Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri

BAYLAN, Orhan

Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri

Orhan BAYLAN (GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Mikrobiyoloji Bülteni

14 0

Yıl: 2011 Cilt: 45 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 181 - 195 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri

Öz:

İlaca dirençli tüberküloz, her geçen gün büyüyen küresel bir sorundur. Özellikle 1990’lı yıllarda çok ilaca dirençli tüberküloz olgularının ortaya çıkışı, önemli bir sağlık problemi olarak kabul edilmiş ve tüm dünyada tüberküloz kontrolünü tehdit etmiştir. Günümüzde mevcut en güçlü iki antitüberküloz ilaç olan izoniazid ve rifampisine karşı çok ilaca dirençli tüberküloz olgularında izlenen direnç, klinik açıdan oldukça önemlidir. Çok ilaca dirençli tüberküloz tedavisi, maliyeti ve yan etki potansiyeli yüksek ikinci basamak antitüberküloz ilaçların uzun süre gözetim altında kullanımını ve hastaların uzun süre hastanede yatmalarını gerektirmektedir. Klinik/radyolojik ve bakteriyolojik izlem ve gerektiğinde cerrahi tedavi, çok ilaca dirençli tüberküloz hastalarının başarılı tedavisinde temel faktörlerdendir. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin KwaZulu-Natal bölgesinde 2005 yılında görülen yaygın ilaca dirençli tüberküloz salgını, tüm dünyada büyük endişe yaratmış; bu salgın, çok ilaca dirençli tüberküloz olgularına karşı alınacak önlemlerin önemini ve aciliyetini ortaya koymuştur. Yaygın ilaca dirençli tüberküloz, birinci- basamak antitüberküloz ilaçlardan en azından izoniazid ve rifampisine saptanan dirence (çok ilaca dirençli tüberküloz tanımı) ek olarak tüberküloz tedavisinde kullanılan herhangi bir florokinolona ve en azından enjeksiyonla verilen ikinci basamak antitüberküloz ilaçlardan (kanamisin, kapreomisin ve amikasin) birine direnç gelişmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Hekimlerin çok ilaca dirençli tüberküloz hastalarını hatalı tedavi etmeleri, düşük kalitede antitüberküloz ilaçların kullanılması, yönetimde tecrübe eksiklikleri, antitüberküloz ilaç duyarlılık testlerini yapacak güvenilir laboratuvarların bulunmaması ve hastaların tedavi uyumlarında yaşanan sorunlar, yaygın ilaca direçli tüberküloz gelişiminde etkili faktörlerdendir. Yaygın ilaca dirençli tüberkülozun ortaya çıkışı ile Dünya Sağlık Örgütü, tüberküloz kontrolünün ve mikobakteriyoloji laboratuvarlarının güçlendirilmesine, çok ilaca dirençli tüberküloz hastalarının tedavilerine özen gösterilmesine, yeterli antitüberküloz ilaç teminine, tüberküloz bulaşmasının önlenmesine, yeni antitüberküloz ilaç ve tanı araçlarının geliştirilmesine oldukça önem vermiştir. En son olarak dünyada henüz birkaç olguda saptanan, tüm birinci ve ikinci-basamak anti tüberküloz ilaçlara dirençli yeni bir tüberküloz formu, tüm ilaçlara dirençli tüberküloz şeklinde tanımlanmıştır. Bu form, tüberkülozun direnç sorununda en son noktadır. Buna göre sürekli direnç gelişimi sonucu oluşan tüberküloz dönemleri; ilaca duyarlı tüberküloz, tek ilaca dirençli tüberküloz, birden çok ilaca dirençli tüberküloz, çok ilaca dirençli tüberküloz, yaygın ilaca dirençli tüberküloz ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz şeklinde sıralanabilir. Bu derlemede, özellikle 2005 yılından sonra tüberküloz gündemine oturan yaygın ilaca dirençli tüberküloz başta olmak üzere, ilaca dirençli tüberküloz formları hakkında güncel bilgiler sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Mikrobiyoloji Biyoteknoloji ve Uygulamalı Mikrobiyoloji

Extensively drug resistant and extremely drug resistant tuberculosis forms after multi-drug resistant tuberculosis: New faces of the old disease

Öz:

Drug resistance in tuberculosis is a growing global problem. The emergence of multi-drug resistant tuberculosis cases, particularly in the 1990s, has become an important health problem and threatens tuberculosis control worldwide. Resistance to isoniazid and rifampicin, two of the most potent anti-tuberculosis drugs currently available, in multi-drug resistant tuberculosis cases is clinically quite important. The treatment of multi-drug resistant tuberculosis requires prolonged use of costly second-line drugs with significant toxic potentials under supervision and long-term hospitalization of patients. The appropriate management of tuberculosis, clinical/radiological and bacteriological follow-up, and surgery when needed are essential factors in the successful treatment of multi-drug resistant tuberculosis patients. An extensively drug resistant tuberculosis outbreak seen in KwaZulu-Natal region of the Republic of South Africa in 2005 led to certain doubts worldwide; this outbreak, introduced the importance and emergence of the counter measures against multi-drug resistant tuberculosis cases. Extensively drug resistant tuberculosis is defined as resistance to at least isoniazid and rifampicin from the first-line anti-tuberculosis drugs (the definition of multi-drug resistant tuberculosis) in addition to resistance to any fluoroquinolone, and to at least one of the three injectable second-line anti-tuberculosis drugs (kanamycin, capreomycin and amikacin) used in tuberculosis treatment. Mistreatment of multi-drug resistant tuberculosis cases by physicians, the use of anti-tuberculosis drugs with low quality, poor experience in management, lack of laboratories to perform second-line anti-tuberculosis drug susceptibility testing and problems in adherence of patients to treatment are factors associated to the development of extensively drug resistant tuberculosis. With the emergence of extensively drug resistant tuberculosis, World Health Organization gives importance to the mycobacteriology laboratory improvement, better multi-drug resistant tuberculosis case management, adequate drug supply, prevention of tuberculosis transmission and development of new drugs and diagnostics. Recently, a new form of tuberculosis, resistant to all first-and second-line anti-tuberculosis drugs seen in just a few number of cases, has been defined as extremely drug resistant tuberculosis and this is the end point in resistance problem in tuberculosis. In the view of this situation the stages of tuberculosis in terms of developing resistance are as follows: drugsensitive tuberculosis, mono-drug resistant tuberculosis, poly-drug resistant tuberculosis, multi-drug resistant tuberculosis, extensively drug resistant tuberculosis, and extensively drug resistant tuberculosis. In this review, the recent information about drug resistant tuberculosis forms, particularly extremely drug resistant tuberculosis that has been popular since 2005, has been discussed.

Anahtar Kelime:

Konular: Mikrobiyoloji Biyoteknoloji ve Uygulamalı Mikrobiyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik

1. Jain A, Dixit P. Multidrug-resistant to extensively drug resistant tuberculosis: what is next? J Biosci 2008; 33(4): 605-16.
2. Baylan O, Albay A, Kisa O, Tekbas OF, Deniz O. Detection of primary drug resistance rates of Mycobacterium tuberculosis complex strains isolated between 2002-2003 years and comparison with the data of 1998- 2001 period. Mikrobiyol Bul 2005; 39(2): 153-60.
3. Palomino JC, Leao SC, Ritacco V (eds). Tuberculosis 2007 from Basic Science to Patient Care. 1st ed. Available from: www.TuberculosisTextbook.com
4. Ozkutuk N, Surucuoglu S, Gazi H, Coskun M, Ozkutuk A, Ozbakkaloglu B. Second-line drug susceptibilities of multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis isolates in Aegean region-Turkey. Turk J Med Sci 2008; 38(3): 245-50.
5. Kayali R, Coplu N, Ceyhan I, Ocak F, Citil BE, Esen B. The rates of resistance to second-line drugs in multidrug resistant Mycobacterium tuberculosis strains. Mikrobiyol Bul 2006; 40(1-2): 1-7.
6. http://www.zeenews.com/news590601.html
7. LoBue P. Extensively drug-resistant tuberculosis. Curr Opin Infect Dis 2009; 22(2): 167-73.
8. Furin J. The clinical management of drug-resistant tuberculosis. Curr Opin Pulm Med 2007; 13(3): 212-7.
9. World Health Organization. Guidelines for drug susceptibility testing for second-line antituberculosis drugs for DOTS-plus. Publication No. WHO/CDS/TB/2001.288. WHO, 2001. Geneva, Switzerland.
10. Özkara Ş. Yaygın ilaç dirençli tüberküloz (YİD-TB). Solunum Hastalıkları 2007; 18(2): 88-92.
11. Tansel Ö, Yüksel P, Kuloğlu F, Akata F. Çok ilaca dirençli Mycobacterium tuberculosis suşlarının sekonder antitüberküloz ilaçlara duyarlılık sonuçları. İnfeksiyon Derg 2003; 17(3): 307-11.
12. Migliori GB, De Iaco G, Besozzi G, Centis R, Cirillo DM. First tuberculosis cases in Italy resistant to all tested drugs. Euro Surveill 2007; 12(5): E070517.1.
13. http://www.who.int/tb/YİD/taskforcereport_oct06.pdf 14. Shah NS, Wright A, Bai GH, et al. Worldwide emergence of extensively drug-resistant tuberculosis. Emerg Infect Dis 2007; 13(3): 380-7.
15. World Health Organization Global Tuberculosis Control 2008: Surveillance, Planning, Financing. Publication No. WHO/HTM/TB/2008.393. WHO, 2008. Geneva, Switzerland.
16. Gandhi NR, Moll A, Sturm AW, et al. Extensively drug-resistant tuberculosis as a cause of death in patients co-infected with tuberculosis and HIV in a rural area of South Africa. Lancet 2006; 368(9547): 1575-80.
17. Mlambo CK, Warren RM, Poswa X, Victor TC, Duse AG, Marais E. Genotypic diversity of extensively drugresistant tuberculosis (XDR-TB) in South Africa. Int J Tuberc Lung Dis 2008; 12(1): 99-104.
18. Pillay M, Sturm AW. Evolution of the extensively drug-resistant F15/LAM4/KZN strain of Mycobacterium tuberculosis in KwaZulu-Natal, South Africa. Clin Infect Dis 2007; 45(11): 1409-14.
19. http://www.who.int/tb/challenges/xdr/xdr_map_sep09.pdf 20. Mitnick CD, Shin SS, Seung KJ, et al. Comprehensive treatment of extensively drug-resistant tuberculosis. N Engl J Med 2008; 359(6): 563-74.
21. Migliori GB, Ortmann J, Girardi E, et al; SMIRA/TBNET Study Group. Extensively drug-resistant tuberculosis, Italy and Germany. Emerg Infect Dis 2007; 13(5): 780-2.
22. Bouvet E. Multidrug resistant tuberculosis: what is the risk in France? Rev Prat 2007; 57(13): 1405-8.
23. Masjedi MR, Farnia P, Sorooch S, et al. Extensively drug-resistant tuberculosis: 2 years of surveillance in Iran. Clin Infect Dis 2006; 43(7): 841-7.
24. Kam KM, Yip CW. Surveillance of Mycobacterium tuberculosis susceptibility to second-line drugs in Hong Kong, 1995-2002, after the implementation of DOTS-plus. Int J Tuberc Lung Dis 2004; 8(6): 760-6.
25. Mondal R, Jain A. Extensively drug-resistant Mycobacterium tuberculosis, India. Emerg Infect Dis 2007; 13(9): 1429-31.
26. Thomas A, Ramachandran R, Rehaman F, et al. Management of multidrug resistance tuberculosis in the field: Tuberculosis Research Centre experience. Indian J Tuberc 2007; 54(3): 117-24.
27. Kwon YS, Kim YH, Suh GY, et al. Treatment outcomes for HIV-uninfected patients with multidrug-resistant and extensively drug-resistant tuberculosis. Clin Infect Dis 2008; 47(4): 496-502.
28. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye’de Verem Savaşı 2009 Raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkanlığı, 24 Mart 2009, Ankara.
29. Tahaoglu K, Kizkin O, Karagoz T, Tor M, Partal M, Sadoglu T. High initial and acquired drug resistance in pulmonary tuberculosis in Turkey. Tuber Lung Dis 1994; 75(5): 324-8.
30. Kartaloglu Z, Bozkanat E, Ozturkeri H, Okutan O, Ilvan A. Primary antituberculosis drug resistance at Turkish military chest diseases hospital in Istanbul. Med Princ Pract 2002; 11(4): 202-5.
31. Kilicaslan Z, Albal H, Kiyan E, Aydemir N, Seber E. Drug resistance in pulmonary tuberculosis in Istanbul. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2002; 21(10): 763-4.
32. Durmaz R, Ozerol IH, Durmaz B, Gunal S, Senoglu A, Evliyaoglu E. Primary drug resistance and molecular epidemiology of Mycobacterium tuberculosis isolates from patients in a population with high tuberculosis incidence in Turkey. Microb Drug Resist 2003; 9(4): 361-6.
33. World Health Organization. Guidelines for the programmatic management of drug-resistant tuberculosis. Publication No. WHO/HTM/TB/2006.361. WHO, 2006. Geneva, Switzerland.
34. Heifets LB, Cangelosi GA. Drug susceptibility testing of Mycobacterium tuberculosis: a neglected problem at the turn of the century. Int J Tuberc Lung Dis 1999; 3(7): 564-81.
35. American Thoracic Society/Centers for Disease Control and Prevention/Infectious Diseases Society of America. Treatment of tuberculosis. Am J Respir Crit Care Med 2003; 167(4): 603-62.

APA	BAYLAN O (2011). Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. , 181 - 195.
Chicago	BAYLAN Orhan Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. (2011): 181 - 195.
MLA	BAYLAN Orhan Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. , 2011, ss.181 - 195.
AMA	BAYLAN O Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. . 2011; 181 - 195.
Vancouver	BAYLAN O Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. . 2011; 181 - 195.
IEEE	BAYLAN O "Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri." , ss.181 - 195, 2011.
ISNAD	BAYLAN, Orhan. "Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri". (2011), 181-195.

APA	BAYLAN O (2011). Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni, 45(1), 181 - 195.
Chicago	BAYLAN Orhan Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni 45, no.1 (2011): 181 - 195.
MLA	BAYLAN Orhan Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni, vol.45, no.1, 2011, ss.181 - 195.
AMA	BAYLAN O Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni. 2011; 45(1): 181 - 195.
Vancouver	BAYLAN O Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni. 2011; 45(1): 181 - 195.
IEEE	BAYLAN O "Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri." Mikrobiyoloji Bülteni, 45, ss.181 - 195, 2011.
ISNAD	BAYLAN, Orhan. "Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri". Mikrobiyoloji Bülteni 45/1 (2011), 181-195.