Yıl: 2022 Cilt: 19 Sayı: 75 Sayfa Aralığı: 953 - 964 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-10-2022

BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER

Öz:
Sanatçının dil kullanımındaki birtakım sapmalar ve tercihleri onun üslubunu belirleyen unsurlar arasında sayılır. Bu türden, metnin üslubunun parçası olup belli bir sıklığa ulaşan kullanımların tespiti, metnin anlaşılabilmesi için de elzemdir. Üslup bilimi, belirlenmiş birtakım yöntemler çerçevesinde metinde yazara has dil kullanımı ve yapılarını tespit edip yorumlamaya çalışır. Kullanılan inceleme yöntemlerinin müşterek yanı, ses, kelime, cümle düzeyinde metne ait her unsurun bir üslup belirleyicisi olabilmesi ve üslup incelemelerinde yer almasıdır. Bu itibarla metinde yazarın tercihleri ile şekillenen cümle tipleri ve unsurlarında gerçekleşen eksiltiler, hem üslup biliminin hem de dil biliminin inceleme sahasına aittir. Bu çalışmada Nazan Bekiroğlu’nun İsimle Ateş Arasında, Cam Irmağı Taş Gemi, Lâ: Sonsuzluk Hecesi, Nar Ağacı, Mücellâ adlı eserlerinde eksiltili dil kullanımlarının bir üslup belirleyicisi olarak görünümü ve üslubuna katkısını ortaya koymak amaçlanmıştır. Yüklem eksiltili cümlelerin sıklığı, kuruluş şekilleri, kazandığı işlevler tespit edilmiş ve metinlerden seçilen cümlelerle örneklendirilmiştir. İsimle Ateş Arasında, Cam Irmağı Taş Gemi, Lâ: Sonsuzluk Hecesi adlı eserlerde, standart dil kullanımının dışında bir tercih olarak gelişen yüklem eksiltili cümlelerin yazarın üslubunun inşasında belirleyici bir rol üstlendiği, Nar Ağacı ve Mücellâ’da ise bu cümle tipinden uzaklaşıldığı görülmüştür.
Anahtar Kelime:

VERB ELLIPTICAL SENTENCES AS A DETERMINANT OF STYLE

Öz:
Deviations and preferences in the way a writer uses of language ultimately contribute to their style. They are part of the style of the text and appear in a certain degree of frequency. Thus, uncovering them is essential to understanding the text. Stylistics identifies and interprets that within the framework of several established methods. Common to all is that every element of the text -sound, word and sentence- constitute one such a stylistic determinant. One such an example are elliptic sentences. In this study, we’ve decided to look at how the Turkish writer Nazan Bekiroğlu uses elliptical sentences in her books, namely İsimle Ateş Arasında, Cam Irmağı Taş Gemi, Lâ: Sonsuzluk Hecesi, Nar Ağacı and Mücellâ. We examined how frequent they appear, what forms they take, and what functions they serve in her texts – accompanied by examples. What we’ve discovered is that in İsimle Ateş Arasında, Cam Irmağı Taş Gemi, and Lâ: Sonsuzluk Hecesi, she uses them as an alternative to standard Turkish sentence structure in order to cultivate her own literary style. On the contrary, she appears to avoid elipces all together in Nar Ağacı and Mücellâ.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKDENİZ, S. (2010). “Ziya Osman Saba’nın Nefes Almak Adlı Şiir Kitabında Eksilti (Ellipsis) Sanatının (Figür) Kullanımı”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. XI/24: 145-156.
  • AKTAŞ, Ş. (1998). Edebiyatta Üslup ve Problemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ALAGÖZLÜ, N. (2005). “Yılmaz Erdoğan'ın ‘Keşke’ Öyküsü ve Söylem Biçembilimi: Bir Yöntem ve Uygulama”. Journal of Language and Linguistic Studies. I/1: 67-80.
  • AYDIN, H. (2012). “Dilde Sıfır Birim ve Sıfır Biçimbirimin Kullanımı”. Turkish Studies. VII/2: 169-181.
  • AYTAÇ, G. (2009). Genel Edebiyat Bilimi. Ankara: Say Yayınları.
  • ÇALIŞKAN, A. (2014). “Üslûp ve Üslûpbilim Üzerine-1: İlk Belirlemeler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. VII/34: 29-52.
  • ÇETİŞLİ, İ. (2003). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KIRAN, Z. - A. EZİLER KIRAN (2010). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • KÜLEBİ, O. (1990). “Türkçede Eksilti Tümceleri”. TDAY-Belleten. 1-2: 117-137.
  • LEECH, G. - M. SHORT (2007). Style in Fiction. London/Pearson: Longman.
  • OKAY, O. (2002). “Kaderin Eşiğinde Tanpınar”. Hece Dergisi Ahmet Hamdi Tanpınar Özel Sayısı. VI/61: 99-113.
  • ÖZMEN, M. (1996). “Bir Eksiltili Cümle Tipi Üzerine”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. IV/4: 71-82.
  • ÖZÜNLÜ, Ü. (2015). “Deyiş Türlerine Yeniden Bir Bakış”. XI. Uluslararası Dil-Yazın Deyişbilim Sempozyumu (Gönüllülük ve Hoşgörü) (13-14 Ekim 2011). (ed. İlyas Öztürk-Filiz Şan-Elif Akkan-S. Kürşad Koca-Şaban Köktürk). Sakarya Üniversitesi. II: 415-433.
  • ŞİMŞEK, R. (1987). Türkçe Sözdizimi. Trabzon: Kuzey Gazetecilik Matbaacılık.
  • ÜLSEVER, Ş. (1990). “Biçembilim: Bir Uygulama”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi. I: 95-99.
  • ÜSTÜNOVA, K. (2004). “Dede Korkut Destanları ve Sentaktik Paralelizmde Eksiltili Yapıların Rolü”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. XLVI/1998-1: 161-169.
  • ÜSTÜNOVA, K. (2010). “Türkiye Türkçesinde Önemsenen Bilgiyi Vurgulama Yoları”. Dil Bilgisi Sorunları. İstanbul: Kesit Yayınları.
  • VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • YENER, C. (1959). “Üslûp ve Sanatçı”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. VIII/91: 367-369.
  • YILDIZ, C. (1991). Üslûp ve Üslûp İnceleme Metodları. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • FİLİZOK, R. (2013). “Şiirde ve Nesirde Ritim Nedir?”. Erişim Tarihi: 16.05.2022. http://www.ege-edebiyat.org/wp/wp-content/uploads/%C5%9Eiir-ve-Nesirde Ritim-Nedir.docx
APA UZUN M (2022). BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. , 953 - 964.
Chicago UZUN MUZAFFER BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. (2022): 953 - 964.
MLA UZUN MUZAFFER BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. , 2022, ss.953 - 964.
AMA UZUN M BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. . 2022; 953 - 964.
Vancouver UZUN M BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. . 2022; 953 - 964.
IEEE UZUN M "BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER." , ss.953 - 964, 2022.
ISNAD UZUN, MUZAFFER. "BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER". (2022), 953-964.
APA UZUN M (2022). BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. Karadeniz Araştırmaları, 19(75), 953 - 964.
Chicago UZUN MUZAFFER BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. Karadeniz Araştırmaları 19, no.75 (2022): 953 - 964.
MLA UZUN MUZAFFER BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. Karadeniz Araştırmaları, vol.19, no.75, 2022, ss.953 - 964.
AMA UZUN M BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. Karadeniz Araştırmaları. 2022; 19(75): 953 - 964.
Vancouver UZUN M BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER. Karadeniz Araştırmaları. 2022; 19(75): 953 - 964.
IEEE UZUN M "BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER." Karadeniz Araştırmaları, 19, ss.953 - 964, 2022.
ISNAD UZUN, MUZAFFER. "BİR ÜSLUP BELİRLEYİCİSİ OLARAK YÜKLEM EKSİLTİLİ CÜMLELER". Karadeniz Araştırmaları 19/75 (2022), 953-964.