Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi

Yıl: 2020 Cilt: 37 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 24 - 46 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32600/huefd.489191 İndeks Tarihi: 20-10-2022

Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi

Öz:
Kültürel farkındalık; kişinin yaşadığı toplumun kültürünü ve farklı kültürleri algılayarak bunların ayırımında olması olarak tanımlanmaktadır. Kültürel farkındalık bileşeninde; çeşitli kültürleri anlama ve değerlendirme, insanlar arasındaki ilişkiyi tanıma ve farklı kültürlerde yaşayan bireyler için sevgi, saygı ve eşduyum geliştirme etkinliklerine odaklanılmaktadır. Bu çalışmada, 2015 yılı içinde birinci basımı yapılan okulöncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki metinlerde ve görsellerde “kültürel farkındalığa” dönük anlatımların ve görsellerin olup olmadığının açığa çıkarılması amaçlanmıştır. 2015 yılında öykü türünde yayımlanan resimli çocuk kitaplarından ölçüt örneklem ve sistematik örneklem yöntemiyle 40 kitap seçilmiştir. Bu çalışmada yazılı birer araç olan kitaplar çözümlendiği için değerlendirmede, bir nitel araştırma yöntemi olan içerik çözümlemesi kullanılmıştır. Çalışmada Montessori’nin barış eğitimi bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” bileşeni alt kategori olarak belirlenmiştir. Kültürel farkındalık alt kategorisi “çokkültürlülük”, “dini inançlar”, “harita”, “coğrafi yaşam koşulları", “dil ve yazı çeşitliliği”, “beslenme ve yemek farklılığı”, “giyim farklılığı”, “dini bayramlar”, “şenlikler”, “kültürel önyargılardan kaçınma” ve “yerel sanatlar” olarak kodlanmıştır. İncelemeler sonucu kitapların metinlerinde kültürel farkındalık alt kategori kapsamında en çok “harita”, en az ise “kültürel önyargılardan kaçınma” ile “beslenme ve yemek farklılığı” bileşenlerine ilişkin anlatımların olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan kitapların dilsel metinlerinde “giyim farklılığı”, “dini inançlar”, “dini bayramlar”, “şenlikler”, “çokkültürlülük” ve “yerel sanatlar” bileşenlerine yönelik anlatımlara yer verilmediği sonucuna varılmıştır. Kitapların görsellerinde ise en çok “coğrafi yaşam koşulu” en az ise “giyim farklılığı” ve “dini inanç sembolleri”ne yer verilmiştir. Kitaplarda “dini bayramlar”, “çokkültürlülük”, “şenlikler” ve “yerel sanatlar”a ilişkin görsellere yer verilmediği görülmüştür. Çalışma sonucunda resimli çocuk kitaplarında “kültürel farkındalığa” yönelik anlatımların ve görsellerin çok az yer verildiği söylenebilir. Çalışmanın sonucuna göre yazarların ve çizerlerin okulöncesi çocuklarına yönelik barış eğitimi bileşenlerinden “kültürel farkındalık” bileşenini duyumsatan içerikleri daha çok konu edinen yazınsal nitelikli yapıtlar hazırlamaları önerilmektedir.
Anahtar Kelime: Kültürel farkındalık resimli çocuk kitapları okulöncesi eğitimi barış eğitimi bileşenleri

Examination of Children’s Picture Books with A Specific View to “Cultural Awareness” as a Peace Education Component

Öz:
Cultural Awareness is defined as the one’s ability to perceive and understand the differences between culture of one’s own society and other societies. The cultural awareness component focuses on activities for understanding and evaluating different cultures, learning about the interpersonal relationships and developing love, respect and empathy for individuals from different cultures. This study examines the “cultural awareness-oriented” texts and visual elements in the children’s picture books published for the first time in the year 2015 for pre-school age children. 40 picture books for children published in 2015 within the subcategory of story books, were selected through criterion sampling and systematic sampling methods. Since the study aims to analyse books as written mediums, a qualitative research method, i.e. content analysis was used. The “Cultural Awareness” component of Montessori’s peace education was selected as a subcategory. The cultural awareness subcategory was coded into “multiculturalism”, “religious beliefs”, “map”, “geographical living conditions”, “diversity of languages and letters”, “diversity of food and nutrition”, “diversity of clothing”, “religious holidays”, “festivities”, “avoiding cultural bias” and “local arts”. Upon examination, it has been determined that the “map” is the most frequently used element of cultural awareness subcategory whereas the “avoiding cultural bias” and “diversity of food and nutrition” are the least frequently used elements. On the other hand, the texts of the books do not include “diversity of clothing”, “religious beliefs”, “festivities”, “multiculturalism” and “local arts” components. The visuals of the books; however, include “geographical living conditions” as the most frequent component and “religious faith symbols” and “diversity of clothing” as the least frequent components. It is determined that the books do not include any visual elements of “religious holidays”, “multiculturalism”, “festivities” or “local arts”. Findings suggest that the texts and visual elements of the picture books for children include too few “cultural awareness” components. The study concludes that the authors and illustrators’ work for pre-school children should include more content that allows for “cultural awareness” as a peace education component.
Anahtar Kelime: Cultural Awareness children’s picture books preschool education peace education components

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Albers, P. (2008). Theorizing visual representation in children’s literature. Journal of Literacy Research 40(2), 163–200. doi:10.1080/10862960802411901
  • Alexander, R. (2008). Popoki; what color is peace? Exploring critical approaces to thinking, imagining and expressing peace with the Cat, Popoki. Journal of Peace Education and Social Justice, 2(2), 211-228. http://www.infactispax.org/Volume_special_IIPE/Alexander.pdf adresinden erişildi
  • Aslan, C. (2006). Yazınsal nitelikli çocuk kitaplarının çocuğun gelişim sürecindeki yeri, S.Sever (Ed.), 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (s.189-200) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Aslan, C. (2011). Yazınsal çocuk kitaplarında neler olmalı, neler olmamalı? A. Dinç Yıldırım, N. Sağlam, N. Çalışkan, S. Bayraktar (Yay. Haz.). Okuma Kültürü ve Söz Varlığının Geliştirilmesi Çalıştayı (s. 2014-220) içinde. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
  • Aslan, C. (2013a). Barış eğitiminde çocuk ve gençlik edebiyatı. T. Şener (Yay. Haz.), 7. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi (Okul Kültürü ve Çocuk) (s.381-399) içinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Aslan, C. (2013b, Ekim). Çocuk ve gençlik edebiyatı yapıtları yoluyla düşünme. Kum Edebiyat Dergisi 12(72-73), 11-18.
  • Aslan, C. (2014, Mart-Nisan). Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatında duyarlı konuların (sensitiv issues) ele alınışı üzerine eleştirel bir yaklaşım. Eleştirel Pedagoji 6(32), 51-56.
  • Baligadoo, D. P. (2014). Peace profile: Maria Montessori-Peace through education, Peace Review 26(3), 427-433. doi: 10.1080/10402659.2014.938003
  • Bancroft, M. J., Friberg, J., Phy, E. ve Volpe, J. (2014). Promoting peace through picture books activities guide. Make Way For Books. www.makewayforbooks.org adresinden erişildi.
  • Barta, J. ve Grindler, M. C. (1996). Exploring bias using multicultural literature for children. The Reading Teacher 50(3), 269- 270.
  • Bell, P. (2001). Content analysis of visual images. T. van Leeuwen and C. Jewitt (Ed.) Handbook of Visual Analysis içinde (s.10- 34). London: Sage.
  • Boyd, F.B., Causey, L.L. ve Galda, L. (2015). Culturally diverse literature: Enriching variety in an era of Common Core State Standards. The Reading Teacher 68(5), 378–387. doi:10.1002/trtr.1326
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş.ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Cheng, D. (2011). A Study of the construction of cultural authenticity in children’s picture books portraying Chinese people and Chinese culture. (Doktora tezi, Purdue University, West Lafayette, Indiana). http://www.purdue.edu/policies/pages/teach_res_outreach/c_22.html adresinden erişildi.
  • Ching, S.H.D. (2005). Multicultural children’s literature as an instrument of power. Language Arts 83(2), 128-136. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.586.1584&rep=rep1&type=pdf adresinden erişildi.
  • Clare, L. ve Gallimore, R. (1996). Using moral dilemmas in children's literature as a vehicle for moral education and teaching. Journal of Moral Education, 25(3), 310-325. doi:10.1080/0305724960250305
  • Dirican, R. ve Dağlıoğlu, E. H. (2014). 3-6 Yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE 3(2), 44-69.
  • Doering, P. L. (1997). Increasing cultural awareness of sixth grade geography students through the usage of integrated units. Literature Based Instruction and Cooperative Learning Strategies. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED424142.pdf adresinden erişildi.
  • Duckworth, C. (2008). Maria Montessori and peace education. M. Bajaj (Ed.). Encyclopedia of Peace Education içinde (s. 33-37). Charlotte, North Carolina: Information Age Publishing, Inc.
  • Duckworth, C. (2006). Teaching peace: A dialogue on the Montessori method. Journal of Peace Education 3(1), 39-53. doi:10.1080/17400200500532128
  • Edgington, W. D. (2002). To promote character education use literature for children and adolescents. The Social Studies 93(3), 113-116. doi:10.1080/00377990209599893
  • Edmonds, L. (1986). The treatment of race in picture books for young children. Publishing Research Quarterly 2(3), 30- 41.doi:10.1007/BF02684576
  • Elo, S. ve Kyngas, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing 62(1), 107-115. doi:10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x
  • Eslen-Ziya, H. ve Erhart, I. (2013). Dengeli, ölçülü, yetinen ve tek tip Türk çocuğu: Resimli çocuk kitaplarında kimlik inşası. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 16(1), 47-73.
  • Esteves, K., J. (2018) Fostering global perspectives with children's literature, Kappa Delta Pi Record 54(2), 72-77. doi: 10.1080/00228958.2018.1443673
  • Fang, Z., Fu, D. ve Lamme, L. L. (1999). Rethinking the role of multicultural literature in literacy instruction: Problems, paradox, and possibilities. The New Advocate 12(3), 259-275.
  • Goodale, M. D. (2012). Multicultural picture books: Windows and mirrors. (Graduate Research Papers, University of Northern Iowa, Iowa). http://scholarworks.uni.edu/grp/16 adresinden erişildi.
  • Harrington, J. M. (2016). “We’re All Kids!” Picture books and cultural awareness. The Social Studies 107(6), 244–256. doi:10.1080/00377996.2016.1214906
  • Haskins, C. (2008, Ekim). Power picture books: Tools for teaching peace. Montessori Life 20(4), 32-37.
  • Hsu, Y. (2014). Multicultural education for young children-beginning from children’s picture books. International Journal of Educational Planning and Administration 4(1), 79-84. http://www.ripublication.com adresinden erişildi.
  • Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı) 11(4), 471-492. ISSN: 1308-2140.
  • Kemple, K. M., Lee, I. R. ve Harris, M. (2016). Young children’s curiosity about physical differences associated with race: Shared reading to encourage conversation. Early Childhood Education Journal, 44(2), 97-105. doi:10.1007/s10643-014- 0683-0
  • Kemple, K. M. ve Lopez, M. (2009). Blue eyes, brown eyes, cornrows, and curls: Building on books to explore physical diversity with preschool children. Dimensions of Early Childhood 37(1), 23-31.
  • Keith, R. (1985). One world Montessori school peace curriculum. https://oneworldmontessori.org/meet-the-staff/name/rebecca- keith/ adresinden erişildi.
  • Kendall, S. (1999). The Role of picture books in children's spiritual development and meaning making [1]. International Journal of Children's Spirituality 4(1), 61-76. doi: 10.1080/1364436990040106
  • Kester, K. (2010). Education for peace: Content, form, and structure: Mobilising youth for civic engagement. Peace & Conflict Review 4(2), 1-9. http://www.review.upeace.org/index.cfm?opcion=0&ejemplar=19&entrada=101 adresinden erişildi
  • Klefstad, J.ve Martinez, K. (2013). Kindergarten through grade 1: Promoting young children’s cultural awareness and appreciation through multicultural books. YC Young Children 68(5), 74-81. http://www.jstor.org/stable/ycyoungchildren.68.5.74 adresinden erişildi.
  • Koeller, S. (1996). Multicultural understanding through literature. Social Education 60(2), 99-103. http://www.socialstudies.org/sites/default/files/publications/se/6002/600206.html adresinden erişildi.
  • Lewsader, J. ve Myers-Walls, J. A. (2017). Developmentally appropriate peace education curricula. Journal of Peace Education, 14(1), 1-14. doi: 10.1080/17400201.2016.1228527
  • Lickteig, M. J. ve Danielson, K. E. (1995). Use children's books to link the cultures of the world. The Social Studies 86(2), 69-73. doi:10.1080/00377996.1995.9958373
  • Manross-Guilfoyle, B. (2015). Colorblind ideology expressed through children’s picture books: A social justice issue. Jesuit Higher Education: A Journal 4(2). http://epublications.regis.edu/jhe/vol4/iss2/6 adresinden erişildi
  • Manzo, J. (2018, Nisan). Maria Montessori’s legacy: Twenty-first–century peace education. TCNJ Journal Of Student Scholarship, XX, 1-11. https://joss.tcnj.edu/wp-content/uploads/sites/176/2018/04/2018-Manzo.pdf adresinden erişildi.
  • Martens, P., Martens, R., Doyle, H. M., Loomis, J., Fuhrman, L., Furnari, C., Soper, E., ve Stout, R. (2015). Building intercultural understandings through global literature. The Reading Teacher 68(8), 609-617.doi:10.1002/trtr.1359
  • Martinez, M. ve Harmon, J. M. (2012). Picture/Text relationships: An investigation of literary elements in picturebooks. Literacy Research and Instruction 51(4), 323-343. doi:10.1080/19388071.2012.695856
  • McFarland, S. (1999, Winter). Nurturing the peace flower: A model for the science of peace. Montessori Life 11(1), 31-35.
  • Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd Edition). California: SAGE Publications.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Okul öncesi eğitimi programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. www.tegm.meb.gov.tr adresinden erişildi.
  • Montessori, M. (1995). Education and peace. (H. Lane, Çev.). England: Clio Montessori Series: v.10 (1949).
  • Nodelman, P. (1988). Words about pictures: The narrative art of children’s picture books. Athens, GA: University of Georgia Press.
  • O'Sullivan, S. (2004). Books to live by: Using children's literature for character education. The Reading Teacher, 57(7), 640-645. https://www.jstor.org/stable/20205410 adresinden erişildi.
  • Özkan Kılıç, Ö., Güleç, H. ve Genç, S. Z. (2014). Okul öncesi dönem resimli öykü kitaplarının coğrafi kavramları içermesi yönünden incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 15(1), 35-52.
  • Saldana, J. (2009). The coding manual for qualitative researchers. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE Publications.
  • Sanders, J., Foyil, K. ve Graff, J. M. (2010). Conveying a stance of religious pluralism in children’s literature. Children’s Literature in Education, 41(2), 168–188. doi:10.1007/s10583-014-9224-0
  • Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
  • Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
  • Türkiye Bilimler Akademisi. (2011). Türkçe bilim terimleri sözlüğü: Sosyal bilimler. Ankara: TÜBA.
  • United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (2009). Building critical awareness of cultural mapping. A workshop facilitation guide. Erişim adresi: www.unesdoc.unesco.org
  • United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (2005). Learning to live together in peace and harmony. Values Education for Peace, Human Rights, Democracy and Sustainable Development for the Asia-Pacific Region. UNESCO Principal Regional Office for Asia and the Pacific. Thailand: UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000114357 adresinden erişildi.
  • United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. (2002). Universal declaration on cultural diversity. Katerina S. (ed.). Paris: UNESCO. www.unesco.org/culture adresinden erişildi.
  • Wasta, S. (2010). Be my neighbor: Exploring sense of place through children's literature. The Social Studies 101(5), 189-193. doi: 10.1080/00377990903583745
  • Wee, S. J., Kura, K. ve Kim, J. (2018). Unpacking Japanese culture in children’s picture books: Culturally authentic representation and historical events/political issues. Reading Horizons 57(2), 4. https://scholarworks.wmich.edu/reading_horizons/ vol57/iss2/4 adresinden erişildi.
  • Wee, S. J., Park, S. ve Choi, J. S. (2015). Korean culture as portrayed in young children’s picture books: The pursuit of cultural authenticity. Children's Literature in Education 46(1), 70-87. doi:10.1007/s10583-014-9224-0
  • Wilson, J. (2014). Race representations in children’s picture books and its impact on the development of racial identity and attitudes. Western Libraries Undergraduate Research Award. http://cedar.wwu.edu/library_researchaward/4 adresinden erişildi.
  • Williams, J. A., Podeschi, C., Palmer, N., Schwadel, P. ve Meyler, D. (2012). The human environment dialog in award winning children’s picture books. Sociological Inquiry 82(1), 145-159. doi:10.1111/j.1475-682x.2011.00399.x
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yokota, J. ve Kolar, J. (2008). Advocation for peace and social justice through children's literature. Social Studies and The Young Learner 20(3), 22-26.
  • Yoo-Lee, E., Fowler, L., Adkins, D., Kim, K. S. ve Davis, H. N. (2014). Evaluating cultural authenticity in multicultural picture books: A collaborative analysis for diversity education. The Library 84(3), 325-347. doi:10.1086/676490
APA Erhan G (2020). Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. , 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
Chicago Erhan Gülseren Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. (2020): 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
MLA Erhan Gülseren Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. , 2020, ss.24 - 46. 10.32600/huefd.489191
AMA Erhan G Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. . 2020; 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
Vancouver Erhan G Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. . 2020; 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
IEEE Erhan G "Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi." , ss.24 - 46, 2020. 10.32600/huefd.489191
ISNAD Erhan, Gülseren. "Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi". (2020), 24-46. https://doi.org/10.32600/huefd.489191
APA Erhan G (2020). Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(1), 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
Chicago Erhan Gülseren Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37, no.1 (2020): 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
MLA Erhan Gülseren Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, vol.37, no.1, 2020, ss.24 - 46. 10.32600/huefd.489191
AMA Erhan G Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 37(1): 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
Vancouver Erhan G Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 2020; 37(1): 24 - 46. 10.32600/huefd.489191
IEEE Erhan G "Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi." Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37, ss.24 - 46, 2020. 10.32600/huefd.489191
ISNAD Erhan, Gülseren. "Resimli Çocuk Kitaplarının Barış Eğitimi Bileşenlerinden “Kültürel Farkındalık” Bileşeni Açısından İncelenmesi". Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 37/1 (2020), 24-46. https://doi.org/10.32600/huefd.489191