GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI

Çalık, Ahmet

GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI

Ahmet ÇALIK (KTO Karatay Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü, Konya, Türkiye)

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi

10 3

Yıl: 2021 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 16 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-09-2022

GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI

Öz:

Yeşil tedarikçinin seçimi değerlendirmede ele alınacak kriterlerin belirlenmesinden, kullanılacak yöntemlere ve nihai seçime kadar birçok zorluğu içermektedir. Bu çalışma, yeşil tedarikçi seçimini kriter ağırlığı hesaplamasında BWM, ENTROPI ve CRITIC yöntemleri ile, tedarikçi sıralamalarını ise COPRAS, WASPAS ve MABAC yöntemleri ile desteklemektedir. İlk olarak, dokuz yeşil tedarikçi seçim kriteri literatür taraması ve uzman görüşleri ile belirlenmiş ve gıda endüstrisinden gerçek bir şirket için seçim çalışması gerçekleştirilmiştir. Ardından, BWM, ENTROPI ve CRITIC yöntemleri kriter ağırlıklarını belirlemek için kullanılmıştır. Daha sonra, tedarikçileri karar vericilerin tercihlerine göre sıralamak için COPRAS, WASPAS ve MABAC yöntemleri uygulanmıştır. Önerilen çerçevenin uygulanabilirliğini göstermek için gıda endüstrisinden örnek olay çalışması tartışılmıştır. BWM bulgularından ‘çevre yönetim sistemi’ ve ‘maliyet’ yeşil tedarikçi seçiminde en önemli kriterler olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime: BWM CRITIC COPRAS ENTROPI MABAC WASPAS Yeşil tedarikçi seçimi

GREEN SUPPLIER SELECTION USING GROUP DECISION MAKING METHODS: A CASE STUDY FROM THE FOOD INDUSTRY

Öz:

The selection of the green supplier involves many challenges, from determining the criteria that is used in assessment and applied methods and to final selection. This study supports the selection of green suppliers with BWM, ENTROPI and CRITIC methods in the calculation of relative weights of the GSS evaluation criteria and rankings of suppliers with COPRAS, WASPAS and MABAC methods. First, nine green supplier selection criteria are identified through literature review and expert opinions and a selection study for a real company from the food industry is conducted. Then, BWM, ENTROPI and CRITIC methods are utilized to determine criteria weights. After, COPRAS, WASPAS and MABAC methods are applied to rank the suppliers according to the decision makers’ preferences .A real-world case study of the food industry is discussed to demonstrate the proposed framework applicability. Among the BMW findings, ‘environmental management system’ and ‘cost’ are identified as the most important criteria for green supplier selection.

Anahtar Kelime: BWM CRITIC COPRAS ENTROPI MABAC WASPAS Green supplier selection

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

BAKESHLOU, E. A., KHAMSEH, A. A., ASL, M. A. G., SADEGHİ, J., & ABBASZADEH, M. (2017). Evaluating a green supplier selection problem using a hybrid MODM algorithm. Journal of Intelligent Manufacturing, 28(4), 913–927. https://doi.org/10.1007/s10845-014-1028-y
BANAEIAN, N., MOBLI, H., FAHIMNIA, B., NIELSEN, I. E., & OMID, M. (2018). Green supplier selection using fuzzy group decision making methods: A case study from the agri-food industry. Computers & Operations Research, 89, 337–347. https://doi.org/10.1016/J.COR.2016.02.015
CHAI, J., LIU, J. N. K., & NGAI, E. W. T. (2013). Application of decision-making techniques in supplier selection: A systematic review of literature. Expert Systems with Applications, 40(10), 3872–3885. https://doi. org/10.1016/J.ESWA.2012.12.040
DENG, X., HU,Y., DENG,Y., & MAHADEVAN, S. (2014). Supplier selection using AHP methodology extended by D numbers. Expert Systems with Applications, 41(1), 156–167. https://doi.org/10.1016/J.ESWA.2013.07.018
DIAKOULAKI, D., MAVROTAS, G., & PAPAYANNAKIS, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763–770. https://doi.org/ https://doi.org/10.1016/0305-0548(94)00059-H
GENOVESE, A., LENNY KOH, S. C., BRUNO, G., & ESPOSITO, E. (2013). Greener supplier selection: state of the art and some empirical evidence. International Journal of Production Research, 51(10), 2868–2886. https://doi.org/10.1080/00207543.2012.748224
GOVINDAN, K., KADZIŃSKI, M., & SIVAKUMAR, R. (2017). Application of a novel PROMETHEE-based method for construction of a group compromise ranking to prioritization of green suppliers in food supply chain. Omega, 71, 129–145. https://doi.org/10.1016/J.OMEGA.2016.10.004
GOVINDAN, K., RAJENDRAN, S., SARKIS, J., & MURUGESAN, P. (2015). Multi criteria decision making approaches for green supplier evaluation and selection: a literature review. Journal of Cleaner Production, 98, 66–83. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2013.06.046
GUPTA, S., SONI, U., & KUMAR, G. (2019). Green supplier selection using multi-criterion decision making under fuzzy environment: A case study in automotive industry. Computers & Industrial Engineering, 136, 663–680. https://doi.org/10.1016/J.CIE.2019.07.038
HAMDAN, S., & CHEAITOU, A. (2017). Supplier selection and order allocation with green criteria: An MCDM and multi-objective optimization approach. Computers & Operations Research, 81, 282–304. https://doi. org/10.1016/J.COR.2016.11.005
HSU, C.-W., & HU, A. H. (2009). Applying hazardous substance management to supplier selection using analytic network process. Journal of Cleaner Production, 17(2), 255–264. https://doi.org/10.1016/J. JCLEPRO.2008.05.004
HSU, C.-W., KUO, T.-C., CHEN, S.-H., & HU, A. H. (2013). Using DEMATEL to develop a carbon management model of supplier selection in green supply chain management. Journal of Cleaner Production, 56, 164– 172. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2011.09.012
JAMES, F. (2015). Green supplier selection using an AHP-Entropy-TOPSIS framework. Supply Chain Management: An International Journal, 20(3), 327–340. https://doi.org/10.1108/SCM-04-2014-0142
JIANG, P., HU, Y. C., YEN, G. F., & TSAO, S. J. (2018). Green supplier selection for sustainable development of the automotive industry using grey decision-making. Sustainable Development, 26(6), 890–903. https://doi. org/10.1002/sd.1860
KANNAN, G., HAQ, A.N., SASIKUMAR, P., ARUNACHALAM, S. (2008). Analysis and selection of green suppliers using interpretative structural modelling and analytic hierarchy process. International Journal of Management and Decision Making, 9(2), 163–182.
KESHAVARZ GHORABAEE, M., ZAVADSKAS, E. K., AMIRI, M., & ESMAEILI, A. (2016). Multi-criteria evaluation of green suppliers using an extended WASPAS method with interval type-2 fuzzy sets. Journal of Cleaner Production, 137, 213–229. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2016.07.031
KUO, T., HSU, C.-W., & LI, J.-Y. (2015). Developing a green supplier selection model by using the DANP with VIKOR. Sustainability, 7, 1661–1689. https://doi.org/10.3390/su7021661
LEE, A. H. I., KANG, H.-Y., HSU, C.-F., & HUNG, H.-C. (2009). A green supplier selection model for high-tech industry. Expert Systems with Applications, 36(4), 7917–7927. https://doi.org/10.1016/J.ESWA.2008.11.052
LIAO, C.-N., FU, Y.-K., & WU, L.-C. (2016). Integrated FAHP, ARAS-F and MSGP methods for green supplier evaluation and selection. Technological and Economic Development of Economy, 22(5), 651–669. https://doi.org/10.3846/20294913.2015.1072750
LIOU, J. J. H., CHUANG, Y.-C., ZAVADSKAS, E. K., & TZENG, G.-H. (2019). Data-driven hybrid multiple attribute decision-making model for green supplier evaluation and performance improvement. Journal of Cleaner Production, 241, 118321. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2019.118321
MATHIYAZHAGAN, K., SUDHAKAR, S., & BHALOTIA, A. (2018). Modeling the criteria for selection of suppliers towards green aspect: a case in Indian automobile industry. OPSEARCH, 55(1), 65–84. https://doi. org/10.1007/s12597-017-0315-8
MISHRA, A. R., RANI, P., PARDASANI, K. R., & MARDANI, A. (2019). A novel hesitant fuzzy WASPAS method for assessment of green supplier problem based on exponential information measures. Journal of Cleaner Production, 238, 117901. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2019.117901
MOUSAKHANI, S., NAZARI-SHIRKOUHI, S., & BOZORGI-AMIRI, A. (2017). A novel interval type-2 fuzzy evaluation model based group decision analysis for green supplier selection problems: A case study of battery industry. Journal of Cleaner Production, 168, 205–218. https://doi.org/10.1016/J.JCLEPRO.2017.08.154
QIN, J., LIU, X., & PEDRYCZ, W. (2017). An extended TODIM multi-criteria group decision making method for green supplier selection in interval type-2 fuzzy environment. European Journal of Operational Research, 258(2), 626–638. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2016.09.059
REZA KIANI, M. (2015). Green supplier selection: A fuzzy AHP and fuzzy ARAS approach. International Journal of Services and Operations Management, 22(2), 165–188. https://doi.org/10.1504/IJSOM.2015.071528
REZAEI, J. (2015). Best-worst multi-criteria decision-making method. Omega, 53, 49–57. https://doi. org/10.1016/J.OMEGA.2014.11.009
ROUYENDEGH, B. D., YILDIZBASI, A., & ÜSTÜNYER, P. (2019). Intuitionistic Fuzzy TOPSIS method for green supplier selection problem. Soft Computing. https://doi.org/10.1007/s00500-019-04054-8
SHEU, J.-B., CHOU, Y.-H., & HU, C.-C. (2005). An integrated logistics operational model for green-supply chain management. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 41(4), 287–313. https://doi.org/10.1016/J.TRE.2004.07.001
WU, Q., ZHOU, L., CHEN, Y., & CHEN, H. (2019). An integrated approach to green supplier selection based on the interval type-2 fuzzy best-worst and extended VIKOR methods. Information Sciences, 502, 394–417. https://doi.org/10.1016/J.INS.2019.06.049
YAZDANI, M., CHATTERJEE, P., & KAZIMIERAS, E. (2017). Integrated QFD-MCDM framework for green supplier selection. Journal of Cleaner Production, 142, 3728–3740. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.10.095
YU, Q., & HOU, F. (2016). An approach for green supplier selection in the automobile manufacturing industry. Kybernetes, 45(4), 571–588. https://doi.org/10.1108/K-01-2015-0034
YUCESAN, M., METE, S., SERİN, F., CELİK, E., & GUL, M. (2019). An Integrated Best-Worst and Interval Type-2 FuzzyTOPSIS Methodology for Green Supplier Selection. Mathematics, 7(2), 182. https://doi.org/10.3390/ math7020182

APA	Çalık A (2021). GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. , 1 - 16.
Chicago	Çalık Ahmet GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. (2021): 1 - 16.
MLA	Çalık Ahmet GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. , 2021, ss.1 - 16.
AMA	Çalık A GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. . 2021; 1 - 16.
Vancouver	Çalık A GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. . 2021; 1 - 16.
IEEE	Çalık A "GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI." , ss.1 - 16, 2021.
ISNAD	Çalık, Ahmet. "GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI". (2021), 1-16.

APA	Çalık A (2021). GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 1 - 16.
Chicago	Çalık Ahmet GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 17, no.1 (2021): 1 - 16.
MLA	Çalık Ahmet GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.17, no.1, 2021, ss.1 - 16.
AMA	Çalık A GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2021; 17(1): 1 - 16.
Vancouver	Çalık A GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2021; 17(1): 1 - 16.
IEEE	Çalık A "GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI." Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17, ss.1 - 16, 2021.
ISNAD	Çalık, Ahmet. "GRUP KARAR VERME YÖNTEMLERİNİ KULLANARAK YEŞİL TEDARİKÇİ SEÇİMİ: GIDA ENDÜSTRİSİNDEN BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI". Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 17/1 (2021), 1-16.