TY  - JOUR
TI  - RUS YAZAR ALEKSANDR ALEKSEYEVİÇ BESTUJEV- MARLİNSKİY’İN HAYATINDA VE SANATINDA YAKUTİSTAN/ YAKUTLAR
AB  - Öz Genel olarak Yakutistan coğrafyasında çağdaş yazılı edebiyatın oluşmasında Yakut/Saha Türk aydınların klasik dönem Rus yazarlarından yaptıkları çeviriler etkili olmuştur. Bu tür eserler sonrasında Yakut/ Saha yazar ve şairleri kendi sözlü kültürlerinden beslendikleri eserler ortaya koymuşlardır. Bölgede yaşanan etkilenme süreci tek yönlü değildir. Bölgeye gelen Rus politik sürgünler veya yabancı savaş esirleri de bölgedeki sözlü kültürden ve anlatı geleneğinden etkilenerek eserler vermiş, Saha Türkünün ve kültürünün Rus halkı, dolayısı ile diğer halklar tarafından tanınmasını sağlamışlardır. Bir savaş esiri olarak on yıldan uzun bir süre Yakutsk’ta yaşayan Vatslav Leopolod Seroşevskiy, “Yakut Hikayeleri” adlı çalışmasında Saha halkının gündelik yaşamına değinirken Rus yazar ve politik sürgün Vladimir Galaktionoviç Korolenko, kısa öykülerinde her zaman Yakut/Saha Türkü bir karaktere vermiştir. Bu tür çalışmaların temelini 1825 yılı Aralık ayında Rusya’da yaşanan Dekabrist/Aralık isyanı oluşturmuştur. Genel olarak soylu subayların katıldığı bu isyanın bastırılmasından sonra 116 isyancı subay Sibirya topraklarına sürülmüştür. Bu subaylar arasında Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy de vardır. Marlinskiy, 10 arkadaşı ile Yakutistan topraklarına sürgün edilmiştir. Sürgün edilen subaylar askerlik görevleri dışında dönemin iyi eğitim almış, birkaç yabancı dil bilen ve askerlik dışında başka alanlarda da eğitim almış kişilerdi. Başta Yakutsk olmak üzere Sibirya’nın farklı şehirlerine dağılan bu subaylar, Moskova ve Peterburg’taki aileleri, arkadaşları ile yazışmalarında yaşadıkları bu yeni topraklar, bu topraklarda yaşayan irili ufaklı halklar hakkında ayrıntılı bilgiler verdiler. Subayların bazıları yerli halkların eğitimiyle ilgilenirken bazıları da etnografi bilimine kaynaklık edecek araştırmalar gerçekleştirdiler. Örneğin Gavril Stepanoviç Batenkov, Yakutistan’ın nehirlerini inceledi, aynı zamanda bu toprakların daha adil yönetimi için projeler hazırladı. A. Bestujev- Marlinskiy’in kardeşi Nikolay da ağabeyi gibi Sibirya topraklarına sürgün edildi. Nikolay Bestujev burada Buryat masallarını ve şarkılarını derledi. Diğer bir kardeş olan Mihail Buryat topraklarındaki inanç sistemi üzerine çalışmalar yayınladı. Bütün bu çalışmalar ve Dekabrist isyana katılanların Sibirya topraklarında yaşaması, Sibirya topraklarının çok yönlü incelenmesini sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Sibirya’nın Rusya tarafından daha iyi tanınmasına da yardımcı oldu. Sürgün yıllarını Yakutsk’ta geçiren Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy de Saha Türk kültüründen, bu coğrafyadaki anlatı geleneğinden etkilenmiş Dekabristler arasında yer almaktaydı. Onu aynı kaderi paylaştığı arkadaşlarından ayıran temel özellik, edebî çalışmalarında Saha Türk kültüründen bu etkilenmiş bir Rus şair ve yazarı olmasındandır. Araştırmacılar, Marlinskiy’in Rus edebiyatına Saha Türk kültürüne ait bir unsuru yerleştiren ilk yazar olarak tanımlamaktadır. Makalede Aleksandr Alekseyeviç Bestujev- Marlinskiy’in hayatında Yakutsk şehri ve bölgedeki kültürden etkilenmenin yaratıcılığına katkısı, bu kültürden etkilenerek kaleme aldığı “Saatır” adlı anlatı şiir ele alınacaktır.
AU  - DURANLI, MUVAFFAK
DO  - 10.55666/folklor.1076151
PY  - 2022
JO  - Folklor akademi dergisi (Online)
VL  - 5
IS  - 1
SN  - 2651-253X
SP  - 29
EP  - 40
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1123332
ER  -