergisi 49/1 (2022), 131-141. https://doi.org/10.5798/dicletip.1086320