Roma Hukukunda Nexum İşlemi
Yıl: 2022 Cilt: 80 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 172 - 211 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 İndeks Tarihi: 23-09-2022
Roma Hukukunda Nexum İşlemi
Öz: Antik kaynaklardan, Roma Hukuku’nun Eski Hukuk Dönemi’nde nexum adı verilen bir işlemin çok yaygın bir şekilde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Fakat bu isimdeki bir işlemin her ne kadar uzun yüzyıllar boyunca yoğun olarak kullanıldığı bilinse de elimizde nexum’un tam olarak ne olduğu ve nasıl yapıldığı ile ilgili birincil bir kaynak bulunmamaktadır. İşlemin ortadan kaybolmasından yüzyıllar sonra yaşamış Romalı yazarlar arasında da bu konuda bir görüş birliği yoktur. Bu noktada nexum hakkında bilebildiğimiz tek kesin husus bu işlem ile borç altına girmiş kişilerin birçok acı ve istismarlara maruz kalmış olduğudur. Nitekim uzun yıllar boyunca devam eden istismarlar, M.Ö. 4. yüzyılda büyük bir pleb isyanının çıkmasına sebep olmuş ve bu isyan neticesinde çıkarılan Lex Poetelia Papiria ile nexum, uygulamadaki bütün önemini kaybetmiştir. Tarihi kaynaklar arasında bulunan görüş farklılıkları ve çelişkiler, modern Roma Hukuku doktrininde de nexum hakkında çeşitli teorilerin ileri sürülmesine neden olmuştur. Doktrinde, nexum işlemine yönelik Huschke ve Mitteis tarafından ortaya atılmış iki farklı önemli teori bulunmaktadır. Bu kapsamda çalışmamızın en temel amacı, yaklaşık 150 yıl boyunca Roma Hukuku doktrininde uzun tartışmaların konusu olan nexum işlemine yönelik ileri sürülen bu görüşlerin öne çıkan yönlerine odaklanarak olası bir senteze ulaşmaktır. Bu amaçla; çalışmada hem tarihi kaynaklar hem de doktrindeki temel modern görüşler detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Anahtar Kelime: Nexum Transaction in Roman Law
Öz: From ancient sources, the nexum transaction was commonly used in the archaic period of Roman law. This nexum transaction has been used extensively for centuries; however, we do not have any primary sources on what nexum was and how it was made. There was also no consensus on this issue among Roman writers who lived centuries after the transaction had taken place. The only certain thing that we know about nexum is that people who entered debt because of this transaction were subjected to pain and abuse. These exploits that continued for many years caused a great plebeian revolt in the 4th century BC and nexum lost all its importance in practice after the law called Lex Poetelia Papiria that was enacted as a result of this debt bondage. Disagreements and contradictions among historical sources have caused various theories to be put forward on nexum in the modern Roman law doctrine. Two important theories were propounded by Huschke and Mitteis about nexum transactions. Therefore, the primary purpose of this study is to reach a possible synthesis by focusing on the significant aspects of the different views propounded about nexum, which has been discussed in Roman law doctrine for nearly 150 years. Thus, both the historical sources and the principal contemporary views were examined in detail in this study.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Atak AS, ‘Roma Hukukunda Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (Karz Akdi-Mutuum)’ (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi 2015).
- Basman T, ‘Gaius ve Institutiones’lerden Bazı Parçalar’ (1938) 4 (16) İÜHFM 661-672.
- Bernard S, ‘Debt, Land, and Labor in the Early Republican Economy’ (2016) 70 (3/4) Phoenix 317-338.
- Buckland WW, A Manual of Roman Private Law (2. Bası, Cambridge University Press 1953). [Roman Private Law]
- Buckland WW, Elementary Principles of Roman Law (1. Bası, Cambridge University Press 1912).
- Buckler HW, The Origin and History of Contract in Roman Law: Down to the End of the Republican Period (1. Bası, C.J. Clay and Sons 1895).
- Christiansen, Die Wissenschaft der römischen Rechtsgeschichte im Grundrisse, Cilt I (1. Bası, Verlag Johann Friedrich Hammerich 1838).
- Cornil G, Ancien droit romain: le problème des origines (Recueil Sirey 1930).
- De Zulueta F, ‘Recent Controversy About Nexum’ (1913) 29 (2) LQR 137-153.
- Di Marzo S, Roma Hukuku (Ziya Umur çev, 2. Bası, Sulfi Garan Matbaası 1959).
- Du Plessis PJ, Borkowski’s Textbook on Roman Law (5. Bası, Oxford University Press 2015).
- Erdoğmuş B, Roma Borçlar Hukuku Dersleri (2. Bası, Der Yayınları 2021).
- Eren S, ‘Satış Sözleşmesinin Tarihsel Kökleri’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi 2018).
- Girard PF, Manuel élémentaire de droit romain (6. Bası, Arthur-Rousseau 1918).
- Giraud C, Des “nexi”, ou De la condition des débiteurs chez les romains (1. Bası, Firmin-Didot Frères 1847). [Nexi]
- Giraud C, Recherches sur le droit de propriété chez les Romains, sous la république et sous l’empire, Cilt I (1. Bası AAix chez Aubin 1838).
- Huschke E, Ueber das Recht des Nexum und das alte römische Schuldrecht. Eine rechtshistorische Untersuchung (1. Bası, Gebauer 1846).
- Jhering R, L’esprit du droit romain dans les diverses phases de son développement, vol III (3. Bası, A. Marescq Aîné 1877).
- Jolowicz HF ve Nicholas B, A Historical Introduction to the Study of Roman Law (3. Bası, Cambridge University Press 1972).
- Karadeniz Çelebican Ö, Roma Hukuku: Tarihi Kaynaklar – Genel Kavramlar – Kişiler Hukuku – Hakların Korunması (18. Bası, Turhan 2020).
- Kaser M, Roman Private Law (Rolf Dannenbring çev, 4. Bası, Gutenberg Book Printers 1984).
- Kleijwegt M, ‘Debt Bondage and Chattel Slavery in Early Rome’iç Alessandro Stanziani ve Gwyn Campbell (edr), Debt and Slavery in the Mediterranean and Atlantic Worlds (Pickering & Chatto 2013) 29-37.
- Koschaker P ve Ayiter K, Modern Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları (2. Bası, Sevinç Matbaası 1977).
- Kübler B, ‘Kritische Bemerkungen zum Nexum’ (1904) 24 (1) ZSS 254-283.
- Küçük E, ‘Roma Halkının İki Özgürlük Kalesi: “Provocatio ad populum” ve “Tribunus plebis”’ (2015) 5 (1) HÜHFD 127-144.
- Lenel O, ‘Das Nexum’ (1902) 23 ZSS 84-100.
- Lévy-Bruhl H, ‘Roma Hukukunda Hukuki Muameleye Dair’ (Türkan Basman çev, 1940) 6 (2-3) İÜHFM 589-597.
- Lévy-Bruhl H, ‘The Act per aes et Libram’ (1944) 60 (1) LQR 51-62. [‘Per aes et libram’]
- MacCormack G, ‘Nexi, Iudicati and Addicti in Livy’ 2013 (1967) 84 (1) ZSS 350-355.
- Macqueron J, Histoire des obligations: Le droit romain, Cilt I (1. Bası, Publications du Centre d’histoire institutionnelle et économique de l’antiquité romaine 1971).
- Magdelain A, ‘La loi Poetelia Papiria et la loi Iulia de pecuniis mutuis’ iç Ecole française de Rome (ed), Ius Imperium Auctoritas (Publications de l’École française de Rome 1990) 707-711.
- Mignone LM, The Republican Aventine and Rome’s Social Order (1. Bası, University of Michigan Press 2016).
- Mitteis L, ‘Ueber das Nexum’ (1901) 22 (1) ZSS 96-125. [‘Nexum’]
- Mitteis L, Über die Herkunft der Stipulation: Eine Hypothese (Nabu 1921).
- Mommsen T, ‘Nexum’ (1902) 23 (1) ZSS 348-355.
- Muirhead J, Historical Introduction to the Private Law of Rome (2. Bası, Adam and Charles Black 1899).
- Niebuhr BG, The History of Rome, vol I (Julius Charles Hare ve Connop Thirlwall çev, 1. Bası, Thomas Wardle 1828).
- Obenchain R, ‘Roman Law of Bankrupcy’ (1928) 3(4) Notre Dame Law Review 169-180.
- Özbay ÜV, Roma Hukukunda ve Türk Hukukunda Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesi (1. Bası, Yetkin 2018).
- Özyıldırım MM, ‘Roma Hukukunda İbra İşlemi (Acceptilatio) ve Alacağı Talep Etmeme Taahhüdü (Pactum De Non Petendo)’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi 2021).
- Petit E, Traité élémentaire de droit romain, contenant le développement historique et l’exposé général des principes de la législation romaine, depuis l’origine de Rome jusqu’à l’empereur Justinien (Librairie Arthur Rousseau 1903).
- Rado T, ‘Roma Hukukunda Cebri İcra Usullerinin İnkişafı’ (1944) 10 (1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 229-240. [‘Cebri İcra’]
- Rado T, Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku (16. Bası, Filiz 2021). [Borçlar Hukuku]
- Roby HJ, Roman Private Law in the Times of Cicero and of the Antonines, Cilt II (1. Bası, Cambridge University Press 1902).
- Schwarz A, Borçlar Hukuku Dersleri, Cilt I (Bülent Davran çev, Kardeşler Basımevi 1948).
- Senn F, ‘Le Nexum contrat de prêt du très ancien droit romain’ (1905) 29 (1) NRH 49-95.
- Silver M, ‘The Nexum Contract as a Strange Artifice’ (2012) 59 RIDA 217-238.
- Sohm R, The Institutes of Roman Law (James Crawford çev, 1. Bası, Clarendon Press 1892).
- Tahiroğlu B, Roma Borçlar Hukuku (Der Yayınları 2021).
- Tekin O, Eskiçağda Para-Antik Nümismatiğe Giriş (4. Bası, Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları 2000).
- Twiss T, An epitome of Niebuhr’s history of Rome (1. Bası, D.A Talboys 1836).
- Umur Z, Roma Hukuku Lügatı (1. Bası, Fakülteler Matbaası 1975). [Lügat]
- Umur Z, Roma Hukuku: Tarihi Giriş – Kaynaklar – Umumi Mefhumlar – Hakların Himayesi (Fakülteler Matbaası 1974). [Roma Hukuku]
- von Gierke O, Schuld und Haftung im älteren Deutschen Recht (Verlag von M. & H. Marcus 1910).
- von Lübtow U, ’Das altrömische nexum als Geiselschaft’ (1936) 56 (1) ZSS 239-255.
- Walton FP, Historical Introduction to the Roman Law (4. Bası, W. Green and Son Limited 1920).
- Westrup CW, ‘Notes sur la “sponsio” et le “nexum” dans l’ancien droit romain. Le nouveau fragment des Institutes de Gaius.’ (1947) 31 (2) KDVS HTM 1-28.
- Cicero MT, On the Republic, On the Laws (Clinton W. Keyes çev, Harvard University Press 1928). [Rep.]
- Dionysius, Roman Antiquities, vol IV: Books 6.49-7 (Earnest Cary çev, Harvard University Press 1943). [Ant. Rom.]
- Dionysius, Roman Antiquities, vol VII: Books 11-20 (Earnest Cary çev, Harvard University Press 1950). [Ant. Rom.]
- Festus SP, De la signification des mots (A. Savagner çev/ C.L.F. Panckoucke ed, Bibliotheque Latine-Francaise Collection des Classiques Latins 1846). [Verb. Sig.]
- Gaius, Institutes (Julien Reinach çev, 2. Bası, Les Belles Lettres 1965). [Ins.]
- Gaius, Institutes of Roman Law (Edward Poste çev, 4. Bası, Clarendon Press 1904). [Ins.]
- Livius T, History of Rome, vol III: Books 5-7 (B. O. Foster çev, Harvard University Press 1924). [AUC]
- Livius T, History of Rome, vol IV: Books 8-10 (B. O. Foster çev, Harvard University Press 1926). [AUC]
- Livius T, History of Rome, vol I: Books 1-2 (B. O. Foster çev, Harvard University Press 1919. [AUC]
- Livius T, Roma Tarihi, Kitap VII-IX-X (Sabahat Şenbark çev, Arkeoloji ve Sanat Yayınları 1999). [AUC]
- Lucilius, Remains of Old Latin, vol III: The Twelve Tables (E. H. Warmington çev, Harvard University Press 1938).
- Maximus V, Memorable Doings and Sayings, vol II: Books 6-9. (D. R. Shackleton Bailey çev, Harvard University Press 2000). [Fact. Mem.]
- Mommsen T ve Krueger P (edr), Digesta Iustiniani Augusti, vol I-II (Weidmann 1870). [Dig.]
- Quintilianus, The Lesser Declamations, vol I (D. R. Shackleton Bailey çev, Harvard University Press, 2006. [Decl.]
- Varro MT, On the Latin Language, vol I: Books 5-7 (Roland G. Kent çev, Harvard University Press 1938). [DLL]
- Watson A (ed), Digesta Iustiniani, vol 1-4 (Alan Watson çev, University of Pennsylvania Press 1998). [Dig.]
| APA | Özyıldırım M (2022). Roma Hukukunda Nexum İşlemi. , 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| Chicago | Özyıldırım Mehmet Mert Roma Hukukunda Nexum İşlemi. (2022): 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| MLA | Özyıldırım Mehmet Mert Roma Hukukunda Nexum İşlemi. , 2022, ss.172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| AMA | Özyıldırım M Roma Hukukunda Nexum İşlemi. . 2022; 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| Vancouver | Özyıldırım M Roma Hukukunda Nexum İşlemi. . 2022; 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| IEEE | Özyıldırım M "Roma Hukukunda Nexum İşlemi." , ss.172 - 211, 2022. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| ISNAD | Özyıldırım, Mehmet Mert. "Roma Hukukunda Nexum İşlemi". (2022), 172-211. https://doi.org/10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| APA | Özyıldırım M (2022). Roma Hukukunda Nexum İşlemi. İstanbul hukuk mecmuası, 80(1), 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| Chicago | Özyıldırım Mehmet Mert Roma Hukukunda Nexum İşlemi. İstanbul hukuk mecmuası 80, no.1 (2022): 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| MLA | Özyıldırım Mehmet Mert Roma Hukukunda Nexum İşlemi. İstanbul hukuk mecmuası, vol.80, no.1, 2022, ss.172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| AMA | Özyıldırım M Roma Hukukunda Nexum İşlemi. İstanbul hukuk mecmuası. 2022; 80(1): 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| Vancouver | Özyıldırım M Roma Hukukunda Nexum İşlemi. İstanbul hukuk mecmuası. 2022; 80(1): 172 - 211. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| IEEE | Özyıldırım M "Roma Hukukunda Nexum İşlemi." İstanbul hukuk mecmuası, 80, ss.172 - 211, 2022. 10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
| ISNAD | Özyıldırım, Mehmet Mert. "Roma Hukukunda Nexum İşlemi". İstanbul hukuk mecmuası 80/1 (2022), 172-211. https://doi.org/10.26650/mecmua.2022.80.1.0006 |
