Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi

Engin Sune (Hacettepe Üniversitesi, İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Ankara, Türkiye)
Mülkiye Dergisi
22 5
Yıl: 2022 Cilt: 46 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 816 - 847 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-10-2022

Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi

Öz:
Uluslararası İlişkiler (Uİ) disiplini kuruluşundan bu yana Batı’nın sorunları, kavramları ve politikaları ekseninde şekillenmiştir. Batı dünyasının disiplin üzerindeki bu hâkimiyeti, her ne kadar eleştirel teoriler tarafından sorunsallaştırılmış olsa da bu teoriler disiplinin Batılı olmayan bir kimlik kazanması hususunda yeterince katkı sunamamışlardır. Bu çalışma, Bağımlılık Okulu, Dünya Sistemi Teorileri, Post-kolonyalizm ve Bileşik Eşitsiz Gelişme Kuramı gibi Uİ’de Batı-merkezciliği eleştiren teorileri analiz ederek bunların Batı-merkezciliği aşma hususundaki girişimlerini ve sınırlılıklarını tartışmaktadır. Bu girişimler, Batı-merkezciliği aşma hususunda sınırlı olsalar da bu çalışma genel olarak eleştirel teorinin Batı-merkezciliğin aşılmasına dair önemli bir teorik çerçeve sunduğunu önermektedir. Özellikle eleştirel teorinin materyalist kanadının Uİ’de yapı-fail ilişkisine dair analizi, Batı-merkezciliğin maddi temellerini ve küresel yapıların faillerin stratejik eylemleri sonucu nasıl farklı biçimler aldığını ortaya koyarak Batı-merkezciliği aşabilecek bir teorik çerçeve sunmaktadır. Bu nedenle bu çalışma, Bhaskarcı bilimsel realist felsefenin ve bu felsefi anlayışın yapı-fail kavramsallaştırmasının, Uİ disiplinine hâkim Batı-merkezciliğin incelenmesi ve aşılması noktasında önemli bir katkı sunduğunu iddia etmektedir. Bu bağlamda, bu makale öncelikle Uİ disiplinine hâkim Batı-merkezciliği analiz etmekte, ardından eleştirel teorinin bunu aşma hususunda geliştirdiği teorik çerçevenin olanaklarını ve sınırlılıklarını incelemekte ve son olarak bilimsel realist felsefenin yapı-fail diyalektiği kavramsallaştırmasını kullanarak eleştirel teorinin Batı- merkezciliği nasıl aşılabileceğini tartışmaktadır.
Anahtar Kelime:

Critique of Western-Centrism: Limitations and Capacity of the Critical Theory

Öz:
Since its establishment, International Relations (IR) discipline has been shaped around the problems, concepts and policies of the West. Although this Western dominance over the discipline has been problematized by critical theories, they have not contributed enough for the discipline to gain a non-Western identity. This study analyzes theories that criticize Western-centrism in IR, such as the Dependency School, World-System Theories, Post-colonialism, and Uneven and Combined Development Theory, and discusses their attempts and limitations to overcome Western-centrism. Although these attempts are limited, this study proposes that critical theory offers an important theoretical framework for overcoming West-centrism. In particular, the analysis of the materialist wing of critical theory on the structure-agent relationship in IR provides a theoretical framework that can transcend West-centrism by revealing the material foundations of West-centrism and how global structures take different forms as a result of the strategic activities of agents. Therefore, this study claims that scientific realist philosophy of Bhaskar and structure-agency conceptualization of this philosophical understanding make an important contribution to the examination and overcoming of Western-centrism that dominates the IR discipline. In this context, this study firstly analyzes the West-centrism that dominates the IR discipline, then examines the possibilities and limitations of the critical theory to overcome it, and finally discusses how critical theory can overcome West-centrism by using the structure-agent dialectic conceptualization of scientific realist philosophy.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acharya A ve Buzan B (2007). Why is there no non-Western International Relations Theory? An Introduction. International Relation of the Asia-Pacific, 7, 287-312.
  • Acharya A ve Buzan B (2010). Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. New York: Routledge.
  • Adorno T W ve Horkheimer M (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Amin S (1974). Accumulation on a World Scale: A Critique of the Theory of Underdevelopment. New York: Monthly Review Press.
  • Amin S (2001). Imperialism and Globalization. Monthly Review, 53 (2).
  • Amin S (2009). Eurocentrism. New York: Monthly Review Press.
  • Anievas A ve Nişancioğlu K (2020). Batı’nın Egemenliği Nasıl Kuruldu? Kapitalizmin Jeopolitik Kökenleri. Ankara: Yordam.
  • Aydınlı E ve Mathews J (2008). Periphery Theorising for a Truly İnternationalised Discipline: Spinning IR Theory out of Anatolia. Review of International Studies, 34 (4), 693-712.
  • Baran P (1968). The Political Economy of Growth. New York: Monthly Review Press.
  • Bhambra G (2011). Talking among Themselves? Weberian and Marxist Historical Sociologies as Dialogues without ‘Others’. Millennium Journal of International Studies, 39 (3), 667-681.
  • Bhaskar R (1989). The Possibility of Naturalism: A Philosophical Critique of the Contemporary Human Sciences. Hemel Hempstead: Harvester Press.
  • Braudel F (1972). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Phillip II. New York: Harper and Row.
  • Bukharin N (1971). Imperialism and World Economy. Londra: Merlin.
  • Buzan B ve Little R (2010). World History and the development of non-Western International Relations Theory. İçinde: A Acharya ve B Buzan (der.), Non-Western International Relations Theory: Perspectives on and beyond Asia. New York: Routledge, 197-121.
  • Carter B ve New C (2004). Making Realism Work: Realist Social Theory and Empirical Research. New York: Routledge.
  • Chen C (2011). The Absence of Non-western IR Theory in Asia Reconsidered. International Relations of the Asia- Pacific, 11, 1-23.
  • Chowdhry G ve Nair S (2002). Introduction: Power in a Postcolonial World: Race, Gender, and Class, International Relations. İçinde: G Chowdhry ve S Nair (der.), Power, Postcolonialism and International Relations: Reading Race, Gender, and Class. Londra: Routledge, 1-32.
  • Cox R (1981). Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations. Journal of International Studies, 10, 126-155.
  • Cox R (1987). Production, Power and World Order. New York: Columbia University Press.
  • Cox R (1996). Approaches to World Order. Cambridge: Cambridge University Press.
  • De Carvalho B vd. (2011). The Big Bangs of IR: The Myths That Your Teachers Still Tell You About 1648 and 1919. Millennium, 39 (3), 735-758.
  • Frank A G (1969). Latin America: Underdevelopment or Revolution. New York: Monthly Review Press.
  • Grovogui S N (2006). Beyond Eurocentrism and Anarchy: Memories of International Order and Institutions. Londra: Palgrave MacMillan.
  • Hilferding R (1981). Finance Capital: A Study of the Latest Phase of Capitalist Development. Londra: Routledge.
  • Hobson J (2012). Eurocentric Conception of World Politics: Western International Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Hobson J (2013). Part 1 – Revealing the Eurocentric Foundations of IPE: A Critical Historiography of the Discipline from the Classical to the Modern Era. Review of International Political Economy, 20 (5), 1024-1054.
  • Joseph J (2008). Hegemony and the Structure-Agency problem in International Relations: a Scientific Realist Contribution. Review of International Studies, 34, 109-128.
  • Joseph J (2014). Combining Hegemony and Governmentality to Explain Global Governance. Spectrum: Journal of Global Studies, 6 (1), 1-15.
  • Kautsky K (2007). Ultra-Imperialism. Marlborough: Adam Matthew Digital.
  • Kay C (2011). Latin American Theories of Development and Underdevelopment. Londra: Routledge.
  • Keohane R O (1984). After Hegemony: Cooperation and Discord in the World Political Economy. Princeton: Princeton University Press.
  • Keohane R O (1989). International Institutions and State Power. New York: Routledge.
  • Kolasi K (2016). Uluslararası Politikanın Yapısal Teorisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Küçük M N (2021). “Postcolonial Approaches in International Relations”, İçinde: M K Özekin ve E Sune (der.), Critical Approaches to International Relations: Philosophical Foundations and Current Debates, Leiden: Brill, 157-174.
  • Lavelle K C (2005). Moving in from the Periphery: Africa and the Study of International Political Economy. Review of International Political Economy, 2(2), 364-379.
  • Lenin V I (1999). Imperialism: The Highest Stage of Capitalism. Sidney: Resistance Books.
  • Linklater A (2000). International Relations, Critical Concepts in Political Science, Volume I. Londra: Routledge.
  • Luxemburg R (1972). The Accumulation of Capital: an Anti-Critique. Londra: Routledge.
  • Malaquias A (2001). Reformulating International Relations Theory: African Insights and Challenges. İçinde: Dunn K ve Shaw T (der.), Africa’s Challenge to International Relations Theory. Londra: Palgrave, 11-28.
  • Martin W G (1994). The World-Systems Perspective in Perspective: Assessing the Attempt to Move Beyond Nineteenth-Century Eurocentric Conceptions. Review, 17 (2), 145-185.
  • Marx K (2012). Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i. Ankara: Sol Yayınları.
  • Matin K (2019). The Iranian Revolution in the Mirror of Uneven and Combined Development, İçinde: J Christie ve N Degirmencioglu (der.), Cultures of Uneven and Combined Development From International Relations to World Literature. Leiden: Brill, 114-137.
  • Moshirzadeh H (2018). Iranian Scholars and Theorizing International Relations: Achivements and Challenges, İçinde: Aydınlı E ve Biltekin G (der.), Widening the World of International Relations: Homegrown Theorizing, NY: Routledge, 83-103.
  • Munck R (1999). Dependency and Imperialism in the New Times: A Latin American Perspective. European Journal of Development Research, 11(1), 56-74.
  • Özekin M K ve Sune E (der.) (2021). Critical Approaches to International Relations: Philosophical Foundations and Current Debates. Leiden: Brill.
  • Özekin M K (2021). The Achievements of Dependency Approach as a Critical IR Theory, İçinde: M K Özekin ve E Sune (der.), Critical Approaches to International Relations: Philosophical Foundations and Current Debates. Leiden: Brill,70-94.
  • Özlük E (2014). Uluslararası İlişkiler Disiplininin Doğuşu, Kimliği ve Sorunları. Ş Kardaş ve A Balcı (der.), Uluslararası İlişkilere Giriş, Tarih, Teori, Kavram ve Konular, İstanbul: Küre Yayınları, 103-118.
  • Palma G (1978). Dependency: A Formal Theory of Underdevelopment or a Methodology for the Analysis of Concrete Situations of Underdevelopment. World Development, 6, 881–924.
  • Poulantzas N (1975). Classes in Comtemporary Capitalism. Londra: NBL.
  • Prebisch R (1950). The Economic Development of Latin America and its Principal Problems. Repositorio. https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/30088/ S4900192_en.pdf. Son erişim tarihi: 22.05.2022.
  • Rosenberg J (1996). Isaac Deutscher and the Lost History of International Relations. New Left Review, 215, 3-15.
  • Rosenberg J (2013). Kenneth Waltz and Leon Trotsky: Anarchy in the Mirror of Uneven and Combined Development. International Politics, 50 (2), 183–230.
  • Rosenberg J (2016). Uneven and Combined Development: ‘The International’ in Theory and History. İçinde: A Anievas and K Matin (der.), Historical Sociology and World History: Uneven and Combined Development over the Longue Durée, Maryland: Rowman and Littlefield, 17–31.
  • Rostow W W (1990). The Stages of Economic Growth: A non-communist Manifesto. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Rutazibwa O ve Shilliam R (2018). Routledge Handbook of Postcolonial Politics. Oxon: Routledge.
  • Schmidt B C (2002). On The History and Historiography of International Relations. İçinde: Carlsnaes, W., Risse-Kappen, T., Risse, T., & Simmons, B. A. (der.), Handbook of International Relations, Londra: Sage, 6-29.
  • Seth S (2013). Postcolonial Theory and International Relations: a Critical Introduction. Londra: Routledge.
  • Smith S (2001). Positivism and Beyond. İçinde: S Smith, K Booth ve M Zalewski (der.), International Theory: Positivism and Beyond, Cambridge: Cambridge University Press, 11-45.
  • Sune E (2021). Imperialism as a Critical Theory of IR. İçinde: Özekin M K ve Sune E (der.) Critical Approaches to International Relations: Philosophical Foundations and Current Debates, Leiden: Brill, 48-69.
  • Tickner A (2003). Hearing Latin American Voices in IR. International Studies Perspectives, 4(4), 325-350.
  • Trotsky L (2008). The History of the Russian Revolution. Chicago: Haymarket Books.
  • Van de Haar E (2009). Classical Liberalism and International Relations Theory. Londra: Palgrave MacMillan.
  • Wallerstein I (1974). The Modern World-System, I: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century. New York: Academic Press.
  • Wallerstein I (1977). The Tasks of Historical Social Science: An Editorial. Review, 1 (1),
  • Wallerstein I (1997). Eurocentrism and Its Avatars: The Dilemmas of Social Science. Sociological Bulletin, 46 (1), 21-39.
  • Waltz K (1979). Theory of International Politics. California: Adison Wesley Publishing.
  • Waltz K (1990). Realist Thought and Neorealist Theory. Journal of International Affairs, 44 (1), 21-37.
  • Wendt A (1987). The Agent-Structure Problem in International Relations Theory. International Organizations, 41 (3), 335-370.
  • Wendt A (1999). Social Theory of International Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Xinning S (2001). Building International Relations Theory with Chinese Characteristics. Journal of Contemporary China, 10 (26), 61-74.
  • Yalvaç F (2010). Eleştirel Gerçekçilik: Uluslararası İlişkiler Kuramında Post-Pozitivizm Sonrası Aşama. Uluslararası İlişkiler, 6 (24), 3-32.
  • Yalvaç F (2015). Critical Theory: International Relations’ Engagement with the Frankfurt School and Marxism. Oxford Research Encyclopedia of International Studies. https://oxfordre.com/internationalstudies/view/10.1093/ acrefore/9780190846626.001.0001/acrefore-9780190846626-e-109. Son Erişim: 08.06.2022.
  • Yalvaç F (2017). Karl Marx: Marksizm ve Uluslararası Tarihsel Sosyoloji. İçinde: Faruk Yalvaç (der.) Tarihsel Sosyoloji ve Uluslararası İlişkiler, Ankara: Nika, 11-42.
APA sune e (2022). Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. , 816 - 847.
Chicago sune engin Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. (2022): 816 - 847.
MLA sune engin Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. , 2022, ss.816 - 847.
AMA sune e Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. . 2022; 816 - 847.
Vancouver sune e Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. . 2022; 816 - 847.
IEEE sune e "Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi." , ss.816 - 847, 2022.
ISNAD sune, engin. "Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi". (2022), 816-847.
APA sune e (2022). Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. Mülkiye Dergisi, 46(3), 816 - 847.
Chicago sune engin Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. Mülkiye Dergisi 46, no.3 (2022): 816 - 847.
MLA sune engin Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. Mülkiye Dergisi, vol.46, no.3, 2022, ss.816 - 847.
AMA sune e Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. Mülkiye Dergisi. 2022; 46(3): 816 - 847.
Vancouver sune e Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi. Mülkiye Dergisi. 2022; 46(3): 816 - 847.
IEEE sune e "Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi." Mülkiye Dergisi, 46, ss.816 - 847, 2022.
ISNAD sune, engin. "Batı-Merkezciliğin Eleştirisi: Eleştirel Teorinin Sınırlılıkları ve Kapasitesi". Mülkiye Dergisi 46/3 (2022), 816-847.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
25-04-2024 5:21

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları