RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR

Yıl: 2022 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 29 - 40 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.55666/folklor.1076151 İndeks Tarihi: 22-09-2022

RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR

Öz:
Öz Genel olarak Yakutistan coğrafyasında çağdaş yazılı edebiyatın oluşmasında Yakut/Saha Türk aydınların klasik dönem Rus yazarlarından yaptıkları çeviriler etkili olmuştur. Bu tür eserler sonrasında Yakut/ Saha yazar ve şairleri kendi sözlü kültürlerinden beslendikleri eserler ortaya koymuşlardır. Bölgede yaşanan etkilenme süreci tek yönlü değildir. Bölgeye gelen Rus politik sürgünler veya yabancı savaş esirleri de bölgedeki sözlü kültürden ve anlatı geleneğinden etkilenerek eserler vermiş, Saha Türkünün ve kültürünün Rus halkı, dolayısı ile diğer halklar tarafından tanınmasını sağlamışlardır. Bir savaş esiri olarak on yıldan uzun bir süre Yakutsk’ta yaşayan Vatslav Leopolod Seroşevskiy, “Yakut Hikayeleri” adlı çalışmasında Saha halkının gündelik yaşamına değinirken Rus yazar ve politik sürgün Vladimir Galaktionoviç Korolenko, kısa öykülerinde her zaman Yakut/Saha Türkü bir karaktere vermiştir. Bu tür çalışmaların temelini 1825 yılı Aralık ayında Rusya’da yaşanan Dekabrist/Aralık isyanı oluşturmuştur. Genel olarak soylu subayların katıldığı bu isyanın bastırılmasından sonra 116 isyancı subay Sibirya topraklarına sürülmüştür. Bu subaylar arasında Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy de vardır. Marlinskiy, 10 arkadaşı ile Yakutistan topraklarına sürgün edilmiştir. Sürgün edilen subaylar askerlik görevleri dışında dönemin iyi eğitim almış, birkaç yabancı dil bilen ve askerlik dışında başka alanlarda da eğitim almış kişilerdi. Başta Yakutsk olmak üzere Sibirya’nın farklı şehirlerine dağılan bu subaylar, Moskova ve Peterburg’taki aileleri, arkadaşları ile yazışmalarında yaşadıkları bu yeni topraklar, bu topraklarda yaşayan irili ufaklı halklar hakkında ayrıntılı bilgiler verdiler. Subayların bazıları yerli halkların eğitimiyle ilgilenirken bazıları da etnografi bilimine kaynaklık edecek araştırmalar gerçekleştirdiler. Örneğin Gavril Stepanoviç Batenkov, Yakutistan’ın nehirlerini inceledi, aynı zamanda bu toprakların daha adil yönetimi için projeler hazırladı. A. Bestujev- Marlinskiy’in kardeşi Nikolay da ağabeyi gibi Sibirya topraklarına sürgün edildi. Nikolay Bestujev burada Buryat masallarını ve şarkılarını derledi. Diğer bir kardeş olan Mihail Buryat topraklarındaki inanç sistemi üzerine çalışmalar yayınladı. Bütün bu çalışmalar ve Dekabrist isyana katılanların Sibirya topraklarında yaşaması, Sibirya topraklarının çok yönlü incelenmesini sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Sibirya’nın Rusya tarafından daha iyi tanınmasına da yardımcı oldu. Sürgün yıllarını Yakutsk’ta geçiren Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy de Saha Türk kültüründen, bu coğrafyadaki anlatı geleneğinden etkilenmiş Dekabristler arasında yer almaktaydı. Onu aynı kaderi paylaştığı arkadaşlarından ayıran temel özellik, edebî çalışmalarında Saha Türk kültüründen bu etkilenmiş bir Rus şair ve yazarı olmasındandır. Araştırmacılar, Marlinskiy’in Rus edebiyatına Saha Türk kültürüne ait bir unsuru yerleştiren ilk yazar olarak tanımlamaktadır. Makalede Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy’in hayatında Yakutsk şehri ve bölgedeki kültürden etkilenmenin yaratıcılığına katkısı, bu kültürden etkilenerek kaleme aldığı “Saatır” adlı anlatı şiir ele alınacaktır.
Anahtar Kelime: Saha/Yakut etkileşim kültür anlatı

YAKUTISTAN/YAKUTS IN THE LIFE AND ART OF THE RUSSIAN AUTHOR ALEXANDR ALEKSEEVICH BESTUEV-MARLINSKY

Öz:
In general, the translations of the Yakut-Sakha intelligentsia by Russian writers of the classical period influenced the formation of modern written literature in the geography of Yakutia. After such works, Sakha writers and poets created works that they fed with their own oral culture. The process of influence in the region is not one-sided. Russian political exiles or foreign prisoners of war who arrived in the region also created works influenced by the oral culture and narrative tradition in the region and ensured the recognition of the Sakha Turks and their culture by the Russian people and therefore other peoples. While Vaclav Leopold Seroshevsky, who lived in Yakutsk as a prisoner of war for more than ten years, touched upon the daily life of the Sakha people in his work “Yakut Tales”, the Russian writer and political exile Vladimir Galaktionovich Korolenko always paid special attention to the character of the Sakha Turk in his stories. The basis for such studies was the Decembrist uprising in Russia in December 1825. After the suppression of this rebellion, in which mainly officers of the nobility took part, 116 rebel officers were exiled to Siberia. Among these officers was Alexander Alekseevich Bestuev-Marlinsky. Marlinsky was exiled to Yakutia with 10 friends. In addition to their military duties, the exiled officers were well-educated people of that time, who knew several foreign languages and were trained not only in military service, but also in other specialties. These officers, who traveled to different cities of Siberia, especially Yakutsk, gave detailed information about these new lands on which they lived, and about the peoples, large and small, who inhabited these lands, in correspondence with their families and friends in Moscow and St. Petersburg. While some of the officers were interested in indigenous education, some of them were doing research that could be a source for the science of ethnography. For example, Gavril Stepanovich Batenkov studied the rivers of Yakutia, at the same time preparing projects for a more equitable management of these lands. Brother A. Bestuzhev- Marlinsky, Nikolai was exiled to the Siberian lands, like his older brother. Here Nikolai Bestuzhev collected Buryat tales and songs. Another brother, Mikhail, published studies on the belief system of the Buryat people. All these studies and the fact that participants in the December uprising lived in Siberia not only provided a comprehensive study of the Siberian lands, but also contributed to a wider acquaintance of Siberia with Russia. Alexander Alekseevich Bestuev-Marlinsky, who spent years of exile in Yakutsk, was also among the Decembrists who were influenced by Sakha-Turkic culture and the narrative tradition in this geography. The main feature that distinguishes him from his friends, with whom he suffered the same fate, is that he is a Russian poet and writer who experienced the influence of Sakha – Turkic culture in his literary works. Researchers define Marlinsky as the first writer who placed an element of Sakha-Turkic culture in Russian literature. The article will consider the life contribution of Alexander Alekseevich Bestuev-Marlinsky to creativity under the influence of the culture of the region and the city of Yakutsk, as well as the poem "Saatyr", which he wrote under the influence of this culture.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BESTUJEV- MARLİNSKİY, A. A. (1981). Soçineniya v Dvuh Tomah, Moskova.
  • BESTUJEV- MARLİNSKİY, A. A. (1838). Polnoe Sobranie Soçineniy, Moskova, c. IV.
  • ÇUKOVSKAYA, L. (1951). Dekabristı. İssledovateli Sibiri, Moskova.
  • DİŞKANT, E. V. (2014). “Yakutskaya Ballada ‘Saatır’ A. A. Bestujev- Marlinskogo v Kulturologiçeskom Kontekste”, Vestnik SFVU, c. 11, S. 4, 70- 76.
  • EMELYANOV, İ. S. (2001). Russko- Yakutskie Literaturnıe Svyazi v Proze (Konets XIX- Naçalo XX v.), Novosibirsk.
  • FEDOROV, V. A. (1988). “Zametki Neizvestnogo o Dekabristah (Vospominaniya O Bratyah Bestujevıh)”, Dekabristı V Vospominaniyah Sovremennikov, Moskova, 93- 96.
  • GOLUBOV, S. (1960). Bestujev- Marlinskiy. Jizn Zameçatelnıy Lyudey, S. 1, Moskova
  • KANAYEV, N. P. (1965). Russko- Yakutskie Literaturnıe Svyazi, Moskova
  • KAPADZE, L. (2015). A. A. Bestujev- Marlinski’nin Öykü Sanatı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara.
  • KONŞİNS, N., LERMONTOV, M. Y., (1906). Sobranie Stihotvoreniy Dekabristov, Moskova.
  • KULEŞOV, V. İ. (1986). “Aleksandr Bestujev- Marlinskiy”, Aleksandr Aleksandroviç Bestujev- Marlinskiy, Povesti, Moskova, 5- 11.
  • KURAT, A. N. (1987). Rusya Tarihi. Başlangıçtan 1917’ye Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
  • LEVİN, Y. D. (1988). Şekspir i Russkaya Literatura XIX. Veka, Leningrad: Nauka.
  • LEVKOVİÇ, Y. (1983). “N. A. Bestujev”, N. A. Bestujev, İzbrannaya Proza, Moskova, 3- 18.
  • LYUBJİN, A. İ. (2007). “Aleksandr Fedoseyeviç Bestujev- Pervıy Russkiy Perevodçik Feognida”, İndoevropeyskoe Yazıkoznanie i Klassiçeskaya Flologiya, 19- 21 İyunya 2006, Peterburg, 207- 209.
  • MİHAYLOVA, A. K. ve HİTROVO, L. K. (2017). “A. A. Bestujev- Marlinskiy v Dnevnike A. V. Markova- Vinogradskogo”, Literaturnıy Fakt, No 6, 48- 69.
  • POPOV, G. A. (2009). Soçineniya IV. Tom. Proşloe Yakutii. Sbornik Dokumentov i Materialov Po İstorii Yakutskoy ASSR, Yakutsk.
  • PROHOROV, G. F. (1926). “A. A. Bestujev- Marlinskiy v Yakutske”, Sbornik Materialov, Pamyati Dekabristov, c. 2, Leningrad.
  • RUBİNŞTEYN, N. L. (1927). “Ekonomiçeskoe Razvitie Rosssii v Naçala XIX v., Kak Osnova Dvijeniya Dekabristov”, 100- Letie Vosstaniya Dekabristov, Moskova, 9- 35.
  • SAFRONOV, F. G. (1955). Dekabristı v Yakutsoy Ssılke: k 130- letiyu so Dnya Vosstaniya Dekabristov, Yakutsk.
  • SAFRONOV, F. G. (1975). Dekabristı v Yakutskoy Ssılke: K 150- letiyu So Dnya Vosstaniya Dekabristov, Yakutsk.
APA DURANLI M (2022). RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. , 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
Chicago DURANLI MUVAFFAK RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. (2022): 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
MLA DURANLI MUVAFFAK RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. , 2022, ss.29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
AMA DURANLI M RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. . 2022; 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
Vancouver DURANLI M RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. . 2022; 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
IEEE DURANLI M "RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR." , ss.29 - 40, 2022. 10.55666/folklor.1076151
ISNAD DURANLI, MUVAFFAK. "RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR". (2022), 29-40. https://doi.org/10.55666/folklor.1076151
APA DURANLI M (2022). RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. Folklor akademi dergisi (Online), 5(1), 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
Chicago DURANLI MUVAFFAK RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. Folklor akademi dergisi (Online) 5, no.1 (2022): 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
MLA DURANLI MUVAFFAK RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. Folklor akademi dergisi (Online), vol.5, no.1, 2022, ss.29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
AMA DURANLI M RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. Folklor akademi dergisi (Online). 2022; 5(1): 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
Vancouver DURANLI M RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR. Folklor akademi dergisi (Online). 2022; 5(1): 29 - 40. 10.55666/folklor.1076151
IEEE DURANLI M "RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR." Folklor akademi dergisi (Online), 5, ss.29 - 40, 2022. 10.55666/folklor.1076151
ISNAD DURANLI, MUVAFFAK. "RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR". Folklor akademi dergisi (Online) 5/1 (2022), 29-40. https://doi.org/10.55666/folklor.1076151