Yıl: 2022 Cilt: 10 Sayı: 32 Sayfa Aralığı: 176 - 193 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-10-2022

ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ

Öz:
Somut olmayan kültürel miras unsurlarının sürekliliği günümüzde daha da önem kazanmıştır. Söz konusu çalışmada, bir sözlü anlatı geleneğine dayanan, sonrasında yazın olarak sunulan Nasreddin Hoca’nın bir çizgi film karakteri olarak sunulması ve bu ürünün de S/sağır, işitme engelli ve görme engelli çocuklar için ayrıntılı altyazı ve sesli betimleme ile metinlerarası, göstergelerarası ve modlararası olarak çevrilmesi irdelenmiştir. Bu bağlamda, çok modluluk kavramı ve bu kavramın görsel işitsel çeviri ile bağlantısı açıklanmış, çocuklar için çok modlu çevirilere somut olmayan kültürel mirasın korunması konusuyla bağlantılı olarak değindikten sonra Nasreddin Hoca külliyatına dayanarak oluşturulan çizgi film incelenmiştir. Daha sonra ayrıntılı altyazı çevirisi ve sesli betimlemesi yapılan ürünlere odaklanılmıştır. Benzer amaçlarla yapılan birinci çeviri ürünlerde somut olmayan kültürel mirasın çok modlu bir ürün halinde aktarımından söz edilirken, ikinci çeviri sürümlerde somut olmayan kültürel mirasın koşut eş modlu aktarımından söz edilebilmektedir. Sonuç olarak, çalışmada sunulan yaklaşım ve inceleme yönteminin hem kültürel mirasın çağdaş ürünler vasıtasıyla çok modlu aktarımı, hem de bu gibi ürünlerin engelsiz erişim sürümlerinin önemi gözler önüne serilmiştir. Çalışmada sözü edilen türden somut olmayan kültürel mirasın aktarımının önemi göz önüne alındığında örneklenen türden çevirilerin önemi yadsınamaz. Hem bir kültürel mirasın aktarımı hem de bu mirasın bu toplumun parçası olan ve bu mirasa erişme hakkı olan tüm çocuklarla paylaşılması söz konusu olduğunda, bu çevirilerin ayrıntıları ile incelenmesi ve her sürümün geliştirilerek bir sonraki sürümü beslemesi önemlidir.
Anahtar Kelime: görsel-işitsel çeviri Nasreddin Hoca engelsiz erişim çok modluluk çocuk alıcı için çeviri

MULTİMODALITY AND TRANSLATION: AN EXAMPLE OF NASREDDİN HODJA

Öz:
Today, the sustainability of intangible cultural heritage elements gains unprecedented importance. The following study focuses on the intertextual, intersemiotic and multimodal translation of the cartoon of the character Nasreddin Hodja, which was originally based on an oral literary tradition and then became part of written literary canon, and within the scope of a project was audiodescribed and subtitled, for blind and D/deaf and hard of hearing children. In this context, the concept of multimodality and its relation to audiovisual translation are explained. After focusing on multimodal translations for children and the protection of intangible cultural heritage, the cartoon, based on the Nasreddin Hodja canon, is examined. Subsequently the subtitled and audiodescribed versions are analyzed. While the first translated product is an example of the transfer of an intangible cultural heritage as a multimodal product, the second translated versions become examples of the transfer of an intangible cultural heritage as products of two parallel modes. As a result, the importance of the approach and method of examination presented in the study are explained considering the transfer of cultural heritage through contemporary multimodal products and audiodescribed and subtitled versions of these products created for media accessibility. When the type of historical and intangible cultural heritage elements discussed in the article are considered the importance of the translation of these are also indisputable. The transference of this cultural-historical heritage, and the sharing of these with all children is considered, the detailed analysis of these translations and the creation of multiple versions should be an aspiration.
Anahtar Kelime: audiovisual translation Nasreddin Hodja accessible media multimodality translation for children

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adami, Elisabetta. 2017. “Multimodality”. Ed. Ofelia Garcıa, Nelson Flores ve Massimiliano Spottı. The Oxford Handbook of Language and Society. Oxford University Press: Oxford. 451–472.
  • Atasoy, İrem. 2020. “Almanca ve Türkçe Televizyon Reklamlarında Çok Katmanlılık: Ritter Sport ve Eti Reklamları Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme”. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi - Studien zur deutschen Sprache und Literatur,43: 69-100.
  • Barut, Yaşar. 2005. “Nasreddin Hoca Fıkralarının Çağdaş Eğitim İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi”. I. Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Sempozyumu, 06-07 Temmuz 2005 Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları: Akşehir. 402-409.
  • Chesterman, Andrew ve Wagner, Emma. 2002. Can Theory Help Translators? A Dialogue Between the Ivory Tower and the Wordface. Routledge: London.
  • Chıaro, Delia. 2009. “Issues in Audiovisual Translation”. Ed. Jeremy Munday, The Routledge Companion to Translation Studies. Routledge: London, New York. 141-165.
  • Cooper, Pamela J., Collıns, Rives ve Saxby, Henry Maurice. 1992. The Power of Story. MacMillan, South Melbourne.
  • Delabastıta, Dirk. 1989. “Translation and Mass-Communication: Film and TV Translation As Evidence of Cultural Dynamics”. Babel, 35(4): 193-218.
  • De Marınıs, Marco. 1993. The Semiotics of Performance, Çev. Áine O’healy. Indiana University Press: Bloomington.
  • Dıcerto, Sara. 2018. Multimodal Pragmatics and Translation. A New Model for Source Text Analysis. Palgrave: Macmillan, London.
  • Elleström, Lars. 2010. “Introduction”. Ed. Lars Elleström. Media Borders, Multimodality and Intermediality. Palgrave Macmillan: London. 1-8.
  • Erdal, Gültekin. 2009. “Anlatılan Nasreddin Hoca, Anlaşılan Nasreddin Hoca”, 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak. AKM Yayınları: Ankara. 281-292.
  • Everett, Yayoi Uno. 2015. Reconfiguring Myth and Narrative in Contemporary Opera. Indiana University Press: Bloomington Indianapolis.
  • Gibbons, Alison. 2012. Multimodality, Cognition and Experimental Literature. Routledge: London.
  • Gottlıeb, Henrik. 2018. “Semiotics and Translation”, Ed. Kirsten Malmkjær. The Routledge Handbook of Translation Studies and Linguistics. Routledge: London. 45-63.
  • Hallıday, Michael ve Kırkwood, Alexander. 1978. Language as Social Semiotic: The Social Interpretation of Language and Meaning. Edward Arnold: London.
  • Hutcheon, Linda. 2006. A Theory of Adaptation. Routledge: London
  • Jewıtt, Carey. 2013. “Multimodal Methods for Researching Digital Technologies”. Ed. Sara Prıce, Carey Jewıtt ve Barry Brown. The Sage Handbook of Digital Technology Research. Sage: Los Angeles, London. 250-265.
  • Kaındl, Klaus. 2013. “Multimodality and Translation”. Ed. Carmen Mıllán ve Francesca Bartrına. The Routledge Handbook of Translation Studies. Routledge: London. 257– 269.
  • Kress, Gunther ve Van Leeuwen, Theo. 2001. Multimodal Discourse: The Modes and Media of Contemporary Communication. Arnold: London.
  • Kress, Gunther ve Van Leeuwen, Theo. 2006. Reading Images: The Grammar of Visual Design. Routledge: London.
  • Kress, Gunther. 2010. Multimodality: A Social Semiotic Approach to Contemporary Communication. Routledge: London.
  • Maszerowska, Anna. 2015. “Highlight the Lights: Towards Strategies for Audio Describing Lightening in Film”. Perspectives 23(3): 406-423.
  • Mınamı, Masahiko ve Mc Cabe, Allyssa. 1995. “Rice Balls and Bear Hunts: Japanese and North American Family Narrative Patterns”. Journal of Child Language 22(2): 423– 445.
  • O’Halloran, Kay ve Bradley, A. Smith. 2011. “Multimodal Studies”. Ed. Kay O’Halloran ve Bradley A Smıth. Multimodal Studies: Exploring Issues and Domains. Routledge: London. 1 -13.
  • Oğuz, M. Öcal. 2009. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?. Geleneksel Yayıncılık: Ankara.
  • Okyayuz, Ayşe Şirin. 2017. “Sesli Betimlemenin Çeviribilim Sınıflarında Tanıtımı İçin Bir Bileşen Önerisi”. Turkish Studies 22(12): 559-586.
  • Okyayuz, Ayşe Şirin. 2019a. Ayrıntılı Altyazı Çevirisi. Siyasal: Ankara.
  • Okyayuz, Ayşe Şirin. 2019b. Görsel-İşitsel Çeviri ve Engelsiz Erişim. Siyasal: Ankara.
  • O’Sullıvan, Carol ve Jeffcote, Caterina (Ed.). 2013, “Special Issue on Translating Multimodalities”. JoSTrans 20.
  • Page, Ruth. 2010. “Introduction”, Ed. Ruth Page. New Perspectives On Narrative And Multimodality. Routledge: London. 1–13.
  • Perego, Elisa. 2012. “Introduction”, Ed. Elisa Perego. Eye Tracking in Audiovisual Translation. Aracne Editrice: Rome. 7-11.
  • Phillips, Louise. 2000. “Storytelling the Seeds of Children’s Creativity”. Australian Journal of Early Childhood. 25(3): 1–5.
  • Pym, Antony. 2010. Exploring Translation Theories. Routledge: London. 138-158.
  • Rajewsky, Irina. 2005. “Intermediality, Intertextuality, and Remediation: A Literary Perspective on Intermediality”. Intermédialités/Intermedialities 6: 43–64.
  • Rowe, Debra. 2002. “Environmental Literacy and Sustainability as Core Requirements: Success Stories and Models”. Ed. Walter LEAL FILHO, Teaching Sustainability at Universities: Towards Curriculum Greening, Peter Lang, 79–103.
  • Sakaoğlu, Saim ve Alptekin, Ali Berat. 2009. “Eğitimciliği”. Nasreddin Hoca. AKM Yayınları: Ankara. 47-53.
  • Sancaktaroğlu-Bozkurt, Sinem. 2021. “Engelli Çocuklar ve İletişim için Çeviri”. Engelsiz Erişim ve İletişim. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı: Ankara. 342-382.
  • Sancaktaroğlu-Bozkurt, Sinem ve Okyayuz, Ayşe Şirin. 2020. “Türkiye’de Sağır ve İşitme Engelli Çocuklar için Ayrıntılı Altyazı Çevirisi Hakkında Bir Araştırma: Uygulamada Sadeleştirme” Çeviribilim ve Uygulamaları 29(Güz): 139-160.
  • Schlumpf, Erin. 2011. “Intermediality, Translation, Comparative Literature, and World Literature”. CLCWeb: Comparative Literature and Culture 13(3).
  • Sıu-Yin Yeung, Jessica. 2020. “Intermedial Translation as Circulation: Chu Tien-Wen, Taiwan New Cinema, and Taiwan Literature”. Journal of World Literature 5: 568–586.
  • Şenocak, Ebru. 2009. “Çocuk Eğitiminde Nasreddin Hoca Olabilmek”. 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak. AKM Yayınları: Ankara. 787-810.
  • Tymoczko, Maria. 2007. Enlarging Translation, Empowering Translators. St. Jerome: Manchester.
  • Uludağ, Mehmet Emin. 2009. “Eleştirel Düşünme Anlayışı Kazandırılması Açısından Nasreddin Hoca’nın Fıkralarına Eğitsel Bir Bakış”. 21. Yüzyılı Nasreddin Hoca ile Anlamak. AKM Yayınları: Ankara. 889-896.
  • Vassallo, Clare. 2015. “What’s So Proper About Translation? Or Interlingual Translation and Interpretive Semiotics”, Semiotica 206:161–179.
  • Wolf, Werner. 2011. “(Inter)mediality and the Study of Literature”, CLCWeb: Comparative Literature and Culture 13(3): 2-9.
  • Yakıt, İsmail. 2005. “Nükte ve Latifelerin Eğitim Felsefesi Açısından Önemi ve Nasreddin Hoca”. I. Uluslararası Akşehir Nasreddin Hoca Sempozyumu, 06-07 Temmuz 2005. Akşehir Belediyesi Kültür Yayınları: Akşehir. 126-134.
  • Kattenbelt, Chiel M. J. 2020, 27 Aralık. “Intermediality: A Redefinition of Media and a Resensibilization of Perception”,. İnternet Adresi: http://www.heacademy.ac.uk/assets/documents/subjects/palatine/intermediality.pdf. (Erişim Tarihi: 10.06.2022)
  • Nasreddin Hoca UNESCO Listesine Girmeye Hazırlanıyor 2013, 24 Nisan, Cumhuriyet Gazetesi. Erişim Adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/nasreddin-hoca-unesco-listesine-girmeye- hazirlaniyor-417866.(Erişim Tarihi:12 Mart 2022).
  • Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu 8. TRT Çocuk. Erişim Adresi: https://www.trtcocuk.net.tr/video/nasreddin-hoca-zaman-yolcusu-8. (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
  • Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu 13. TRT Çocuk, Erişim Adresi: https://www.trtcocuk.net.tr/video/nasreddin-hoca-zaman-yolcusu-13 . (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
  • Nasreddin Hoca Zaman Yolcusu 16. TRT Çocuk. Erişim Adresi: https://www.trtcocuk.net.tr/video/nasreddin-hoca-zaman-yolcusu-16. (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
  • Sebeder- Sesli Betimleme Derneği. 2020. TRT Çocuk Kanalı Sağır, İşitme Engelli ve Görme Engelli Çocukların Televizyon Programlarına Engelsiz Erişimi Projesi. Erişim Adresi: http://sebeder.org/Ayrintili_AltYazi___Isaret_Dili_ve_Sesli_Betimleme-1706.html. (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
  • Understanding Multimedia. Erişim Adresi: http://www1.udel.edu/fth/multilit/01- MultiLit.pdf
  • UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi. 2019. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, Erişim Adresi: https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO- %C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-Somut-Olmayan- K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE-Listesi. (Erişim Tarihi:6Eylül 2021).
APA Okyayuz S, Bozkurt S (2022). ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. , 176 - 193.
Chicago Okyayuz Sirin,Bozkurt Sinem ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. (2022): 176 - 193.
MLA Okyayuz Sirin,Bozkurt Sinem ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. , 2022, ss.176 - 193.
AMA Okyayuz S,Bozkurt S ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. . 2022; 176 - 193.
Vancouver Okyayuz S,Bozkurt S ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. . 2022; 176 - 193.
IEEE Okyayuz S,Bozkurt S "ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ." , ss.176 - 193, 2022.
ISNAD Okyayuz, Sirin - Bozkurt, Sinem. "ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ". (2022), 176-193.
APA Okyayuz S, Bozkurt S (2022). ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 10(32), 176 - 193.
Chicago Okyayuz Sirin,Bozkurt Sinem ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 10, no.32 (2022): 176 - 193.
MLA Okyayuz Sirin,Bozkurt Sinem ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.10, no.32, 2022, ss.176 - 193.
AMA Okyayuz S,Bozkurt S ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2022; 10(32): 176 - 193.
Vancouver Okyayuz S,Bozkurt S ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2022; 10(32): 176 - 193.
IEEE Okyayuz S,Bozkurt S "ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 10, ss.176 - 193, 2022.
ISNAD Okyayuz, Sirin - Bozkurt, Sinem. "ÇOK MODLULUK VE ÇEVİRİ: NASREDDİN HOCA ÖRNEĞİ". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 10/32 (2022), 176-193.