Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri
Yıl: 2022 Cilt: Sayı: İzmir Özel Sayısı Sayfa Aralığı: 81 - 97 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17484/yedi.1143390 İndeks Tarihi: 06-10-2022
Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri
Öz: Gündelik hayatın olağan ritminde dönemsel olarak çeşitli kırılmalara şahitlik eden kentsel kamusal mekân, yerleşik iktidar yapılarını kesintiye uğratabilecek taktiksel pratikler veya stratejik müdahaleler ile sürekli olarak yeniden üretilir. Her iki açıdan da sanat üretim pratikleri, günlük aktivitelerin, ortak faaliyetlerin, müşterek alanların ve mahalle örgütlenmelerinin önünü açar. Yeniden üretim süreci kentlinin gündelik hayatta mekân ile kurduğu ilişkiye bağlı olarak, mekânın hem fiziksel hem de sosyo-kültürel bağlamda dönüşümünü ifade eder. Kentsel mekânın yaratıcı aktivist sanat üretim pratikleri aracılığıyla yeniden üretimi kapsamında ele alınan bu makale Darağaç Kolektifi’nin üretimlerini, iş birliği içinde olduğu inisiyatiflerin üretimlerini de ele alarak, kentsel mekânın ve gündelik hayatın kolektif eylemler aracılığıyla yeniden üretimini incelemeyi amaçlamaktadır. Sanat üretim pratiklerinin sosyo-kültürel ve sosyo-mekânsal açıdan değişim yaratma potansiyelleri, stratejik-taktiksel hedefleri bakımından kalıcılık-geçicilik nitelikleriyle ilişkilendirilerek irdelenmekte ve diğer inisiyatiflere kıyasla Darağaç Kolektifi’nin küçük ölçekli taktiksel müdahalelerinin zaman içinde uzun vadede daha etkin stratejik müdahalelere dönüşme süreci incelenmektedir. Bu çalışma kapsamında, Darağaç Kolektifi'nin Darağaç IV: Lüzum sergisi ile birlikte Spinning Triangles (SAVVY Contemporary), New Alphabet School (Haus der Kulturen der Welt), Mahalle@İzmir (Kültür için Alan ve Geniş Açı Proje Ofisi), Bellek Haritaları (Karantina) ve İyi Saatte Olsunlar (Hayy Açık Alan, Darağaç Kolektifi ve Pelesiyer) projelerinin mekânı hangi araç, yöntem ve izlekler doğrultusunda, nasıl dönüştürdüğü, karşılaştırmalı olarak incelenmiş; eylem biçimlerinin özgün yönleri ele alınmıştır. Örnek olay incelemesi yöntemi ile elde edilen veriler doğrultusunda yaratıcı aktivist pratiklerin kentsel kamusal mekânı dönüştürme potansiyellerini ortaya koymayı hedefleyen bu çalışmada, taktiksel ve stratejik müdahalelerin ortak paydasında konumlanan sanat üretim pratikleri beş ana başlıkta ele alınmaktadır: Gündelik hayatın ritmini değiştirme yöntemleri, oluşturdukları eşiklerin özellikleri, toplumsal katılımı ön plana çıkarma biçimleri, yaratıcı aktivizm uygulamaları, kolektif pratiklerin yeri ve ölçeği.
Anahtar Kelime: Creative Activism in Urban Public Space: Art Practices by Darağaç Collective, İzmir
Öz: Periodically witnessing various disentanglements in the ordinary rhythm of daily life, urban public space is constantly reproduced by tactical or strategic interventions that can interfere with established power structures. Art practices pave the way for daily activities, collective activities, common spaces, and neighborhood organizations. Reproduction of the space refers to its transformation in a physical and socio-cultural way depending on the people's interaction with the urban public space in their daily lives. Focusing on the art productions of the Darağaç Collective including their initiatives and values, this study aims to examine how public art practices reproduce urban space and everyday life within the scope of creative activism. The potential of these interventions to create socio- cultural and socio-spatial changes is examined by associating them with their permanence-temporariness qualities in terms of their strategic and tactical goals. In this study, compared with the other initiatives, the process of transforming the Darağaç Collective's small- scale tactical interventions into more effective long-term strategic interventions is also examined. Within the scope of this study, the Darağaç Collective's exhibition Darağaç IV: Lüzum, together with the projects, Spinning Triangles (by SAVVY Contemporary), New Alphabet School (by Haus der Kulturen der Welt), Mahalle@İzmir (by Kültür için Alan and Geniş Açı Project Office), Bellek Haritaları (by Karantina), and İyi Saatte Olsunlar (Hayy Open Space, Darağaç Collective, and Pelesiyer) are examined in order to uncover how the projects transform the space in line with which tools, methods, themes and forms of actions. In line with the data obtained by the case studies method, these art practices are analyzed through five main points: ways of changing the rhythm of everyday life, the characteristics of the thresholds they create; ways of creating an atmosphere for social participation, emphasizing creative activism; and the place and scale of collective practices.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Altuğ, D. (2019, 20 Mart). Bakınız: Darağaç. Platosanat. https://platosanatblog.wordpress.com/2019/03/20/bakiniz-daragac/
- Amoros, M. (2016). Kentsel mücadeleler ve sınıf mücadelesi. A. Merrifield., A. Negri., D. Harvey., L. Wacquant., M. Amoros ve S., Torlak (Ed.), Mekân Meselesi içinde (s. 129-141). Tekin Yayınevi.
- Balliger, R. (2021). Proximal disruptions: Artists, arts-led urban regeneration and gentrification in Oakland, California. In T. Tunalı (Ed.), Art and Gentrification in the Changing Neoliberal Landscape (pp. 39-56). Routledge.
- Bellek haritaları vol.1. (2020, 22 Kasım). Karantina Mekân. https://karantinamekan.com/2020/11/22/bellek-haritalari-vol-1-ferhat- o%CC%88zgu%CC%88r-ile-90larda-ankara/
- Berfelde, R. (2021). Enacting the ‘right to the creative city’ in Berlin. In T. Tunalı (Ed.), Art and Gentrification in the Changing Neoliberal Landscape (pp. 108–125). Routledge.
- Bolton, M. (2015, 16 Temmuz). Kentsel dönüşüm ve sanat (A. Boren, Çev.). e-skop. https://www.e- skop.com/skopbulten/kentsel-donusum-ve-sanat/2546
- Bunschoten, R. (2003). Stirring still: The city soul and its metaspaces. Perspecta, 34, 56-65. https://www.jstor.org/stable/1567316
- Cameron, S. & Coaffee, J. (2005). Art, gentrification and regeneration – from artist as pioneer to public arts. European Journal of Housing Policy, 5(1), 39–58. doi: 10.1080/14616710500055687
- Cant, S. G. & Morris, N. J. (2007). Geographies of art and the environment. Social & Cultural Geography, 7 (6), 857-861. doi: 10.1080/14649360601055797
- Chatterton, P. (2010). Seeking the urban common: Furthering the debate on spatial justice. City, 14 (6), 625-628. doi: 10.1080/13604813.2010.525304
- Darağaç. (t.y.). https://www.daragac.com/
- Darağaç Kolektifi. (2021). Darağaç 2021. Kültür için Alan. https://kulturicinalan.com/projects/daragac- 2021/
- De Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi-I. Dost Kitabevi.
- Duncombe, S. & Lambert, S. (2022, 22 Haziran). Why artistic activism? the center for artistic activism. https://c4aa.org/2018/04/why-artistic-activism
- Düzce, G. ve Kurt, S. (2021). ‘Soylulaştırma’ kavramı üzerinden üretim yapan sanatçılara yönelik bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sanat & Tasarım Dergisi, 11(1), 109–124. doi:10.20488/sanattasarim.970992
- Erkan, N. E. ve Altıntaş, S. (2018). Soylulaştırmanın gündelik hayattaki görünümleri: Balat’ın mekânsal ve sosyal dönüşümü. Idealkent, 9 (23), 292–335. doi: 10.31198/idealkent.416805
- Ermacora, T. & Bullivant, L. (2016). Recoded city. Routledge.
- Fleming, R. L. (2007). The art of placemaking: Interpreting community through public art and urban design. Merrell.
- Gapo. (t.y.). https://www.gapo.org/
- Gardiner, M. (2016). Gündelik hayat eleştirileri. Heretik Yayıncılık.
- Gough, T. (2009). Cura. In S. Chaplin ve A. Stara (Ed.), Curating architecture and the city (pp. 93–103). Routledge
- Güleç, E. (2020). Strateji-taktik ekseninde yer oluşturma ve kentsel küratörlük: Darağaç Kolektifi'nin kültürel-mekânsal üretim pratikleri (Tez No. 653987) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
- Güler, S. (2019). See: Darağaç. Z. Yavuzcezzar (Ed.), Darağaç içinde (s. 34–37). A4 Ofset Matbaacılık. Hackworth, J. ve Smith, N. (2001). The changing state of gentrification. Tijdshcrift voor Economische en Sociale Geografie, 92 (4), 464–477. doi: 10.1111/1467-9663.00172
- Hall, T. (2007). Artful cities. Geography Compass, 1(6), 1376-1392. doi: 10.1111/j.1749- 8198.2007.00064.x
- Harrebye, S. (2016). Social change and creative activism in the 21st Century. Palgrave Macmillan.
- Hayy Açık Alan. (2020, 10 Aralık). Mahalle@İzmir. Kültür için Alan. https://kulturicinalan.com/projects/mahalleizmir/
- Kılınç, K., Pasin B. ve Varinlioğlu, G. (2021). Becoming one with the neighborhood: Collaborative art, space-making, and urban change in İzmir Daragac. Space and Culture, 1-20. doi:10.1177/12063312211040200
- Kültür için Alan. (t.y.). Kültür için Alan. https://kulturicinalan.com/hakkinda/
- Landry, C. (2000). The creative city: A toolkit for urban innovators. Earthscan Publications.
- Lavrinec, J. (2011). From a 'blind walker' to an 'urban curator': Initiating 'emotionally moving situations' in public spaces. Limes: Borderland Studies, 4 (1), 54-63. doi: 10.3846/20290187.2011.577176
- Lees, L. ve Melhuish, C. (2013). Arts-led regeneration in the UK: The rhetoric and the evidence on urban social inclusion. European Urban and Regional Studies, 22 (3), 242–260. doi:10.1177/0969776412467474
- Lefebvre, H. (1991). Critique of everyday life vol 1: Introduction (1st Edition). Verso.
- Lefebvre, H. (2016a). Mekânın üretimi (4. Baskı). Sel Yayıncılık.
- Lefebvre, H. (2016b). Modern dünyada gündelik hayat (4. Baskı). Metis Yayınları.
- Ley, D. (1986). Alternative explanations for inner-city gentrification: A Canadian assessment. Annals of the Association of American Geographers, 76 (4), 521–535. doi: 10.1111/j.1467-8306.1986.tb00134.x
- Ley, D. (2003). Artists, aestheticisation and the field of gentrification. Urban Studies, 40 (12), 2527–2544. doi: 10.1080/0042098032000136192
- McIntyre, I. (2017). Creative activism 101 an antidote for despair. The Commons Social Change Library. https://commonslibrary.org/creative-activism-101-an-antidote-for-despair/
- Morris, N. J. ve Cant, S. G. (2006). Engaging with place: Artist, site-specificity and the Hebden Bridge Sculpture Trail. Social & Cultural Geography, 7 (6), 863-888. doi: 10.1080/14649360601055805
- Ndikung, B. S. B. (2017). Savvy Contemporary: A concept reloaded. Savvy Contemporary The Laboratory of Form and Ideas. https://savvy-contemporary.com/en/about/concept/
- New Alphabet School. (2022, 13 Haziran). Haus der Kulturen der Welt. https://www.hkw.de/en/programm/projekte/2019/new_alphabet_school/new_alphabet_school _start.php
- Nural, Y. (2019, 12 Nisan). Mit ve hurafeler “İyi Saatte Olsunlar” sergisinde yeni yaşamlar buluyor. Bantmag. https://bantmag.com/mit-ve-hurafeler-iyi-saatte-olsunlar-sergisinde-yeni-yasamlar- buluyor/
- Pasin, B., Varinlioğlu, G. ve Kılınç, K. (2020). Alternatif bir kentsel tamirat pratiği olarak Darağaç. Ege Mimarlık, 4 (108), 78-87.
- Pelesiyer ve Darağaç Sunar: İyi Saatte Olsunlar. (t.y.). Hayy Open Space. http://www.hayyacikalan.com/daragac-pelesiyer-iyi-saatte- olsunlar/#:~:text=Pelesiyer%20Kimdir%3F,da%20kurulmu%C5%9F%20bir%20sanat%20proje sidir.
- Sarı, S. & Mengi, O. (2022). The Role of creative placemaking: Re-visiting Darağaç Art District, Izmir. M/C Journal, 25(3). https://journal.media-culture.org.au/index.php/mcjournal/article/view/2899
- Scherer, B. (2019). HKW is turning 30. Haus der Kultuen der Welt. https://www.hkw.de/en/hkw/geschichte/start.php
- Smith, N. (2002). New globalism, new urbanism: Gentrification as global urban strategy. In N. Brenner ve N. Theodore (Ed.), Spaces of Neoliberalism: Urban Restructuring in North America and Western Europe (pp. 80-103). Blackwell.
- Spataro, D. (2016). Against a de-politicized DIY urbanism: Food not bombs and the struggle over public space. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 9 (2), 185-201. doi: 10.1080/17549175.2015.1056208
- Spinning Triangles (2019). SAVVY Contemporary. https://savvy- contemporary.com/en/projects/2019/spinning-triangles/
- Stavrides, S. (2016). Kentsel heterotopya özgürleşme mekânı olarak eşikler kentine doğru. Sel Yayıncılık.
- Tan, P. (2006). Soylulaştırma sürecinde sanat ve sanatçı kent, sanat, aktivizm. Mimar.ist, 21 (6), 69 – 72. http://www.mimarist.org/mimar-ist-sayi-21-guz-2006/
- Thompson, N. (2018). İktidarı görmek 21. yüzyılda sanat ve aktivizm. Koç.
- Tunalı, T. (Ed.). (2021). Art and gentrification in the changing neoliberal landscape. Routledge.
- Vignau, M. & Grondeau, A. (2021). Arts, culture and neoliberalism: Instrumentalization and resistance in the case of Marseille. In T. Tunalı (Ed.), Art and Gentrification in the Changing Neoliberal Landscape (pp. 57-74). Routledge.
- Von Schubert, O, Adler, C. & Buden B. (2019). New Alphabet School. Oncurating, 43, 93-98. https://www.on-curating.org/files/oc/dateiverwaltung/issue43/PDF_to_Download/OnCurating- 43_WEB.pdf
- Yavuzcezzar, Z. (Ed.). (2019). Darağaç. A4 Ofset Matbaacılık.
- Zukin, S. (1995). The cultures of cities. Blackwell.
| APA | Güleç E, SAVAŞIR G (2022). Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. , 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| Chicago | Güleç Ece,SAVAŞIR GÖKÇEÇİÇEK Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. (2022): 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| MLA | Güleç Ece,SAVAŞIR GÖKÇEÇİÇEK Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. , 2022, ss.81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| AMA | Güleç E,SAVAŞIR G Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. . 2022; 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| Vancouver | Güleç E,SAVAŞIR G Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. . 2022; 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| IEEE | Güleç E,SAVAŞIR G "Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri." , ss.81 - 97, 2022. 10.17484/yedi.1143390 |
| ISNAD | Güleç, Ece - SAVAŞIR, GÖKÇEÇİÇEK. "Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri". (2022), 81-97. https://doi.org/10.17484/yedi.1143390 |
| APA | Güleç E, SAVAŞIR G (2022). Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ, (İzmir Özel Sayısı), 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| Chicago | Güleç Ece,SAVAŞIR GÖKÇEÇİÇEK Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ , no.İzmir Özel Sayısı (2022): 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| MLA | Güleç Ece,SAVAŞIR GÖKÇEÇİÇEK Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ, vol., no.İzmir Özel Sayısı, 2022, ss.81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| AMA | Güleç E,SAVAŞIR G Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ. 2022; (İzmir Özel Sayısı): 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| Vancouver | Güleç E,SAVAŞIR G Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri. YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ. 2022; (İzmir Özel Sayısı): 81 - 97. 10.17484/yedi.1143390 |
| IEEE | Güleç E,SAVAŞIR G "Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri." YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ, , ss.81 - 97, 2022. 10.17484/yedi.1143390 |
| ISNAD | Güleç, Ece - SAVAŞIR, GÖKÇEÇİÇEK. "Kentsel Kamusal Mekânda Yaratıcı Aktivizm: İzmir Darağaç Kolektifi’nin Sanat Üretim Pratikleri". YEDİ: SANAT, TASARIM VE BİLİM DERGİSİ İzmir Özel Sayısı (2022), 81-97. https://doi.org/10.17484/yedi.1143390 |
