Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk

Yıl: 2022 Cilt: 57 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1637 - 1660 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882 İndeks Tarihi: 01-10-2022

Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk

Öz:
Bu çalışmada, İlhan Selçuk’un Yön dergisinde yayınlanan yazılarında Kemalizmin nasıl yorumlandığı sorunsalı üzerine odaklanılmaktadır. Kemalizm, Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran ve modern Türk ulusunu inşa eden fikir sisteminin adıdır. Kemalizmin Türk düşünce sistemindeki baskın konumu, onu farklı yorumlar ve anlamlar çerçevesinde değerlendirilmesine yol açmıştır. Özellikle Soğuk Savaşın başlangıcı ve bunun Türk siyasetindeki dönüştürücü rolü, Kemalizmin farklı anlamlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Mevcut çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturan Yön dergisi, altmışlı yıllarda Kemalizmi yeniden yorumlayan, dönemin önemli entelektüellerini bir araya getiren sol bir dergidir. İçerik analizinin metodolojik çerçeveyi oluşturduğu bu çalışmada İlhan Selçuk’un Yön’ün birinci dönemine tekabül eden 1961-1965 yılları arasında yayınladığı yazılar incelenmektedir. Bu yazılarda Kemalizmin yeniden yorumunda şu üç öğe dikkat çekmektedir: ideoloji, kimlik ve yöntem. İdeolojik bağlamda Kemalizm, anti-emperyalizm ve anti-kapitalizme içkin sosyalist bir milliyetçilik olarak tanımlanmaktadır. Kemalizmin ayrıca bir kimlik olarak yorumlandığı, bu kimliğin karşısına dış öteki olarak emperyalizm ve kapitalizmin temsilcisi Amerika Birleşik Devletleri, iç öteki olarak Türk sağı ve ona ait aktörlerin konumlandırıldığı görülmektedir. Yöntem ise demokrasi şüpheciliğiyle bezenmiş bir karşı devrim vurgusu ve bunu gerçekleştirecek aktör olan zinde güçlerdir. Sonuç olarak Selçuk literatürde yer alan Kemalizmin sol yorumunu, yazılarındaki ideolojik ve kimliksel yaklaşımla inşa etmekte, yöntemle de ona iktidar olma stratejisi çizmektedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmad, F. (2007). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, (A. Fethi, Çev.), İstanbul: Hil Yayınları.
  • Ak, G. (2015). 1960’larda Niyazi Berkes: Sol Kemalist Bir Düşünürün Yeniden Doğuş Temrinleri, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53, 31-52.
  • Alpkaya, F. (2019). Bir 20. Yüzyıl Akımı: ‘Sol Kemalizm’. Ahmet İnsel (Ed), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 477-500). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Altay, A. (2018). Doğan Avcıoğlu ve Orta Asya Türkleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 231-251.
  • Altun, F. (2004). Kemalist Bir Modernleşme Yorumu Olarak Yön Dergisi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(1), 551-575.
  • Atalay, L. (2019). Mümtaz Soysal ve Kemalizm: 1960’lı Yıllarda Bitmemiş Bir Senfoniyi Tamamlama Girişimi, TAD, 38(65), 395-412.
  • Atılgan, G. (2002a). Kemalizm ile Marksizm Arasında Geleneksel Aydınlar, Yön-Devrim Hareketi, İstanbul: Tüstav Yayınları.
  • Atılgan, G. (2002b). Yön’ünü Ararken Yolunu Yitirmek, Praksis, 6, 119-151.
  • Avcıoğlu, D. (7 Mart 1962). Kalkınma Programı, Yön, 1(12), 9.
  • Avcıoğlu, D. (10 Nisan 1963). Sosyalizmden Önce Atatürkçülük, Yön, 1(69), 12.
  • Barkın, E. (2011). Yön Dergisi Yazılarında Demokrasi Anlayışı. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
  • Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (H. Aydın, Çev.) Konya: Eğitim Kitabevi.
  • Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, 5. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınevi.
  • Çakan, I. (2004). Türk Siyasi Hayatında Bir Aydın Profili: Doğan Avcıoğlu, Akdeniz İİBF Dergisi, 7, 31-47.
  • Demirel, A. (2019). İsmet İnönü. A. İnsel (Ed), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 124-133). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Dikici, M. (2007). Yön Dergisi ve Türk Dış Politikası. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul
  • Hürriyet, (2010, 21 Haziran). İlhan Selçuk’un Yaşam Öyküsü. Erişim Adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ilhan-selcukun-yasam-oykusu-15089693, (Erişim Tarihi:15.04.2022).
  • Kaya, Y. ve Yücer, R. (2018). Kadro ve Yön Hareketlerinin İdeolojik Analizi, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 7(2), 561-582.
  • Kazancıgil, A. (2019). Anti-emperyalist Bağımsızlık İdeolojisi ve Üçüncü Dünya Ulusçuluğu Olarak Kemalizm. A. İnsel (Ed), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 235-247). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Özdemir, H. (1986). Yön Hareketi, Kalkınmada Bir Strateji Arayışı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Özkandaş, Y. (2019). Bir Dönemin En Başat Çizgisi: Kemalizm, Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Sala, B. (2021). Türkiye Sosyalist Hareketinin Tarihsel Seyri: Dönemler, Gündemler ve Konjonktürel Yönelimler, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 17(61), 12-33.
  • Selçuk, İ. (21 Aralık 1961). İranda Mukavemet Cephesi, Yön, 1(1), 18.
  • Selçuk, İ. (27 Aralık 1961). Asılmışlar, Yön, 1(2), 6.
  • Selçuk, İ. (3 Ocak 1962). Bizim Milliyetçiliğimiz, Yön, 1(3), 6.
  • Selçuk, İ. (10 Ocak 1962). Şantaj, iflas edecektir, Yön, 1(4), 5.
  • Selçuk, İ. (17 Ocak 1962). Türkiyede Ordu, Yön, 1(5), 10.
  • Selçuk, İ. (7 Şubat 1962). Mukaddesat Tezgahtarları, Yön, 1(8), 5.
  • Selçuk, İ. (28 Şubat 1962). Sağduyu, Yön, 1(11), 6.
  • Selçuk, İ. (7 Mart 1962). Panaroma, Yön, 1(12), 6.
  • Selçuk, İ. (11 Nisan 1962). Dinimiz, imanımız, milliyetçiliğimiz, vatanseverliğimiz, Yön, 1(17), 6.
  • Selçuk, İ. (2 Mayıs 1962). Bu da bir taktik ama, Yön, 1(20), 6.
  • Selçuk İ. (6 Haziran 1962). 1962’de Türk Milliyetçiliği, Yön, 1(25), 7.
  • Selçuk, İ. (13 Haziran 1962). Türkiye’de Demokrasi Geriliyor mu?, Yön, 1(26), 6.
  • Selçuk, İ. (20 Haziran 1962). Fikir Namusu, Yön, 1(27) 3.
  • Selçuk, İ. (27 Haziran 1962). Nasır’a övgü, Yön, 1(28), 6.
  • Selçuk, İ. (15 Ağustos 1962), Zor ama keyifli mücadele, Yön, 1(35), 7.
  • Selçuk, İ. (22 Ağustos 1962). Hoş geldin Johnson, güle güle Thalmayer, Yön, 1(37), 3.
  • Selçuk, İ. (12 Eylül 1962). Lüzumsuz gayretler, Yön, 1(39), 5.
  • Selçuk, İ. (6 Mart 1963). Müesseseleşme Yolunda, Yön, 2(64), 3.
  • Selçuk, İ. (27 Mart 1963). Olayların zinciri, Yön, 2(67), 5.
  • Selçuk, İ. (24 Nisan 1963). Hayallere kapılmayalım, Yön, 2(71), 3.
  • Selçuk, İ. (29 Mayıs 1963). Bir vesika, Yön, 2(76), 6.
  • Selçuk, İ. (25 Eylül 1964). Gerçeklerin Yönü, Yön, 3(78), 5.
  • Selçuk, İ. (22 Ocak 1965). Kökü dışarıda dış politika olmaz, Yön, 4(95), 5.
  • Selçuk, İ. (29 Ocak 1965), Milliyetçiliğin Temelleri, Yön, 4(96), 3.
  • Selçuk, İ. (30 Nisan 1965). Amerika, Yunanistan… Ve biz, Yön, 4(109), 3.
  • Selçuk, İ. (7 Mayıs 1965), Çağdışı Bir İmparatorluk, Yön, 4(110), 3.
  • Selçuk, İ. (14 Mayıs 1965). Millet Yapar, Yön, 4(111), 3.
  • Selçuk, İ. (18 Haziran 1965). İnsan Pazarı, Yön, 4(116), 5.
  • Selçuk, İ. (25 Haziran 1965). Halk Partisinin Sorumu, Yön, 4(117), 3.
  • Selçuk, İ. (9 Temmuz 1965). Ham Hayallerin Sahipleri, Yön, 4(119), 3.
  • Selçuk, İ. (30 Temmuz 1965). Lozandan beri, Yön, 4(122), 4.
  • Selçuk, İ. (20 Ağustos 1965). Kökü Dışarıda Bir Dernek, Yön, 4(125), 5.
  • Selçuk, İ. (3 Eylül 1965). Görünen Köye Doğru, Yön, 4(127), 3.
  • Selçuk, İ. (10 Eylül 1965). Öncelikle Emperyalizme Karşı Savaş, Yön, 4(128), 5.
  • Selçuk, İ. (17 Eylül 1965). İşte O Zaman, Yön, 4(129), 3.
  • Selçuk, İ. (1 Ekim 1965). Mr. Browne’ın Hikayesi, Yön, 4(131), 7.
  • Soydaş, M. ve Lök, A. (2019). İlhan Selçuk. A. İnsel (Ed), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 512-518). Cilt 2, 9. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Şener, M. (2017). Yön ve Milli Demokratik Devrim Hareketleri. M. K. Kaynar (Haz.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları içinde (s. 359-379). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Tunaya, T. Z. (2002). Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Yalçın, S. (2010, 26 Haziran). “İlhan Selçuk’la Tanışmaya Hazır mısınız?”. Oda Tv. Erişim adresi: https://odatv4.com/makale/ilhan-selcukla-tanismaya-hazir-misiniz--2606101200-10980, (Erişim tarihi: 15.04.2022).
  • Yön, (21 Aralık 1961). Bildiri. 1(1), 12-13.
  • Yurtsever, H. (2008). Yükseliş ve Düşüş, İstanbul: Yordam Kitap.
  • Zorlu, M. (2006). TKP’den TİP’e Sol Kemalizm: MDD Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
APA BOLÜKBASI Y (2022). Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. , 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
Chicago BOLÜKBASI YUSUF ZIYA Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. (2022): 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
MLA BOLÜKBASI YUSUF ZIYA Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. , 2022, ss.1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
AMA BOLÜKBASI Y Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. . 2022; 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
Vancouver BOLÜKBASI Y Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. . 2022; 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
IEEE BOLÜKBASI Y "Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk." , ss.1637 - 1660, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
ISNAD BOLÜKBASI, YUSUF ZIYA. "Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk". (2022), 1637-1660. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
APA BOLÜKBASI Y (2022). Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57(3), 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
Chicago BOLÜKBASI YUSUF ZIYA Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57, no.3 (2022): 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
MLA BOLÜKBASI YUSUF ZIYA Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, vol.57, no.3, 2022, ss.1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
AMA BOLÜKBASI Y Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(3): 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
Vancouver BOLÜKBASI Y Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(3): 1637 - 1660. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
IEEE BOLÜKBASI Y "Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk." Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57, ss.1637 - 1660, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882
ISNAD BOLÜKBASI, YUSUF ZIYA. "Kemalizmin Yeniden İnşasında Yön Dergisi ve İlhan Selçuk". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57/3 (2022), 1637-1660. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.07.1882