Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler
Yıl: 2022 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 602 - 626 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.24186/vakanuvis.1162650 İndeks Tarihi: 30-09-2022
Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler
Öz: Dünya piyasalarında gümüş fiyatlarının 1870’li yıllardan itibaren düşmeye başlamasıyla, çift metalli düzene sahip Osmanlı para sistemi büyük sıkıntı yaşamaya başlamıştır. 1844 yılında 100 gümüş kuruş, bir altın lira esası üzerine kurulan sistem aksamaya yüz tutmuş, gümüş sikkeler büyük değer kaybetmiştir. Bu sıkıntıları halletmek için 1880 tarihinde yürürlüğe konulan kararnâme ise başka sorunlara kapı aralamıştır. Gümüş mecidiye ve alt birimlerinin değeri %5 oranında düşürüldüğü için Osmanlı para sisteminde akçe farkı meselesi büyük bir probleme dönüşmüştür. 1880 – 1916 yılları arasında akçe farkı meselesinin mâhiyeti, mâlî sistemde yol açtığı sorunlar ve bunları çözmek için girişilen kimi uygulamalar bu çalışmada ele alınmıştır. Ayrıca mecidiye 19 kuruş hesabıyla verilen parasal büyüklüklerin gerçekte ne ifade ettiği hususu üzerinde de durulmuştur.
Anahtar Kelime: The Issue of Agiotage at Ottoman Finance (1880 – 1916) Some Evaluations Concerning Its Essence, the Problems It Caused and Solutions Found
Öz: This study was written in order to analyze the problems caused by agiotage in finance and the practices of the state in solving these problems. As silver prices began to fall in the world markets since the 1870s, the Ottoman bimetallic monetary system began to experience great diffuculties. The decree that put into effect in 1880 to solve these troubles caused the Ottomon treasury to face many problems, and the problem of agiotage turned into a major source of problems for the Ottoman financial system. Measures taken by the state against the problems due to agiotage could not be effective for a long time. Finally, 1916 The Law for the Unifacation of Coinage solved this experienced problem to a certain extent.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Evkaf Defterleri (EV.d), nr. 31210.
- Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO), 703/52661; 4314/323517; 2200/164935; 3393/254446.
- Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umûmiye Muhasebe Kalemi Evrakı (DH.EUM.MH), 14/39; 15/18.
- Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (DH.MKT), 89/15; 481/72; 2014/79.
- Hariciye Nezareti Tahrirat Odası Evrakı (HR.TH), 128/142.
- Maarif Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (MF.MKT), 186/104.
- Maliye Nezareti Emlak-ı Emiriyye Müdiriyeti Evrakı (ML.EEM), 86/25; 110/87; 230/25; 301/84; 419/22; 658/53; 793/29; 802/1; 1119/83858; 1290/96677.
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı (ŞD), 346/38; 379/57; 2693/4; 2756/52.
- Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV), 97/21; 116/107.
- Teftişat-ı Rumeli Evrakı, Kosova Evrakı (TFR.I.KV), 220/21915; 213/21211.
- Teftişat-ı Rumeli Evrakı, Manastır Evrakı (TFR.I.MN), 100/9954.
- Yıldız Perakende Hazine-i Hassa Evrakı (Y.PRK.HH), 21/13.
- Yıldız Perakende Posta Telgraf Nezareti Maruzatı (Y.PRK.PT), 9/48.
- Yıldız Perakende Umum Vilayetler Tahriratı (Y.PRK.UM), 65/66.
- Evrak (TSMA.E): nr. 631/101.
- 5 Ocak 1885 (18 Ra 1302), Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, nr. 1.
- Autheman, André, Tanzimattan Cumhuriyet’e Osmanlı Bankası: Bank-ı Osmanî-i Şahane, çev. A. Berktay, İstanbul 2002.
- Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye’nin 1325 Senesi Muvazene-i Umûmiyye Kanunu ve Esbab-ı Mûcibe Layihası, İstanbul.
- Eldem, Edhem, “Genel Kargaşa ve İdare-i Maslahat: XIX. Yüzyılda Osmanlı Para Sistemi”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Süreklilik ve Değişim: Zafer Toprak Armağanı, ed. Mehmet Ö. Alkan, İstanbul 2022, s. 81 – 131.
- Hasan Ferid, Nukud ve İtibari Mâli, İstanbul 1330, I. cilt.
- İhsâiyat-ı Maliye (1325), İstanbul 1327.
- İhsâiyat-ı Maliye (1326), İstanbul 1329
- “Meclis-i Meb’usanın İn’ikadında Kanuniyeti Tasdik Olunmak Üzere Meskûkât-ı Osmaniye Hakkında Kararnâme Layihasıdır” Düstur, Birinci Tertip, İstanbul, Zeyl c. 1, s. 67 – 69.
- Pakalın, Mehmet Zeki, Maliye Teşkilâtı Tarihi (1442 – 1930), 4. cilt.
- Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, İstanbul 1999.
- Sakızlı Ermenak, “Usul-i Sikke-i Osmâniye”, Ulûm-ı İktisadiyye ve İctimaiyye Mecmuası, 1 Nisan 1326, c. 1, sayı: 4 – 16, s. 508 – 522.
- “Tevhid-i Meskûkât Hakkında Kanun-ı Muvakkat” Düstur, İkinci Tertip, İstanbul 1928, c. 8, s. 892 – 894.
- Toprak, Zafer, İttihad – Terakki ve Cihan Harbi, Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik, 1914 – 1918, İstanbul 2003.
| APA | BOLÜKBASI O (2022). Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. , 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| Chicago | BOLÜKBASI OMERÜL FARUK Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. (2022): 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| MLA | BOLÜKBASI OMERÜL FARUK Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. , 2022, ss.602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| AMA | BOLÜKBASI O Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. . 2022; 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| Vancouver | BOLÜKBASI O Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. . 2022; 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| IEEE | BOLÜKBASI O "Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler." , ss.602 - 626, 2022. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| ISNAD | BOLÜKBASI, OMERÜL FARUK. "Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler". (2022), 602-626. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1162650 |
| APA | BOLÜKBASI O (2022). Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online), 7(2), 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| Chicago | BOLÜKBASI OMERÜL FARUK Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online) 7, no.2 (2022): 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| MLA | BOLÜKBASI OMERÜL FARUK Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online), vol.7, no.2, 2022, ss.602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| AMA | BOLÜKBASI O Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online). 2022; 7(2): 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| Vancouver | BOLÜKBASI O Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online). 2022; 7(2): 602 - 626. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| IEEE | BOLÜKBASI O "Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler." Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online), 7, ss.602 - 626, 2022. 10.24186/vakanuvis.1162650 |
| ISNAD | BOLÜKBASI, OMERÜL FARUK. "Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler". Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Online) 7/2 (2022), 602-626. https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1162650 |
